کشاورزی استان گیلان ظرفیتی عظیم برای اشتغال‌زایی و ارزآوری

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: گیلان استانی کشاورزی است که گردشگری آن نیز بر پایه کشاورزی استوار است. توسعه در هر بعدی در استان گیلان باید خود را با بخش کشاورزی هماهنگ کند. ۲۸ درصد اشتغال و ۴۸ درصد اقتصاد استان گیلان بر پایه کشاورزی است و ۳۰۰ هزار خانوار بهره مند از کشاورزی در استان گیلان فعالیت می‌کنند.

این استان کمتر از ۰.۹ درصد خاک کشور را دارد و بیش از ۳.۵ درصدی تولیدات و بیش از ۸ درصد بهره برداری بخش کشاورزی کشور نیز مربوط به گیلان است، در سال‌های اخیر یکی از سیاست‌ها و برنامه‌های وزارت جهاد کشاورزی ورود دانش به مزرعه به منظور توسعه، تولید و حفظ امنیت غذایی بوده است.

با توجه به نزدیک شدن به برگزاری انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۴۰۰ و پایان کار دولت دوازدهم و روی کار آمدن دولت سیزدهم، برشمردن ظرفیت‌ها و پتانسیل و همچنین بیان مشکلات و دغدغه‌های حوزه کشاورزی و کشاورزان گیلان در قالب این گزارش تنها بهانه‌ای است تا ضمن یادآوری این ظرفیت‌ها به مسئولان استانی و از وزیر جهاد کشاورزی دولت سیزدهم دعوت کنیم تا در اولین فرصت بعد از تصدی این وزارتخانه به این استان سراسر ظرفیت سفر کرده تا پای درد دل کشاورزان این استان نشسته و راهکارهای راهبردی و عملیاتی برای بهره برداری از ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های این بخش در زمینه ایجاد اشتغال، تقویت صادرات و ارزآوری خارجی اتخاذ و اجرایی کند.

قطب تولید گوشت مرغ در کشور اسیر جولان دلالان

در حال حاضر بیش از ۷۰ نوع محصول کشاورزی در گیلان تولید می‌شود و این استان در تولید ۲۰ نوع محصول در رتبه اول قرار دارد. گیلان با دارا بودن ۳۵ درصد از کل سطح برنج کاری کشور حدود ۳۰ درصد نیاز برنج کشور را تأمین می‌کند. میزان گردش مالی در زراعت و کشت برنج استان گیلان در سال گذشته ۱۰۰ هزار میلیارد تومان بوده و ۸۰ درصد امنیت غذایی کشور تحت تأثیر بخش کشاورزی است.

بخش مهمی از کشاورزی در گیلان با توجه به ظرفیت‌های ذکر شده در تولید محصول برنج است که به همان میزان نیز بهره برداران آن با مشکلات بیشتری مواجه هستند. تعیین قیمت خرید تضمینی برنج، سختی کاشت، داشت و برداشت محصول، افزایش دستمزد کارگران، نبود کودهای شیمیایی مورد نیاز و افزایش قیمت‌ها در این بخش، کیفیت پایین بذرهای گواهی شده، باران‌های سیل‌آسای بی موقع، عدم پرداخت خسارت از سوی بیمه‌ها، واردات برنج در هنگام برداشت و فروش محصول، کمبود منابع آبی هنگام کشت و داشت محصول برنج، از مهم‌ترین مشکلات و دغدغه‌های شالیکاران گیلانی است که همچنان چشم امیدشان به مسئولان است.

باید به ظرفیت‌های استان گیلان، توانایی و توانمندی در تولید مرغ و گوشت سفید را نیز اضافه کرد که با توجه به ۸۴۰ واحد فعال مرغداری و تولید بیش از ۴۵۰ تن گوشت مرغ بیش از هشت درصد مرغ و گوشت سفید کشور را تأمین می‌کند و ۱۳ هزار خانوار در بخش طیور فعالیت می‌کنند. در این بخش نیز با وجود همه ظرفیت‌ها مشکلات فراوانی وجود دارد.

وجود مشکل در تأمین نهاده‌های مورد نیاز از مهمترین دغدغه تولید کنندگان مرغ در قطب تولید آن است. موضوعی که بر روی قیمت و عرضه مرغ در گیلان و حتی برخی از استان‌هایی که از مرغ تولیدی در گیلان بهره می‌برند نیز تأثیر گذاشته است.

تولیدات کشاورزی ارزآور در گیلان

وزیر جهاد کشاورزی باید در نظر داشته باشد که کشاورزی رکن اصلی معیشت و اقتصاد مردم گیلان به شمار می‌رود و دارای پشتوانه علمی، طبیعی، فنی و انسانی یک استان کشاورزی است. این استان در زمینه تولید فندق نیز از قطب‌های مهم کشور محسوب می‌شود و شهرستان‌های رودسر، املش و سیاهکل از مهم‌ترین مراکز تولید فندق در گیلان و کشور بوده و با حدود ۱۸ هزار هکتار فندق کاری و تولید بیش از ۸۰ درصد فندق کشور، قطب تولید این محصول است.

