تبهکاران، مجریان قانون، و سرقت انبوه نفت روسیه

یک تحقیق جدید که از سوی رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی انجام شده است افشا می‌کند که چگونه مأموران امنیتی و انتظامی روسیه در سرقت بزرگ نفت از شبکه لوله‌های نفت این کشور نقشی اساسی بازی می‌کنند.

این سرقت انبوه نفت، نه تنها خزانه عمومی این کشور را صدها میلیون دلار خالی‌تر کرده، بلکه به محیط زیست نیز آسیب فراوانی وارد کرده است.

این کار تحقیقی که در ۲۲ مارس امسال از سوی بخش روسی رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی (معروف به رادیو اِسوُوبودنا در روسیه) انجام شده بیشتر بر روی عملیات غیرقانونی مرتبط با لوله‌های نفت در منطقه خودمختار خانتی-مانسی در غرب سیبری متمرکز است. در همین حال، منابع متعدد می‌گویند که تبانی برای دزدی نفت در دیگر مناطق روسیه هم به همین منوال ادامه دارد.

نتایج این کار تحقیقی نشان می‌دهد که گروه‌های سازمان‌یافته‌ای از تبهکاران، با استفاده از شیرفلکه‌های غیرقانونی و لوله‌های متعدد، مقادیر بی‌شماری از نفت را از خط لوله‌ها به تانکرهایی که در جاده‌ها منتظرند یا به قایق‌های نفتکش بر روی رودخانه‌ها می‌رسانند.

نتیجه این تحقیق همچنین نشان می‌دهد که مأموران پلیس و مأموران امنیتی در ازای دریافت پول، از این عملیات غیرقانونی محافظت می‌کنند و حتی به این گونه عملیات، کمک تدارکاتی هم می‌رسانند.

پژوهش خبرنگاران رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی بر اساس مصاحبه با منابع بسیار متعدد در منطقه خانتی-مانسی انجام شده که منطقه‌ای بسیار پهناور، بزرگتر از کشور اسپانیا، در ۲۰۰۰ کیلومتری شرق مسکو است.

منطقه خودمختار خانتی-مانسی

این مصاحبه‌ها با مقام‌های کنونی و پیشین نیروی انتظامی، پیمانکاران شرکت‌های امنیتی خصوصی، متخصصان امنیتی شرکت‌های نفت و افراد نزدیک به گروه‌های جرائم سازمان‌یافته در منطقه انجام شده‌است.

همه این منابع با ذکر این که از انتقام‌گیری مقامات انتظامی و سازمان‌های تبهکار می‌ترسند، خواستار ناشناس ماندن در گزارش‌های رسانه‌ای شده‌اند.

در همین زمینه،‌ بررسی‌ها نشان می‌دهد افرادی که در محل با دزدی انبوه و سیستماتیک منابع نفتی مبارزه کرده‌اند، اکنون با «پیگرد قانونی» مأموران فاسد مواجه‌اند.

بخش روسی رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی (رادیو اسووبودنا) به تعداد زیادی سند دست یافته که نشان می‌دهد مأموران فاسد برای میخائیل کاراتایف، کارشناس محلی محیط زیست و سرگئی زینچنکو، رئیس پلیس سابق منطقه، پرونده‌های سنگینی درست کرده‌اند زیرا این دو نفر به افشاگری در مورد همدستی مأموران با تبهکاران پرداخته‌اند.

رادیو اسووبودنا همچنین به رونوشتی از اسناد آرشیوی دست پیدا کرده که ادوارد شمانین، از روزنامه‌نگاران محلی، در مورد دزدی نفت گرد آورده است.

شمانین پیش از این در یک کانال تلویزیونی در مورد فساد اداری در منطقه و سرقت نفت فیلم مستندی پخش کرده بود و پس از آن بود که با موجی از اتهامات کیفری مواجه شد؛ اتهاماتی که او با کار تحقیقی‌اش مرتبط می‌داند.

گاه در بین گروه‌های سارق نفت در منطقه جنگ‌های داخلی درمی‌گیرد و برخی از آنها دستگیر و محاکمه می‌شوند اما در اغلب موارد کیفر آنها چیزی بیش از برخی مجازات‌های مالیاتی نیست.

