خطر "زیردریاییهای اتمی ایران" چقدر جدی است؟
روزنامه آلمانیزبان "دی ولت"، روز گذشته، شنبه ۱۵ فروردین با اشاره به اظهارات یک سال پیش فرمانده نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی و استناد به منابع اطلاعاتی غربی این پرسش را مطرح کرده که خطر برنامه ایران برای تولید زیردریایی اتمی چقدر جدی است؟
باشگاه خبرنگاران جوان ۲۸ فروردین ۹۹ از قول دریادار حسین خانزادی نوشت که جمهوری اسلامی "به فکر" ساخت زیردریاییهای اتمی است.
فرمانده نیروی دریایی ارتش گفته بود: «وقتی شما بازداندگی و آمادگی برای دفاع نداشته باشید، صلح تحکیم و تثبیت نمیشود و اصلا به وجود نمیآید، به خاطر همین نیروهای مسلح کشورها حضور دارند تا این صلح پایدار بماند.»
او با اشاره به این که شناورهای سنگین مجهز به پیشران هستهای میتواند مدتی بسیار طولانیتر در دریا باشند گفته است: «چه کسی میتواند ما را منع کند تا از این توانمندی برخوردار نباشیم تا از امنیت خود دفاع کرده و صلح را برقرار کنیم.»
"دی ولت" با استناد به گزارشی از نهادهای اطلاعاتی غربی که در اختیار این روزنامه قرار گرفته میگوید ایران اخیرا تلاشهای خود برای تولید زیردریایی اتمی را به شکل چشمگیری افزایش داده است.
زیردریایی اتمی بخشی از برنامه هستهای؟
این نشریه میافزاید جزئیات اطلاعات این نهادها نشان میدهد که پروژه تولید زیردریایی اتمی دقیقا در چارچوب همان برنامههایی قرار دارد که ایران تا چند سال پیش برای دست یافتن به بمب اتمی در دستور کار داشت.
مسئولان جمهوری اسلامی، به رغم وجود برخی شواهد، همواره تلاش برای ساخت بمب اتمی را انکار کرده و هدف برنامههای خود را استفاده صلحآمیز از انرژی هستهای عنوان میکنند.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
ظاهرا تلاش برای تولید زیردریایی اتمی در سازمان پژوهشهای نوین دفاعی (سپند) وابسته به وزارت دفاع متمرکز است که رئیس آن محسن فخریزاده هفتم آذر ماه ۹۹ در عملیاتی که به اسرائیل نسبت داده میشود در نزدیکی آبسرد دماوند کشته شد.
به نوشته "دی ولت" در حقیقت کار بر روی ساخت زیردریایی اتمی میتواند به نتایجی منجر شود که در ساخت بمب اتمی نیز کاربرد داشته باشد.
بنابر این گزارش، مطابق دادههای دستگاههای اطلاعاتی غربی به تازگی واحدی برای برنامه تولید زیردریایی هستهای در سایت مژده متعلق به "سپند" ایجاد شده است.
سایت مژده نزدیک دانشگاه مالک اشتر وزارت دفاع در تهران قرار دارد و دفتر کار محسن فخریزاده نیز در همین تاسیسات قرار داشت.
نشریه آلمانی به نقل از منابع اطلاعاتی غربی میگوید برای پیشبرد برنامه تولید زیردریاییهای هستهای و تهیه نقشههای ساخت آن، شرکتی به نام "مرصاد" ایجاد شده که ریاست آن را شخصی به نام محمد حسین عباباف بهبهانی بر عهده دارد.
همکاری احتمالی پژوهشگران دانشگاه علم و صنعت
روزنامه "دی ولت" میگوید قادر به تائید کامل اطلاعات منابع اطلاعاتی غربی نیست اما آنها را به کارشناسان ارائه و تا جایی که امکانات ژورنالیستی اجازه میدهد بررسی کرده و از جمله دریافته که شخصی به اسم عباباف بهبهانی وجود دارد و در دانشگاه علم و صنعت ایران به کار پژوهش مشغول است. در عین حال پژوهشهای منتشر شده از بهبهانی در منابع بینالمللی ارتباط مستقیمی به تولید زیردریایی اتمی ندارند.
گفته میشود دانشگاه علم و صنعت با وزارت دفاع قراردادهایی برای کارهای تحقیقی بسته است. در سایت اینترنتی این دانشگاه "طراحی و ساخت سامانه کنترل موتور دیزل سنگین" و "طراحی الکترو موتورهای غول پیکر" از جمله دستاوردهای محققان آن معرفی شده است.