از دیدگاه کارشناسان حوزه کشاورزی، نابسامانی در سیستم تنظیم بازار نظیر نوسان قیمت در فصل برداشت و شفاف نبودن بازار، نبود شرکت‌های تعاونی فرآوری یا انجمن‌ها در راستای جلب مشارکت و هم‌افزایی برای حل مشکلات فعالان این عرصه، سنتی بودن فندق کاری، نبود حمایت‌های مالی و تجهیزاتی لازم از بهره برداران، نبود مدیریت صحیح باغات، مشکلات تغذیه‌ای، تغییر اقلیم و شیوع برخی آفات و بیماری‌ها از مهم‌ترین مشکلاتی است که فندق کاران گیلانی با آن رو به رو بوده و نیازمند نگاه ویژه مسئولان ارشد وزارتخانه و استان هستند.

یکی دیگر از ظرفیت‌های گیلان که این استان را در کشور مطرح کرده و در بخش صادرات به کشورهای حاشیه خزر نیز برای آن ظرفیت‌های ارزآوری به وجود آورده تولید کیوی است. گیلان دارای ۵ هزار و ۷۴۶ هکتار باغ کیوی است که شهرستان‌های تالش، رودسر و آستارا بیشترین باغ کیوی در استان گیلان را دارا هستند.

بیش از هفت هزار نفر در این بخش مشغول به فعالیت هستند و استان گیلان با برداشت بیش از ۱۷۰ هزار تن کیوی دومین تولید کننده این میوه در کشور محسوب می‌شود. با توجه به ظرفیت‌های صادراتی این محصول وجود سرد خانه برای نگهداری از این محصول بسیار حاضر اهمیت است. در حال حاضر ۸۵ سردخانه با ظرفیت ۱۸۵ هزار تن در استان فعال است که بیش از ۷۰ درصد این سردخانه‌ها قابلیت نگهداری کیوی را دارند اما به گفته مسئولان این استان با توجه به ظرفیت‌های موجود نیازمند افزایش ظرفیت سردخانه‌ها تا ۴۰۰ هزار تن است.

گیلان در تولید گیاهان دارویی نیز حرف‌های زیادی برای گفتن دارد

گیلان در حوزه گیاهان دارویی به ویژه گل گاوزبان نیز حرف‌های زیادی برای گفتن دارد، اما این بخش نیز همانند سایر بخش‌های کشاورزی با مشکلات مختلفی دست و پنجه نرم می‌کند. بیشترین سطح زیر کشت گل گاوزبان در استان گیلان با ۴۸۰ هکتار مربوط به شهرستان رودسر است که با ۲۴۰۰ تن محصول تر، بیشترین سطح زیر کشت گل‌گاوزبان استان گیلان را به خود اختصاص داده است. بیشترین سطح زیر کشت گل گاوزبان در استان گیلان با ۴۸۰ هکتار مربوط به شهرستان رودسر است که با ۲۴۰۰ تن محصول تر، بیشترین سطح زیر کشت گل‌گاوزبان استان گیلان را به خود اختصاص داده است

در این بخش نیز کارشناسان حوزه کشاورزی معتقدند که مدیریت بازار در کنار بهبود سیستم حمل‌ونقل، بسته‌بندی مناسب، ایجاد تشکل‌های متناسب با هر گروه محصولات، ارتقای دانش فنی و مکانیزه کردن فرآیند تولید برای کاهش هزینه در هکتار و رقابت‌پذیری آن با محصولات مشابه، امنیت تولید را تضمین می‌کند. مدیریت بازار در کنار بهبود سیستم حمل‌ونقل، بسته‌بندی مناسب، ایجاد تشکل‌های متناسب با هر گروه محصولات، ارتقای دانش فنی و مکانیزه کردن فرآیند تولید برای کاهش هزینه در هکتار و رقابت‌پذیری آن با محصولات مشابه، امنیت تولید را تضمین می‌کند.در این میان فرآوری محصولات تولید شده و ایجاد صنایع تبدیلی نقشی مهم در ایجاد فرصت‌های شغلی جدید در بخش کشاورزی و افزایش درآمد حاصله از تولید این محصول برای بهره بردار دارد.

ارزش اقتصادی بالای گل گاوزبان به عنوان نمونه‌ای از گیاهان دارویی را می‌توان با ایجاد ارزش افزوده و راه اندازی صنایع تکمیلی و تبدیلی و تولید محصولات مختلف از آن چندین برابر کرده و زمینه جلوگیری از خام فروشی را فراهم کرده و با صادرات آن برای کشور ارزآوری شود.

بهره برداران معتقدند اگر مسئولان جهاد کشاورزی حمایت‌های خود را از فعالان این عرصه بیشتر کنند دست دلالان کوتاه شده و درآمد حاصله از تولید این گیاه دارویی ارزشمند به جای اینکه به جیب دلالان برود به دست کشاورز می‌رسد.