از سوی دیگر شرکت‌های نفت که از خود جرأت مقابله با این دزدی‌ها را نشان دهند، با سدی از موانع ایجادشده توسط مقام‌های دولتی مواجه می‌شوند.

یک سخنگوی شرکت ترانس‌نفت، شرکت خط لوله تحت کنترل دولت روسیه که بزرگترین در نوع خود در جهان است، ماه ژانویه به رادیو اسووبودنا گفت که اکثریت تبهکاران احکام تعلیقی می‌گیرند و همه آنها دوباره به عملیات مجرمانه خود بازمی‌گردند.

سخنگوی این شرکت گفت که ترانس‌نفت مجموعاً ظرف سه سال گذشته ۵۶۶ محل برداشت غیرقانونی از خط لوله‌ها را کشف کرده‌است.

این می‌تواند تنها مشتی باشد از خروار.

شیلنگ‌ها برداشت غیرقانونی نفت گاه چندین کیلومتر طول دارند (منبع: آر-ان-اوخرانا-نیژنوارتفسک)

مقیاس کامل خسارتی که این دزدی‌ها به شرکت‌های نفتی روسی و بودجه کشور می‌زند نامعلوم است. بانک وی‌تی‌بی کاپیتال، از بانک‌های سرمایه‌گذاری دولتی، در سال ۲۰۱۳ تخمین زد که شرکت‌های نفتی سالانه چیزی بین ۱.۸ تا ۳.۵ میلیارد دلار از بابت برداشت غیرقانونی نفت خسارت می‌بینند. این بانک خسارت وارد شده از این بابت به بودجه کشور روسیه را بین ۶۳۲ میلیون دلار تا ۱.۲ میلیارد دلار برآورد کرده‌است.

اما هیچ‌یک از منابعی که با رادیو اسووبودنا گفت‌وگو کرده‌اند، نمی‌توانند برآوردی از کل نفت دزدیده شده در منطقه خانتی-مانسی به دست بدهند، چه برسد به کل کشور.

روش‌های سرقت

به گفته منابعی که با بخش روسی رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی مصاحبه کرده‌اند، دزدی نفت در تمامی مراحل، از استخراج گرفته تا پالایش، صورت می‌گیرد. روش‌های اصلی این کار، نصب شیرآلات مخفی و غیرقانونی بر روی خط لوله‌ها و همچنین انحراف محموله‌ها از مسیر اصلی در جریان تولید و حمل و نقل است.

تمامی این کارها با همدستی افرادی از داخل شرکت‌های نفت و شماری از پیمانکاران فرعی وابسته به این شرکت‌ها انجام می‌شود. منابع متعدد به رادیو اسووبودنا می‌گویند که تقریباً در همه موارد، دزدان نفت از چتر حمایتی مأموران پلیس، مأموران راهنمایی و رانندگی و مأموران سازمان اطلاعات و امنیت فدرال (اف‌اس‌بی) برخوردارند.

به گفته این منابع، نه تنها نگهبانان خود شرکت‌های نفتی، بلکه شرکت‌های خصوصی امنیتی هم که برای محافظت از خطوط لوله استخدام شده‌اند در این دزدی‌ها نقشی اساسی دارند. افزون بر این، دادستان‌ها و حتی مقامات کمیته تحقیق دادگستری هم با دریافت رشوه چشم خود را بر روی این دزدی‌ها می‌بندند.

پر کردن یک کامیون نفتکش با نفت به‌سرقت‌رفته در منطقه خانتی-مانسی (منبع: آر-ان-اوخرانا-نیژنوارتفسک)

یک مطالعه که در سال ۲۰۲۰ توسط تحلیل‌گران بخش انرژی روسیه انجام شده هم به نتیجه مشابهی رسیده است مبنی بر این‌که در مناطق بسیاری از کشور، گروه‌های قدرتمند تبهکار، در حوزه برداشت غیرقانونی نفت، ارتباطات تنگاتنگی با وزارت کشور، دادستان‌ها و دادگاه‌ها دارند.

منابع مختلف به رادیو اسووبودنا می‌گویند که در خیلی از موارد، نیمی از محموله نفت خام، حین جابه‌جایی و حمل و نقل به سرقت می‌رود.