دیوید آلبرایت ، فیزیکدان اندیشکده آمریکایی موسسه علوم و امنیت بینالمللی در واشنگتن ، که از سالها پیش برنامه هستهای ایران را دنبال میکند، به "دی ولت" میگوید آدم لازم نیست دانشمند هستهای باشد که بتواند سازههایی را ارائه کند که در این برنامه کاربرد دارد.
زیردریایی غدیر، از محصولات نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی
او میگوید "سپند" همواره با دانشگاههای مختلف همکاری کرده و پژوهشگران را به ریاست شرکتهایی گمارده که برای پیشبرد برنامههای این سازمان تاسیس میشوند.
به گفته دیوید آلبرایت از این نظر، اطلاعات نهادهای اطلاعاتی غربی باورپذیرند، گرچه او نمیتواند درستی آنها را تائید یا رد کند. او افزود شرکتی با نام مرصاد با مشخصاتی که در این اطلاعات آمده در منابع رسمی ایران یافت نمیشود اما این مسئله در مورد شرکتهایی که با برنامههای دفاعی و هستهای جمهوری اسلامی کار میکنند امر غیرمعمولی نیست.
خطرات احتمالی زیردریایی اتمی ایران
این فیزیکدان در عین حال در مورد خطرات احتمالی ناشی از تولید زیردریاییهای اتمی جمهوری اسلامی اطمینان دارد و به برخی از آنها اشاره میکند.
یکی از مسائل مهم در این زمینه تفاوت راکتورهای اتمی مورد نیاز در زیردریایی با راکتورهای هستهای برای تولید برق است. به دلیل فضای محدود زیردریایی، راکتورهای پیشران آن باید بسیار کوچک و در عین حال پرقدرت باشند و با اورانیوم با غنای بسیار زیاد کار کنند.
در حالی که نیروگاههای هستهای برای تامین انرژی اغلب از اورانیوم با غنای بین سه تا پنج درصد استفاده میکنند راکتورهای زیردریاییها به طور معمول با اورانیومی با غنای بین ۸۰ تا ۹۰ درصد کار میکنند.
اورانیوم با غنای بالای ۸۰ درصد در کلاهک انفجاری بمبهای اتمی نیز کاربرد دارد. همچنین تولید پیشران زیردریایی اتمی میتواند مراحلی شبیه ساخت راکتورهای پلوتونیومی داشته باشد که آن نیز در ساخت نوعی بمب اتم کاربرد دارد.
تحلیلگر "دی ولت" معتقد است که به لحاظ استراتژیک نیز ساخت احتمالی زیردریایی اتمی توسط جمهوری اسلامی میتواند وضعیت امنیت منطقه خاورمیانه و اروپا را به طرز تعیینکنندهای تغییر دهد.
زیردریایی اتمی میتواند هفتهها و ماهها زیر دریا حرکت کند و موشکهای بالستیک مورد مناقشه جمهوری اسلامی را تا نزدیک اهداف بسیار دور نیز برساند. آلبرایت میگوید به همین دلیل زیردریایی اتمی ایران میتواند برای آمریکا، اروپا و اسرائیل تهدیدآمیز باشد.
با این همه هنوز مشخص نیست که آیا جمهوری اسلامی اصولا قادر به ساخت زیردریایی اتمی هست یا خیر. فیزیکدان آمریکایی اعتقاد دارد این کار بسیار زمانبر خواهد بود و هزینههای هنگفتی دارد در حالی که منابع مالی ایران از جمله به دلیل فشار تحریمها بسیار محدود است.
وعدههای قدیمی، چشمانداز مبهم
شواهد نیز نشان میدهد که سابقه سخن گفتن از ساخت زیردریایی اتمی در جمهوری اسلامی دستکم به حدود یک دهه قبل باز میگردد اما تا کنون خبر موثقی از اقدام عملی در این مسیر منتشر نشده است.
خبرگزاری فارس، خرداد ۹۱ از قول معاون فنی نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی، دریادار عباس زمینی نوشت: «الان در مراحل اولیه ساخت زیردریاییهای اتمی قرار داریم.»
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
این خبر که به سرعت در بسیاری از رسانههای داخلی و خارجی انعکاس یافت، ظاهرا پس از ساعتی از روی خروجی خبرگزاری فارس حذف شد.
