عواملی که سبب افت بورس در سال ۹۹ شد

به گزارش بورس تابناک، مهدی قلی پور یکی از کارشناسان بازار سرمایه ، در پاسخ به این سوال که چه عوامل بیرونی سال گذشته بر بورس تاثیرگذار بود؟ گفت: در تاریخچه پنجاه ساله بازار سرمایه، هرگز این بازار به اندازه دو سال گذشته تحت تاثیر عوامل کلان و خارج از بازار قرار نگرفته بود.

سقوط ارزش بازار سرمایه از ۷.۵ میلیارد به ۴.۵ میلیارد

کارشناس بازار سرمایه افزود: نرخ ارز، رشد نقدینگی، خروج ایالات متحده از برجام، کرونا، تسهیل مقررات و دستورالعمل‌های تجدید ارزش سرمایه گذاری‌ها و توسعه صندوق‌های سرمایه گذاری منجر به شرایط فوق العاده تورمی در کشور شد و تا قبل از پیروزی بایدن در انتخابات ایالات متحده، انتظارات تورمی به حدی بود که کارشناسان، از ونزوئلایی شدن اقتصاد ایران می‌گفتند و همه این عوامل باعث شد که بازار‌ها چه بورس و چه خودرو و املاک و حتی بعضی از کالا‌های مصرفی به پیشواز دلار ۵۰ هزار تومانی رفته بودند و ارزش بورس (بدون فرابورس) تا بیش از ۷.۵ میلیارد تومان افزایش یافت.

او در ادامه بیان کرد: اگر بخواهیم چشم انداز بازار را به واسطه پیش بینی عوامل کلان و خارجی  و سلسله اتفاقاتی که باعث ریزش ۵۰ درصدی بازار شد، بررسی کنیم به این گونه است که در شرایطی که شاخص بورس هر روز بیشتر رشد می‌کرد، سازمان بورس دستورالعمل‌های کنترلی، در پیش گرفت.

 قلی پور تصریح کرد: کاهش سقف صندوق‌های سرمایه گذاری با درآمد ثابت، کاهش میزان اعتبار خرید سهام، از جمله این دستورالعمل‌هاست، با این حال تلاش دولت برای تامین مالی و جبران کسری بودجه از بورس، باعث اختلاف و در نهایت استعفای رئیس وقت سازمان بورس شد و با انتصاب ریاست جدید سازمان، برخی از این محدودیت‌ها پیگیری نشد.

کارشناس بازار سرمایه اظهار کرد: یک ماه قبل از برگزاری انتخابات ایالات متحده، بخشی از سرمایه گذاران محافظه کار، شروع به نقد کردن دارایی‌های خود کردند، هر چند که انتظار عمومی بر انتخاب مجدد ترامپ بود، با این حال نظرسنجی‌ها و عدم اطمینان باعث خروج منطقی برخی از سرمایه گذاران شد و با قطعی شدن انتخاب بایدن طی چند مرحله، انتظارات برای احیای برجام افزایش یافت و این به معنی، برداشتن تحریم‌ها یا شروع مذاکرات برای احیای برجام بود.

او در ادامه گفت: اتفاقی که در مرحله اول منجر به تعدیل انتظارات رشدی ارز شد، در مرحله دوم نرخ ارز را تا ۲۲ هزار تومان کاهش داد، اتفاقی که به تنهایی باعث افت بازار قیمت گذاری، بر اساس دلار انتظاری ۵۰ هزار تومانی شد، هم اکنون ارزش بازار از ۷.۹ میلیون میلیارد تومان به ۴.۵ میلیون میلیارد تومان کاهش یافته است و یکی از دلایل ادامه افت بازار هم انتظار کاهش ارزش ارز است و نرخ دلار زیر ۲۰ هزار تومانی می‌تواند مجددا منجر به افت ۵۰۰ هزار میلیارد تومانی ارزش بورس شود.

 قلی پور در ادامه به بررسی عوامل کلان دیگر پرداخت و تشریح کرد: نرخ سود بانکی، طی دو سال گذشته، علی رغم رشد شدید تورم، کاهش یافت، به نحوی که نرخ سودی که بعضا در شعب برخی بانک‌ها به بالای ۲۵ درصد رسیده بود، کم کم تا سطوح ۱۸ درصد کاهش یافت و همین مسئله منجر به جریان نقدینگی به سمت دارایی‌های با دوام و رشد دارایی‌های سرمایه‌ای شد.

او افزود: همچنین بسیاری از افراد به دنبال تامین مالی ارزان از سیستم بانکی و خرید دارایی سرمایه‌ای بودند که خود منجر به رشد شدید قیمت‌ها در بازار املاک، بورس و خودرو شد، با این حال پس از تعدیل انتظارات تورمی و ارزی، نرخ بهره نه تنها کاهش نیافت، بلکه بعضا ۲ درصد هم رشد یافت و ثابت ماندن نرخ سود بانکی در سطح شعب، علی رغم کاهش قیمت‌ها در بازار ارز و تعدیل انتظارات، به سقوط بازار کمک کرد.