گروه‌های جنایی سازمان‌یافته، میعانات گازی را نیز می‌دزدند. این ماده که در خطوط لوله گاز طبیعی ایجاد می‌شود، با بنزین مخلوط شده و در پمپ بنزین‌های منطقه فروخته می‌شود.

به گفته منابع، پیمانکارانی که خط لوله می‌گذارند، بعضی اوقات خودشان هنگام قرار دادن اولیه خط لوله، شیرفلکه‌هایی را هم در آن جاسازی می‌کنند و سپس مختصات جغرافیایی این شیرفلکه‌ها را به قیمت حدود ۲۰۰ هزار تا ۲۵۰ هزار روبل (۲۷۰۰ تا ۳٬۴۰۰ دلار) به طرف‌های علاقه‌مند می‌فروشند.

از سویی دیگر، رئیس بخش مربوطه از خط لوله یا تکنسین ایستگاه تقویت‌کننده هم در مورد محل مناسبت نصب شیرفلکه‌های غیرقانونی توصیه فنی می‌دهد و برای این کار، و همچنین برای نادیده گرفتن افت فشار در خط لوله رشوه دریافت می‌کند.

خود عملیات سرقت در تاریکی شب و با همکاری ۷ تا ۱۵ نفر انجام می‌شود که یکی از آنها راننده تانکر نفت و یکی هم فردی است که در جاده کشیک می‌دهد.

منابع یادشده به رادیو اسووبودنا گفتند که در شیرفلکه‌های غیرقانونی و محدوده اطراف آنها معمولاً دوربین‌های کار گذاشته شده که تصاویر را مستقیماً به اداره پلیس یا مأموران امنیتی همدست دزدان پخش می‌کند تا مأموران بتوانند «امنیت» عملیات سرقت را به شکل بهتری تأمین کنند.

پالایشگاه‌های کوچک معروف به «سماور» در منطقه خانتی-مانسی

محموله‌های دزدی سپس در جاده‌ها زیر نظر مأموران فاسد راهنمایی و رانندگی به پالایشگاه‌های کوچکی که تبهکاران به آنها «سماور» می‌گویند رسانده می‌شود و مقادیری از نفت هم به تانکرهای قطارها در راه‌آهن تزریق می‌شود.

این نفت سپس بین چند شرکت دست به دست می‌شود و و از آنجا که سابقه استخراج آن ثبت و ضبط نشده مالیات دولتی هم شامل آن می‌شود. این محموله‌ها مشمول نوعی از مالیات بر ارزش افزوده هستند اما تبهکاران با ایجاد شرکت‌های صوری و سپس اعلام ورشکستگی این شرکت‌ها از دادن این نوع مالیات هم فرار می‌کنند.

دست آخر هم این محموله‌ها با قیمتی ۳۰ تا ۵۰ درصد ارزان‌تر از نفت قانونی به پالایشگاه‌های کوچک و بزرگ در سراسر روسیه فروخته می‌شود.

یکی از کارکنان بخش امنیت داخلی یک شرکت بزرگ نفت روسی به رادیو اسووبودنا گفت که خریداران نهایی حتی از خط لوله‌های ترانس‌نفت برای جابه‌جایی نفتی که از تبهکاران خریده‌اند استفاده می‌کنند.

شرکت ترانس‌نفت به درخواست رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی برای اظهار نظر، پاسخی نداده است.

برداشت غیرقانونی از خطوط لوله همچنین مشکلات زیست‌محیطی به وجود می‌آورد. دزدان نفت انگیزه‌ای برای پاک کردن نفت‌های نشتی ندارند و نشت نفت در جنگل‌ها و کنار خطوط لوله از چشم مردم محل و بازرسان زیست‌محیطی به دور می‌مانند.

ایگور دیامین، سخنگوی ترانس‌نفت در ماه ژانویه گفت که شیرفلکه‌های سارقان، سال گذشته عامل بیش از ۶۰ درصد از نشت نفت و فرآورده‌های نفتی بوده‌است.

نفت نشت‌کرده از برداشت‌های غیرقانونی. این آلودگی‌ها به‌ندرت در منطقه پاک‌سازی می‌شوند.

ارتباط با سازمان اطلاعات

حدود ۴۰ درصد از تمامی نفت تولیدی در روسیه از منطقه خانتی-مانسی می‌آید. منابع به رادیو اسووبودنا می‌گویند که دزدی نفت به صورت انبوه و صنعتی در این منطقه از اوایل سال ۲۰۰۰ شروع شد.

