کودتا در اردن؛ ساختگی یا کار اسرائیل؟

گروه بین‌الملل خبرگزاری دانشجو، کشور اردن که در چند ماه اخیر روزهای پرتنشی را گذرانده بود در جدیدترین خبر، دستگیری چندتن از شخصیت‌های برجسته‌ی کشور خود را اعلام کرد‌. شخصیت‌هایی که در بین آن نام برادر حاکم اردن نیز به چشم می‌آمد. ارتش اردن علت دستگیری این افراد را تلاش برای کودتا علیه عبداالله دوم اعلام کرده است.

فساد حکومتی و ناکارآمدی اقتصادی، هیزم اعتراضات در اردن

موج اعتراضات اردنی‌ها چندی قبل و با برگزاری تظاهرات در امان پایتخت اردن شکل گرفت. تغییر سیاست‌های سرکوب‌گرانه، مبارزه با فساد و آزادی زندانیان سیاسی، مهم‌ترین خواسته‌های اردنی‌ها بود.
در ابتدا مقامات اردنی برای ساکت‌کردن اوضاع قول ریشه‌کنی فساد و همچنین آزادی زندانیان را به معترضان دادند و درادامه نه تنها به هیچ‌کدام از وعده‌های خود عمل نکردند بلکه ۱۷ نفر از معترضان را که خواستار اجرای اصلاحات سیاسی و اقتصادی بودند را نیز به اتهام «اغتشاش» بازداشت کرد.

اعتراضات در اردن تقریباً از سال ۲۰۱۸ و با شدت گرفتن وضعیت اقتصادی بد این کشور آغاز شد که در نهایت هم منجر به برکناری نخست‌وزیر آن زمان اردن شد. افزایش بی‌سابقه قیمت نان و سوخت در اردن تقریباً سه سال است که ادامه دارد و مقام‌های این کشور هنوز نتوانستند این مشکلات را حل کنند.

امان که از متحدان آمریکا محسوب می شود طی سالهای گذشته به طور کلی موفق شده بود خود را از موج تنش های پس از بهار عربی در امان نگاه دارد، این درحالیست که بسیاری از کشورهای منطقه پس از سال ۲۰۱۱ تحت تاثیر این جریان قرار گرفتند. با این حال کاهش یارانه سوخت در سال گذشته موجب به راه افتادن تظاهراتی کم سابقه شده بود.

کودتایی که به گفته مقامات اردن خنثی شد

در جدیدترین خبر ارتش اردن دستگیری چهره‌های مهم این کشور را درحالی تأیید کرد که به عقیده مقام‌های امنیتی  این کشور قصد کودتا و براندازی پادشاهی اردن را داشته‌اند.

ارتش اردن اعلام کرد که چندین چهره سرشناس این کشور از جمله باسم عوض‌الله، وزیر اقتصاد پیشین و شریف حسن بن سعید، یکی از اعضای خانواده سلطنتی اردن و حمزه بن حسین ولیعهد سابق این کشور تحت بازداشت و یا حصرخانگی درآمده‌اند.

نشریه واشنگتن پست نیز در گزارشی از بازداشت حمزه بن حسین و حدود ۲۰ تن دیگر در ارتباط با اقدامات این افراد که "تهدیدی علیه ثبات اردن" بوده‌اند، خبر داد.

به گفته واشنگتن پست این بازداشت‌ها در پی تحقیقاتی صورت گرفته که در ارتباط با "کودتایی احتمالی صورت گرفته که هدف آن سرنگونی ملک‌عبدالله دوم بوده است".

حمزه بن الحسین برادر کوچکتر عبدالله دوم اردنی با انتشار این ویدیو که از طریق وکیلش منتشر شده تاکید کرده که در حصر خانگی در منزل به سر می‌برد و نیروهای حفاظتش دستگیر شده‌اند. او با ابراز تعجب از اینکه چرا باید در حصر خانگی باشد یادآور می‌شود که در هیچ برنامه‌ای برای کودتا مشارکت نداشته است و فکر نمی کرده که انتقادات ساده‌ای در مورد وضعیت کشور و معیشت مردم باعث چنین برخوردی با او شود‌. همچنین می‌گوید که فرمانده ارتش از او خواسته که در خانه بماند و با هیچ‌کس تماس نگیرد....

حمزه بن حسین در پیام ویدیویی خود افزوده که خطوط ارتباطی او از طریق تلفن و اینترنت نیز قطع شده است. او ضمن رد اتهامات مطرح‌شده تأکید کرد که "جزیی از سازمان یا گروهی توطئه‌گر نیست".

او همچنین اضافه کرد که مسئول "از کارافتادگی، فساد و بی‌کفایتی حکومت" نیست و شرایط در این کشور اکنون به گونه‌ای است که هیچ کس نمی‌تواند بدون ترس از بازداشت و تهدید و آزار و اذیت دیدگاه‌های خود را بیان کند.