دریادار عباس زمینی گفته بود زمانی که ما صاحب فناوریهای صلحآمیز هستهای هستیم پس میتوانیم ساخت سامانه رانش زیردریایی اتمی را هم در دستور کار قرار بدهیم. او با اشاره به توان نیرو دریایی در طراحی و ساخت زیردریاییهای سبک و نیمه سنگین و تعمیر و نگهداری زیردریاییهای سنگین مدعی شد برنامهریزی این نیرو برای دستیابی به زیردریاییهای فوق سنگین اتمی آغاز شده است.
در جمهوری اسلامی تا کنون چند نمونه زیردریاییهای سبک و نیمه سنگین تولید شده اما این کشور با تولید زیردریاییهای فوق سنگین که استفاده از راکتور اتمی در آن توجیهپذیر است فاصله زیادی دارد.
خبرگزاری روسی اسپوتنیک سال گذشته و دو روز پس از سخنان دریادار خانزادی درباره ساخت زیردریایی اتمی نوشت: «فعلا سطح فناوری نمایش داده شده [در ایران] از بسیاری کشورهای دیگر بسیار عقب است و به زودی نمیتوان زیردریایی هستهای را برای ایران پیشبینی کرد.»
اسپوتنیک به نقل از آناتولی سیتنوف، رئیس سابق تسلیحات نیروهای مسلح روسیه نوشته بود که ارزیابی او این است که ایران بتواند "پتانسیل ایجاد زیردریاییهای هستهای" را طی ۱۰ تا ۱۵ سال ایجاد کند.
-
چهل سال رویارویی نظامی در خلیج فارس
در جریان جنگ ایران و عراق، دولت سوریه با ریاست جمهوری مادامالعمر آن حافظ السد، به پشتیبانی از جمهوری اسلامی خط لوله نفت کرکوک که از خاک سوریه میگذشت و به لبنان میرسید را مسدود کرد و با این عمل صادرات نفت عراق عملا به نصف کاهش یافت. ترکیه و عربستان سعودی برای کمک به صادرات نفت عراق خط لوله جدید تاسیس کردند.
-
چهل سال رویارویی نظامی در خلیج فارس
در سال ۱۹۸۱ عراق در مرحله اول به کشتیهای غیرنظامی ایران که وظیفه واردات کالاهای نظامی پشتیبانی جنگ را به عهده داشتند حمله هوایی کرد. یک سال بعد نفتکشهای اطلس ترکیه و اسکپیمانت یونان که نفت ایران را صادر میکردند هدف موشکهای عراقی قرار گرفتند. این حملات عراق با جنگندههای میگ ۲۳ (عکس) هلیکوپترهای سوپر فرلون مجهر به موشک اگزوسه و جنگندههای میراژ اف ۱ صورت میگرفت.
-
چهل سال رویارویی نظامی در خلیج فارس
به تلافی این حملات، نیروی هوایی ایران حمله به کشتیهای کوچک عراقی را آغاز کرد. از سوی دیگر نیروی دریایی ایران نیز نفتکشهای کویت و عربستان را با هدف تحت فشار قرار دادن این دو کشور برای عدم کمک رسانی به دولت صدام حسین مورد حمله قرار داد. در مجموع ۵۴۳ کشتی در جریان جنگ نفتکشها از سوی ایران و عراق مورد حمله قرار گرفتند.
-
چهل سال رویارویی نظامی در خلیج فارس
در ۵ ژوئن ۱۹۸۴ عربستان سعودی در جهت فشار به ایران برای پایان دادن به عملیاتهای نظامیش در خلیج فارس، یک فروند جنگنده اف-۴ فانتوم ۲ ایران را به خلبانی همایون حکمتی (عکس) و کمکخلبانی سیروس کریمی در خلیج فارس توسط یک فروند جنگنده اف-۱۵ ایگل منهدم ساخت.
-
چهل سال رویارویی نظامی در خلیج فارس
از آوریل ۱۹۸۵ (فروردین ۱۳۶۴) حملات عراق با شدت و قدرت بسیار بیشتر همراه شد و تأسیسات جزیره خارک هدف اصلی حملات هوایی جنگندههای عراقی قرار گرفت. در پی حملات ماههای اولیه خسارتهای بسیار سنگینی به پایانههای نفتی جزیده خارک وارد شد.