مصاحبه‌ها و اسناد دریافتی رادیو اسووبودنا نشان می‌دهد که درآمد اصلی این شبکه دزدی نفت به جیب سازمان اطلاعاتی امنیت فدرال و افسران پلیس می‌رود.

ارتباط تنگاتنگ این گروه‌های تبهکار و دولت روسیه به صنعت نفت محدود نمی‌شود گرچه درآمد بسیار بالای این حوزه برای هر دو گروه بسیار جذاب است.

منتقدان کرملین می‌گویند که مقام‌های دولتی در دوره ریاست جمهوری ولادیمیر پوتین، در حوزه‌های مختلفی وارد همدستی با گروه‌های جرائم سازمان یافته شده‌اند. ولادیمیر پوتین از مأموران پرسابقه کاگ‌ب شوروی و رئیس سابق سازمان اطلاعاتی امنیت فدرال بود. او از سال ۲۰۰۰ در روسیه بر سر قدرت آمده است.

پوتین تعداد زیادی از اعضای سازمان‌های امنیتی و انتظامی را در مناصب کلیدی کشور نشانده و از پلیس و سازمان امنیت به عنوان ابزاری برای کنترل و سرکوب مخالفان بهره برده‌است.

یکی از منابع به رادیو اسووبودنا گفت که شیرفلکه‌های غیرقانونی ممکن است سال‌ها بدون مشکل به کار خود ادامه دهند اما وقتی یکی از آنها لو برود، مقام‌ها از این فرصت استفاده می‌کنند تا «مبارزه» خود با دزدی نفت را به رخ عموم بکشند.

در این موارد اغلب فقط راننده تانکر نفت و چند پادوی محلی دستگیر می‌شوند و تنها برای مقدار نفت غیرقانونی که همراه دارند مجازات می‌شوند، سپس پرونده بسته می‌شود و رهبران گروه‌های مجرم و حامیان آنها در نیروی انتظامی از چنگ قانون می‌گریزند.

لوله‌های غیرقانونی گاه سال‌ها بدون مزاحمت به کار خود ادامه می‌دهند

چندین منبع به رادیو اسووبودا گفتند که سرقت نفت در منطقه خانتی-مانسی در زمان تصدی وادیم پیاتیلتوف به عنوان رئیس دفتر سازمان اطلاعات در استان تیومن، که منطقه خودمختار خانتی-مانسی جزو آن است، یعنی از سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۷، رونق گرفت.

پیش از آن هم، زمانی که پیاتیلتوف معاون رئیس دفتر سازمان اطلاعات در استان سامارا بود، آن استان به عنوان «محل پررونق» سرقت نفت شناخته می‌شد.

پیاتیلتوف در سال ۲۰۱۷ پس از آن‌که معلوم شد دو نفر از افسران زیردست او در قتل افراد در ازای پول دست داشته‌اند از دفتر سازمان اطلاعات در تیومن برکنار شد اما سپس به مدیریت بخش امنیتی شرکت لوک‌اویل رسید.

«حالا فهمیدی اینجا رئیس کیست؟»

یک روز در ماه ژوئیه سال ۲۰۱۴، میخائیل کاراتایف، فعال محیط زیست مستقر در نیژنوارتوفسک و گروهی از داوطلبان در حال کار بر روی طرحی بودند که او راه‌اندازی کرده بود: جمع کردن لوله‌های رهاشده نفت در منطقه خانتی-مانسی، که برخی از آنها از زمان اتحاد جماهیر شوروی باقی مانده بود، و فروش آنها خریداران ضایعات آهن.

بر اساس مکالمه ضبط‌شده‌ای که صحت آن توسط رادیو سووبودا تأییذ شده، کاراتایف به ادوارد شمانین، از روزنامه‌نگاران محلی، گفته‌است که آنها در آن زمان در نزدیکی یک شیرفلکه غیرقانونی خط لوله مشغول کار بودند که گروهی از افراد نقابدار وارد محل شده و به تیم او حمله کردند.

به گفته کاراتایف، تنها یکی از مهاجمان نقاب نداشت و او الکسی تِرِنیچف، از افسران سازمان اطلاعات بود.