گفته می‌شود در طرح کودتا در اردن علاوه بر گروهی از اعضای خانواده سلطنتی و برخی از نیروهای امنیتی و نظامی، سران برخی قبایل هم حضور داشتند. بر اساس آنچه در این توئیت می‌بینید، به احتمال زیاد شیخ یکی از قبایل هم دستگیر شده است. در این توئیت به عبدالله دوم هشدار داده‌اند که بهتر است هرچه زودتر شیخ قبیله آزاد شود.. نگارنده خطاب به شاه اردن آورده که نباید شیخ یاسر المجالی را وارد دعوای قدرت‌طلبی خانوادگی خود می‌کردید چراکه این مسئله تبعات بسیاری به همراه خواهد داشت. از قرار معلوم یاسر المجالی هنگام حضور در یک مراسم دولتی یا یک مهمانی بازداشت شده است.

به‌عقیده دستگاه‌های امنیتی اردن دیدار حمزه با رهبران قبایل اردن که چندی پیش صورت گرفته برای کودتا علیه پادشاه اردن بوده است. اما حمزه بن حسین تمامی این اتهامات را رد کرده و بیان داشته که دولت اردن قصد دارد با این کارها ناکارآمدی خود را گردن مخالفان و معترضان بیندازد.

حمایت‌های محکم آمریکا و عربستان از پادشاهی عبدالله دوم

اما نکته جالب این ماجرا حمایت‌های همه جنبه‌ی کشورهایی مثل آمریکا و عربستان از نظام پادشاهی اردن است. البته این حمایت‌ها خیلی هم دور از انتظار نبود چرا که آمریکا متحد اصلی اردن در منطقه است و اردن یکی از مهره‌های اصلی آمریکا در کشورهای حاشیه خلیج فارس به‌حساب می‌آید و پایگاه‌های زیادی نیز در این کشور دارد. درهمین راستا ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه ایالات متحده، شامگاه شنبه ۱۴ فروردین در شبکه اجتماعی توییتر نوشت که دولت آمریکا به دقت گزارش‌ها درباره اردن را تعقیب می‌کند و با مقامات اردنی نیز در ارتباط بوده است. پرایس در ادامه تاکید کرد که ملک عبدالله یکی از شرکای کلیدی ایالات متحده محسوب می‌شود و حمایت کامل کاخ سفید را دارد.

عربستان نیز که نظام حکومتی اردن را بسیار نزدیک به خود می‌بیند و هرگونه خطر و تهدیدی برای نظام شاهنشاهی اردن را تهدیدی برا خود نیز می‌داند سریعاً حمایت خود را ملک عبدالله اعلام کرد. البته احتمال دیگری که از سوی کارشناسان مطرح می‌شود به نوعی اعلام برائت عربستان از دست‌داشتن در کودتای اردن بوده است. چرا که یکی از بارز ترین افراد بازداشت شده در اردن «باسم عوض الله» رئیس پیشین دیوان پادشاهی و از افراد نزدیک به «محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی و یکی از بنیانگذاران پروژه معروف نئوم در عربستان است.

ردپای انگیس و اسرائیل در تحرکات اردن

نارام سرجون، پژوهشگر و نویسنده اهل سوریه درباره تحرکات اخیر اردن می‌نویسد: ساده لوحی است، اگر تحولات اخیر اردن را کودتا یا انقلاب در کاخ سلطنتی اردن تلقی کرد، چون همه می‌دانند، چگونه کاخ سلطنتی اردن از سوی سرویس های اطلاعاتی انگلیس و اسرائیل کنترل می‌شود.

به همین دلیل این نویسنده و تحلیلگر بارز جهان معروف معتقد است، در پس بازداشت‌های شب گذشته و انتشار شایعه کودتا در اردن سناریوهای دیگری وجود دارد که از جمله مهم‌ترین آن می‌توان به «رساندن این پیام به ملک عبدالله که در صورت مخالفت با طرح‌ها و نقشه‌های اسرائیل سلطنتش به خطر خواهد افتاد» اشاره کرد.

سخنگوی وزارت امور خارجه ایران نیز هرگونه تنش و بی‌ثباتی داخلی در منطقه غرب آسیا را به نفع رژیم صهیونیستی دانست و اضافه کرد: همواره ردپایی از این رژیم در هر فتنه‌ای در کشورهای اسلامی دیده می‌شود.

خطیب‌زاده در ادامه تاکید کرد: جمهوری اسلامی ایران با هرگونه بی‌ثباتی داخلی و دخالت خارجی مخالف است و اعتقاد دارد کلیه امور داخلی کشورها باید در چارچوب قانون پیگیری شود.