-
چهل سال رویارویی نظامی در خلیج فارس
بعد از سال ۱۹۸۴ ایران تلاش کرد برای مقابله با حملات و فشارهای عراق و متحدانش از حق حاکمیت ایران بر تنگه هرمز استفاده کند و در نهایت دولت تهران اعلام کرد: «اگر ما از صادرات نفت محروم شویم تمامی خلیج فارس محروم خواهند شد.» اخیرا نیز حسن روحانی این جمله را در شاهرود تکرار کرد و گفت:« اگر آمریکا بخواهد روزی جلوی فروش نفت ایران را بگیرد، نفتی از خلیج فارس صادر نمیشود.»
-
چهل سال رویارویی نظامی در خلیج فارس
در سال ۱۳۸۴شش کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس در نامهای به شورای امنیت سازمان ملل متحد "تجاوز ایران به آزادی کشتیرانی را تهدید علیه ثبات و امنیت منطقه و خطر جدی نسبت به صلح و امنیت بینالمللی" دانسته و خواستار تشکیل جلسه فوری این شورا شدند. شورای امنیت نیز با تصویب طرح قطعنامه پیشنهادی شش کشور شورای همکاری در قالب قطعنامه ۵۲۲ حمله به کشتیهای تجاری را محکوم کرد.
-
چهل سال رویارویی نظامی در خلیج فارس
ایران در سال ۱۹۸۷ با خرید موشک خشکی به دریای ضد کشتی "کرم ابریشم" توانست دامنه حملات خود را گسترش دهد. به دنبال بکارگیری این موشک از جانب ایران، کویت از آمریکا درخواست کرد تا از نفتکشهای آن کشور در مقابل حملات احتمالی موشکهای ایران محافظت نماید.
-
چهل سال رویارویی نظامی در خلیج فارس
ناوچه یواساس استارک در مارس ۱۹۸۷ وارد خلیج فارس شد و مأموریتش گشت در شمال و مرکز خلیج فارس در طی دورهای ۸ هفتهای بود. در ۱۷ مه این کشتی مورد حمله یک فروند جنگنده میراژ اف۱ عراقی قرار گرفت و آسیب جدی دید. ۳۷ تن از ملوانان کشتی با برخورد دو موشک اگزوسه کشته شدند. حکومت وقت عراق از انجام این حمله عذرخواهی کرد و غرامت جانباختگان را پرداخت کرد.
-
چهل سال رویارویی نظامی در خلیج فارس
در ۲۴ ژوئیه ۱۹۸۷ سوپرتانکر آمریکایی اساس بریجتون با مینهای دریایی در نزدیکی جزیره فارسی در خلیج فارس برخورد کرد و آسیب دید. این کشتی در جریان سفری دریایی در نخستین کاروان "عملیات اراده جدی" بود. این عملیات توسط ارتش آمریکا برای حفاظت از نفتکشهای کویتی از حمله ایران طراحی شده بود.
-
چهل سال رویارویی نظامی در خلیج فارس
در ۲۲ اوت سال ۱۹۸۷ وزارت دفاع آمریکا اعلام کرد که یک کشتی باری ایرانی با نام "ایران اجر" را که مشغول مینگذاری بوده توقیف کرده و ۲۶ نفر از خدمه آن را هم به اسارت گرفته است. دست کم سه نفر از خدمه ایرانی کشتی هم در جریان حمله هلیکوپترهای آمریکایی و توقیف آن کشته شدند.
-
چهل سال رویارویی نظامی در خلیج فارس
در حالی وزارت دفاع آمریکا تصاویر کشتی ایران اجر با مینهای دریایی را منتشر کرد، علی اکبر ولایتی، وزیر خارجه وقت ایران، در نامهای به دبیر کل سازمان ملل اتهام مینگذاری را رد کرد. هاشمی رفسنجانی در خاطرات خود مینویسد: «با مشورت با حسن روحانی و سیروس ناصری "درباره خط تبلیغ" قرار شد مین گذاری را قبول نکنیم و راجع به حامل مین بودن برای بوشهر هم چیزی نگوییم.»
-
چهل سال رویارویی نظامی در خلیج فارس
در ۱۶ مهر ۱۳۶۶ هلیکوپترهای آمریکایی به قایقهای سپاه پاسداران در نزدیکی جزیره فارسی در خلیج فارس، حمله کردند. آمریکاییها در این حمله شش نفر از نیروهای سپاه را هم به اسارت گرفتند که دو نفر از آنها کشته شدند. یکی از کشته شدگان نادر مهدوی (نفر سوم از راست) فرمانده ناوگروه دریایی سپاه بود که به گفته خودش عملیات مینگذاری در مسیر نفتکش بریجتون را انجام داده بود.