کارشناس بازار سرمایه در ادامه بیان کرد: یکی دیگر از عوامل اثر گذار، بحران ناشی از کرونا، رشد اقتصاد جهانی را به شدت تحت تاثیر قرار داد و کاهش رشد اقتصاد جهانی قیمت کامودیتی‌ها کاهش یافت، حتی چند روز نرخ نفت ایالات متحده منفی شد، با این حال بازار سرمایه در کشور به واسطه رشد شدید ارز و انتظارات رشدی آتی اثر منفی نگرفت، ولی با ارائه واکسن کرونا، انتظارات از احیای اقتصاد جهانی بهبود یافته است، بنابراین می‌توان انتظار ثبیت نرخ‌ نفت و سایر کامودیتی‌ها در جایی بالاتر از ارقام فعلی داشت، نفت گران‌تر در کل به نفع اقتصاد نفتی ایران است و فشار تامین مالی دولتی بر بورس را هم کمتر می‌کند، نرخ‌های جهانی بالاتر، برای چشم انداز آتی بورس مناسب خواهد بود.

دورنمای بورس ۱۴۰۰

قلی پور در پاسخ به این سوال که، چشم انداز فعلی بازار سرمایه متاثر از چه عواملی است؟ پاسخ داد: نرخ سود بانکی، در شرایطی که انتظارات از رشد ارز و قیمت محصولات شرکت‌های تعدیل شده، موثرترین عامل اثر گذار بر بورس است. اگر نرخ سود بانکی کاهش نیابد، همچنان شاهد افت و نقطه تعادلی پایین‌تر در بازار خواهیم بود.

او با اشاره به بودجه ۱۴۰۰ بیان کرد: بودجه ۱۴۰۰، نرخ ارز در بودجه بالاخص حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی و ارز تبدیل درآمد‌های نفتی بر بازار اثر گذار است، اگر ارز ۴۲۰۰ حذف شود، برخی صنایع که نرخ محصولاتشان به شدت کنترل شده آزاد می‌شوند و اثر موثری بر صنایع عمدتا غذایی و قندی، دارو و لاستیک خواهد داشت، همچنین میزان فروش نفت و نرخ نفت بر میزان کسری بودجه دولت، رشد نقدینگی، میزان تامین مالی در بورس اثرگذار خواهد بود، که بهترین حالت فروش ۲.۵ میلیون بشکه‌ای نفت در نرخ ارز نزدیک به ۲۰ هزار تومان است.

کارشناس بازار سرمایه در ادامه در خصوص انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ گفت: ایران و ایالات متحده علاقه‌ای به جدی شدن مذاکرات برجامی جدید قبل از انتخابات ریاست جمهوری بعدی ایران ندارند، بنابراین به نظرم تا خرداد ۱۴۰۰ شرایط در بازار ارز تعادلی در سطوح بین ۲۰ الی ۲۵ تومان خواهد بود، ولی امکان کاهش بیشتر ارز هم وجود دارد که بالطبع اثری منفی بر بورس خواهد داشت.

قلی پور ادامه داد: واکسن کرونا، یکی دیگر از عوامل اثر گذار است که با بهبود وضعیت اقتصادی دنیا و ایران به واسطه واکسن کرونا، شرایط برای قیمت نفت، کامودیتی‌ها و در کل بورس بهبود می‌یابد، با این حال باید دید که اثر ارز چه مقدار از رشد بورس را به خاطر احیای اقتصادی خواهد بلعید.

او افزود: قیمت گذاری‌ها در وزارت صمت، بهداشت و نفت عامل موثر دیگری بر بازار هستند، با کاهش انتظارات تورمی، الان بهترین زمان برای آزادسازی قیمت‌ها در بورس کالا، محصولات دارویی، غذایی و سیمان، خودرو و پتروشیمی است، ولی طی چند ماه گذشته سیاست‌های ضد و نقیض بازار را نگران کرده بود.

در پایان کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به این سوال که اصلاح کدام عامل باعث بهتر شدن وضعیت بازار می‌شود؟ اظهارکرد: بازار سرمایه به صورت عاجل نیاز به کاهش نرخ سود بانکی دارد، با اولویت دوم نرخ گذاری‌های دولتی باید برداشته شوند و جذب سرمایه گذاران خارجی برای بهبود رشد اقتصادی و در نهایت بورس تسریع شود. همچنین دولت با افزایش درآمد‌های نفتی و ارزی ناشی از احیای برجام، تامین مالی از بازار سرمایه را فعلا باید به بعد موکول کند و البته در صورت نیاز سوبسید‌های نرخ بهره، خوراک، مالیات، انرژی و امثالهم را برای شرکت‌ها در یک دوره دو ساله افزایش دهد.

 

منبع: باشگاه خبرنگاران