کاراتایف در ادامه نقل می‌کند که «پس از آن، [ترنیچف] با من تماس گرفت و گفت: حالا فهمیدی این دور و برها رئیس چه کسی است؟» به گفته کاراتایف، الکسی ترنیچف سپس تأکید کرده که هرکاری در این منطقه باید با هماهنگی او انجام بشود.

میخائیل کاراته‌یف در حال مصاحبه با ادوارد شمانین در سال ۲۰۱۷. (منبع ادوارد شمانین)

کاراتایف به شمانین گفت، ترنیچف که برای دفتر سازمان اطلاعات در شهر لانگپاس، در ۱۰۰ کیلومتری نیژنوارتوفسک کار می‌کرد، «پادویی بیش نیست که داشت دستور مافوق‌های خود، از جمله یک افسر سازمان اطلاعات به نام یوگنی ژیلین را اجرا می‌کرد.»

ترنیچف و ژیلین هر دو عضو کمیسیون‌های مبارزه با مواد مخدر بوده‌اند. اما آنها چیزهای مشترک دیگری نیز دارند: در یادداشت دست‌نوشته‌ای که توسط یک افسر محکوم‌شده سازمان اطلاعات به نام چرناکوف نوشته شده، ادعا می‌شود که هر دو نفر در سرقت نفت در منطقه خانتی-مانسی نقش دارند.

یادداشت به‌دست آمده توسط رادیو اسووبودا بیش از دوازده نام از افسران سازمان اطلاعات یا پلیس را که گفته می‌شود در این سرقت سیستماتیک دست داشته‌اند، فهرست می‌کند.

چندین منبع دیگر در تماس با رادیو اسووبودا و شمانین، روزنامه‌نگار محلی، ترنیچف و ژیلین را به عنوان افراد فعال در تجارت غیرقانونی نفت معرفی کرده‌اند.

یک یادداشت دست‌نویس، منتسب به ولادیمیر چرناکوف، افسر سابق سازمان اطلاعات. در این یادداشت افراد و نهادهای اجرای قانون که گفته می‌شود در سرقت نفت دست دارند فهرست شده‌اند.

کاراته‌یف می‌گوید که پس از آن به مسکو سفر کرد و در آنجا اطلاعات مربوط به سرقت گسترده نفت در منطقه خانتی-مانسی را به مقامات اجرای قانون، از جمله به یک مقام سازمان اطلاعات به نام آندره ایزمائیلُف، خبر داد.

پس از بازگشت به نیژنوارتوفسک، کاراته‌یف فهمید که به جای گشودن پرونده جنایی برای حمله‌ای که می‌گوید به او و تیم داوطلبان شده، پلیس خود او را به سرقت خطوط لوله متعلق به غول‌های نفتی لوک‌اویل و روس‌نفت و سایر شرکت‌های انرژی متهم کرده‌است.

کاراته‌یف می‌گوید که در حین تحقیقات، ژیلین، یعنی همان افسر اطلاعات که در یادداشت دست‌نوشته متهم به رشوه‌گیری در رابطه با سرقت نفت شده، او را تهدید به شکنجه کرد.

به گفته کاراته‌یف، ژیلین به او گفته است: «تو را در سلول انفرادی تنگی خواهم انداخت … مزاحم خانواده و فرزندانت خواهم شد و کاری می‌کنم در آخر مرحله بازداشت موقت آزاد شوی و در بیرون تو را می‌کشم.»

دفاتر سازمان اطلاعات روسیه در استان تیومن و منطقه خانتی-مانسی به درخواست‌های رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی برای اظهار نظر در مورد ادعاهای مربوط به فساد و سوءاستفاده در میان افسران خود، از جمله ژیلین و ترنیچف پاسخ نداده‌اند.

پلیس خائن

سه منبع جداگانه که در جریان مستقیم طرح‌های سرقت نفت در منطقه خانتی-مانسی قرار دارند، به رادیو اسووبودا گفتند که از سمت پلیس، حفاظت از عملیات دزدی نفت در نهایت توسط واسیلی رومانیتسا مدیریت می‌شود. واسیلی رومانیتسا از سال ۲۰۱۱ تا اکتبر ۲۰۲۰ رئیس اداره منطقه‌ای وزارت کشور بوده است.