-
چهل سال رویارویی نظامی در خلیج فارس
در آوریل سال ۱۹۸۸ در پاسخ به حمله موشکی ایران به یک سکوی نفت کویتی و به تلافی برخورد یک مین دریایی رهاشده از کشتی مینگذار ایران اجر به ناوچه آمریکایی ساموئل بی. رابرتز (عکس) ایالات متحده عملیات "آخوندک" را اجرا کرد.
-
چهل سال رویارویی نظامی در خلیج فارس
در عملیات "آخوندک" نیروهای آمریکا دو سکوی نفتی ایران در خلیج فارس را منهدم شدند. این عملیات بزرگترین درگیری دریایی آمریکا از زمان جنگ جهانی دوم به بعد بود. در این عملیات ۵۶ تن از نیروهای ایرانی و ۲ تن آمریکایی بر اثر سقوط هلیکوپتر جان باختند.
-
چهل سال رویارویی نظامی در خلیج فارس
عملیات با دو گروه سطحی و هماهنگی نیروی هوایی آمریکا از ناو هواپیمابر "یواس اس انترپرایز" آمریکا آغاز شد. گروهی به همراه دو ناوشکن و یک کشتی تدارکاتی آبی-خاکی به یک سکو در میدان نفتی سلمان (عکس) هجوم بردند، گروه دیگر هم که شامل یک ناو موشک انداز و دو ناوچه بود به سکویی در میدان نفتی ساسان حمله کردند.
-
چهل سال رویارویی نظامی در خلیج فارس
ناوچه سهند که از بندر عباس به نبرد با نیروهای آمریکایی رفته بود بسوی هواپیماهای "اینترودر" شلیک کرد که هواپیماها با دو موشک "هارپون" و چهار "بمب هدایت لیزری" اسکیپر پاسخ دادند. ناوشکن "جوزف استراس" هم یک موشک هارپون شلیک کرد که در نهایت باعث غرق شدن پیشرفتهترین کشتی ناوگان ایران شد. ناوچه سبلان هم که به کمک رفته بود، هدف قرار گرفت و کاملا از کار افتاد.
-
چهل سال رویارویی نظامی در خلیج فارس
یک ماه پس از آن ناو موشکانداز "وینسنز" به منظور افزایش توان نظامی آمریکا پس از درگیریهای متناوب با ایران به منطقه فرستاده شد. تنش فوقالعاده در منطقه خلیج فارس باعث شد تا خدمه وینسنز بهسوی هواپیمای پرواز شماره ۶۵۵ ایران ایر در پروازی غیر نظامی شلیک کنند که به کشته شدن ۲۹۵ نفر سرنشینان و خدمه این هواپیما در ۱۲ تیر ۱۳۶۷ (۱۹۸۸) انجامید.
-
چهل سال رویارویی نظامی در خلیج فارس
در فروردین ۱۳۸۶ نیروهای سپاه پاسداران ۱۵ ملوان نیروی دریایی بریتانیا را در آبهای نزدیک ایران و عراق بازداشت کردند. بریتانیا اعلام کرد منطقهای که نیروهایش در آن دستگیر شدند وضعیت مشخصی میان ایران و عراق نداشته است. گرچه با رایزنیهای دیپلماتیک ملوانان بریتانیایی پس از ١٣ روز آزاد شدند، اما کت و شلوارهای "شیک و اهدایی" به ملوانان بحثبرانگیزشد.
-
چهل سال رویارویی نظامی در خلیج فارس
در دی ۱۳۹۴ نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی دو قایق نظامی آمریکایی را در آبهای ایران و در نزدیکی جزایر فارسی توقیف و ۱۰ ملوان نیروی دریایی آمریکا را بازداشت کرد. ایران تصاویری از ملوانان بازداشتشده را در حالی که زانو زده و به نشانه تسلیم دستهایشان را روی سرشان گذاشته بودند منتشر کرد. ملوانان آمریکایی چند ساعت پس از بازداشت آزاد شدند.
نویسنده: محمود صالحی
منبع خبر: صدای آلمان
اخبار مرتبط: خطر "زیردریاییهای اتمی ایران" چقدر جدی است؟
حق کپی © ۲۰۰۱-۲۰۲۴ - Sarkhat.com - درباره سرخط - آرشیو اخبار - جدول لیگ برتر ایران