رومانیتسا که در حال حاضر معاون رئیس اداره حمل و نقل وزارت کشور در مسکو است، تاکنون رسماً به جرمی متهم نشده است. وی در رسانه‌ها علناً دربارهٔ اهمیت مقابله با سرقت نفت صحبت کرده است.

اما در ماه مه سال ۲۰۱۵، یک رئیس پلیس منطقه نیژنوارتوفسک به نام سرگئی زینچنکو شکایتی را خطاب به یک مقام ارشد امور داخلی وزارت کشور نوشت با این مضمون که یک گروه تبهکار، مشغول «کسب‌وکار مجرمانه و بسیار سودآور سرقت نفت» در منطقه اوست و در این کار، از کمک «همدستانی در ادارات مختلف اجرای قانون» چه در سطح محلی، چه در سطح منطقه‌ای و چه فدرال برخوردار است.

سرگئی زینچنکو، رئیس پلیس سابق منطقه (سمت راست)، می‌گوید که یکی از سرکردگان گروه تبهکاری که به سرقت نفت مرتبط است، به یک مقام ارشد رشوه داده تا او را کنار بگذارد.

بر اساس پیش‌نویس متن این شکایت که به دست رادیو اسووبودا رسیده، زینچنکو اشاره کرده‌است که این همدستان در وزارت کشور، سازمان اطلاعات، دادستانی‌ها و کمیته تحقیق حضور دارند.

زینچنکو در شکایت‌نامه خود می‌نویسد که رومانیتسا به این اقدام او حمله کرده و او را برای مأموریتی شش‌ماهه به داغستان، در قفقاز شمالی، فرستاده‌است.

زینچنکو می‌گوید اطلاعاتی دارد که یکی از رهبران گروه اصلی تبهکار دخیل در سرقت نفت در منطقه خانتی-مانسی، ۹ میلیون روبل (۱۲۳ هزار دلار) به یک افسر سازمان اطلاعات پرداخت کرده «تا سر و ته موضوع را هم بیاورد» و جلوی تحقیقات زینچنکو در مورد برداشت‌ها از خطوط لوله را بگیرد.

زینچنکو به شمانین گفته است که رومانیتسا دریافت‌کننده نهایی این پول است. یک منبع نزدیک به جرایم سازمان‌یافته به رادیو اسووبودا می‌گوید مبلغی که زینچنکو از آن حرف می‌زند بالغ بر ۱۲ میلیون روبل (۱۶۴ هزار دلار) بوده است.

در اکتبر ۲۰۱۴، سه نفر از افراد زینچنکو تلاش کردند گروهی از مظنونان سرقت نفت را بازداشت کنند، اما گروهی از مردان به سرکردگی یک رئیس محلی گروه تبهکار در محل حاضر شدند و با چوب به تیم زینچنکو حمله کردند، دو نفر از آنها با جراحات جدی در بیمارستان بستری شدند.

یک منبع نزدیک به جرایم سازمان‌یافته به رادیو اسووبودا گفت: «همه می‌دانند اینها کی‌اند. همه افسران سازمان اطلاعات آنها را می‌شناسند و بازداشت و بازجویی از آنها کاری ندارد، اما هیچ کس این کار را نمی‌کند.»

افشاگر

نوامبر ۲۰۱۶ بود که شمانین مستند خود را به نام «نفت تبهکاران» منتشر کرد؛ مستندی که در آن جزئیات دسیسه‌ها و مشخصات دست‌اندرکاران تجارت غیرقانونی نفت در منطقه خانتی-مانسی فاش شده‌است.

این مستند که از کانال تلویزیونی «یوگرا» پخش شد، مقامات اجرای قانون، از جمله افسران سازمان اطلاعات را در این تجارت غیرقانونی شریک جرم می‌داند.

شمانین، ۵۰ ساله و تنومند با سر تراشیده و ریش سیاه، اذعان می‌کند که از سیاستمداران و تاجران پول گرفته‌است: در برخی موارد برای انتشار اطلاعاتی که برای رقبای آنها مضر است و در برخی موارد هم برای خودداری از انتشار اطلاعاتی که جمع‌آوری کرده.

شمانین به بخش روسی رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی گفت: «من در آن زمان فهمیدم که شغل روزنامه‌نگار این است که برای آنچه که نمی‌نویسد حقوق دریافت کند.»

شمانین در سال ۲۰۱۰ در دفاع از وب‌سایت افشاگر خود. در پلاکارد او نوشته شده: «ای پلیس‌های فاسد: با فساد مبارزه کنید نه با رسانه‌ها». (منبع: ادوارد شمانین)

پس از پخش مستند «نفت تبهکاران»، چهار نفر که در این مستند ذکر شده بودند علیه شمانین به اتهام افترا اقامه دعوی کردند. هر چهار نفر آنها در بخش امنیتی «سماتلارنفت‌گاز»، یک شرکت زیرمجموعه روس‌نفت، کار می‌کردند. یکی از آنها ژنرال بازنشسته سازمان اطلاعات و دیگری از افسران سابق آن سازمان است.

شمانین در حالی که مشغول آماده‌سازی ساخت ادامه این فیلم مستند بود، در آوریل ۲۰۱۷ دستگیر شد و به او رشته‌ای از اتهامات کیفری زده شد، از جمله افترا، اخاذی و توزیع غیرقانونی پورنوگرافی.

ادامه مستند او هرگز پخش نشد.

شمانین به مدت ۱۱ ماه در بازداشت موقت بود. از همان زمان، هم وب‌سایت او، جایی که افشاگری‌ها را در آن می‌گذاشت، بسته شد، هم کانال تلویزیونی‌اش و هم این‌که بازرسان اسناد او را مصادره کردند.

شمانین می‌گوید که در جریان بازداشت، دو بازپرس سازمان اطلاعات از مسکو به او گفتند که سه گزینه بیشتر ندارد: نام کسی که سفارش ساخت این مستند را داده فاش کند و اتهامات علیه او برداشته می‌شود؛ به جرم خود اعتراف کند، با قرار وثیقه آزاد شود و سپس کشور را ترک کند؛ یا «لاشه او را از زندان بیرون می‌برند.»

شمانین می‌گوید: «گفتم که همه کارهای مربوط به مستند فقط کار خودم است. بعد یکی از بازجوها روی سرم کیسه پلاستیکی کشید و بازرس دیگر به من شوک الکتریکی می‌داد.» رادیو اسووبودا قادر به تأیید مستقل شکنجه شدن شومانین نیست.

ادوارد شمانین بعداً به حبس خانگی فرستاده شد اما سپس تا زمان جلسه دادرسی آزاد شد. جلسات رسیدگی به پرونده اتهاماتی که به او زده شده از اوت ۲۰۱۹ آغاز شد و تا امروز ادامه دارد. این جلسات «به خاطر ماهیت پورنوگرافیک یکی از اتهام‌ها» پشت درهای بسته برگزار می‌شود. در جلسه اول دادگاه، قاضی به شمانین پیشنهاد کرد جرم‌ها را بپذیرد اما او این پیشنهاد را رد کرد.

در مارس ۲۰۲۰، بازرسان ادعا کردند شمار زیادی از شواهد مصادره‌شده از شمانین را گم کرده‌اند، شامل صدها سی‌دی، بایگانی‌ها، حافظه‌های رایانه‌ای و تلفن‌های همراه. شمانین می‌گوید شواهد گم‌شده همان مدارکی است که می‌تواند او را تبرئه کند. بعداً برخی از آن اسناد بازیابی شد.

ادوارد شمانین در دادگاه در سورگوت، جایی که جلسات دادرسی در مورد اتهامات وارده به او ادامه دارد. (منبع: ادوارد شمانین)

جلسات دادگاه پرونده شمانین در اوت ۲۰۲۰ دوباره آغاز شد اما شاهدان هربار در دادگاه حاضر نشدند.

یکی از چهار شخصی که علیه شمانین به دادگاه شکایت کرده رومان چرنوگور است که اکنون خود او بازداشت شده است. رومان چرنوگور افسر سابق سازمان اطلاعات است و در دسامبر ۲۰۱۶، یعنی هنگام اقامه دعوی علیه شمانین، در بخش امنیتی شرکت تابعه روس‌نفت کار می‌کرد.

چرنوگور و یکی از همکارانش به نام چرناکوف، او هم افسر سابق سازمان اطلاعات، اکنون رسماً متهم به سرقت و برداشت غیرقانونی از خطوط لوله انتقال نفت شده‌اند.