ظرفیت‌های گیلان در تولید گیاهان آپارتمانی و زینتی

نکته دیگری که اغلب مغفول است و وزیر جهاد کشاورزی باید با دیدی موشکافانه و دقیق به این موضوع توجه داشته باشد، تولید حدود ۹ میلیون انواع گل‌های شاخه بریده آپارتمانی، گیاهان آپارتمانی، برگ‌های زینتی، گیاهان فصلی و انواع درختچه‌های زینتی است که ظرفیت دیگری در بخش کشاورزی برای استان گیلان محسوب می‌شود و بهره برداران این بخش نیز همانند سایر بخش‌های کشاورزی دغدغه‌ها و مشکلات فراوانی دارند.

به همه این ظرفیت‌ها باید پتانسیل‌های گردشگری را نیز به بخش کشاورزی استان گیلان اضافه کنیم که شاید اگر توجهی به این موضوع از سوی مسئولان می‌شد امروز شاهد بودیم که علاوه بر گردشگران داخلی گردشگران خارجی نیز از گردشگری کشاورزی گیلان استقبال کنند.

وزیر باید به‌خوبی آگاه باشد، شاید یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که در سال‌های اخیر بیش از همه در بخش کشاورزی استان گیلان به چشم می‌خورد تغییر کاربری‌ها، فروش زمین‌های کشاورزی و سبز شدن ویلاها در وسط شالی‌زارها تغییر کاربری‌ها، فروش زمین‌های کشاورزی و سبز شدن ویلاها در وسط شالی‌زارها از مهم‌ترین مشکلات بخش کشاورزی گیلان است ست که روز به روز از مقدار زمین‌های کشاورزی استان کم می‌کند و افق‌های ترسناکی از کوچک شدن و حتی نابودی تدریجی کشاورزی در پیش چشمان گیلانیان به نمایش می‌گذارد.

شاید آمار و اطلاعات دقیقی از میزان تغییر کاربری‌ها و ساخت و سازهای غیر مجاز وجود نداشته باشد و یا حتی برخی مسئولان از پاسخ در این طفره روند اما زنگ‌های خطر را برای کشاورزی به ویژه برنج کاری در گیلان به صدا درآورده است. بیشتر کارشناسان حوزه کشاورزی در استان گیلان معتقدند تا زمانی که نتوانیم امنیت خاطر کشاورز برای داشتن یک درآمد خوب از زحمت و تلاشی که طی چند ماه انجام می‌دهد را فراهم کنیم باید هر روز شاهد سبز شدن یک ویلا میان شالیزارهای استان باشیم.

کشاورزی گیلان نیازمند نگاه ویژه مسئولان وزارت جهاد کشاورزی است

نماینده مردم رشت در مجلس شورای اسلامی در گفتگو با خبرنگار مهر بر ضرورت جلوگیری از نابسامانی بازار برنج و چپاول واسطه گران و رانت خواران اشاره و اظهار کرد: حمایت بیمه‌ای از کشاورزان به ویژه در فصل برداشت به سبب خسارات احتمالی بارش‌های شدید ضروری است.

سید علی آقازاده با بیان اینکه ممانعت از واردات و توزیع برنج خارجی در فصل برداشت برنج از مهم‌ترین مطالبات و خواسته‌های شالیکاران گیلانی است که باید از سوی مسئولان ملی مورد توجه قرار گیرد، افزود: به دلیل ضعف برنامه‌ریزی دولت، کشاورزان در فصل برداشت متضرر می‌شوند.

وی در ادامه به مشکلات سال‌های اخیر در زمینه تأمین منابع آبی برای شالیکاری اشاره و اضافه کرد: بحث ساماندهی منابع آب و آب بندها نیز مورد توجه وزارت جهاد کشاورزی قرار بگیرد.

آقازاده تغییر کاربری و غارت زمین‌های کشاورزی را بلای جان حوزه کشاورزی استان گیلان برشمرد و گفت: در سال‌های اخیر شاهد افزایش تغییر کاربری‌ها و ساخت و ساز ویلا در اراضی کشاورزی استان بوده‌ایم.

وی بر ضرورت جلوگیری از تغییر کاربری و غارت زمین‌های کشاورزی از سوی متولیان و مسئولان حوزه کشاورزی تاکید و تصریح کرد: در حوزه کشاورزی ناقص بودن طرح تجهیز، افزایش قیمت نهاده‌های کشاورزی، ضعف بیمه، عدم توجه به صنایع تبدیلی و بازرگانی محصولات از معضلات کشاورزان است که دولت به آن بی‌توجه است.

نماینده رشت و خمام در مجلس شورای اسلامی بی‌توجهی به سازماندهی بازار، واردات بی‌رویه و بی‌موقع، ورود رانت‌خواران و دلالان مزاحم علی رغم تولید ۳۵ درصد برنج کشور اشاره کرد و گفت: غیراقتصادی بودن کشاورزی، رها سازی‌اراضی، ارزان بودن اراضی، فروش زمین زراعی، ویلا سازی و عدم احساس مسئولیت گریبان‌گیر کشاورزی و کشاورزان دیار رنجِ برنج شده است.

وی ادامه داد: قطعاً حضور مسئولان ارشد وزارت جهاد کشاورزی در استانی همانند گیلان با این میزان از ظرفیت می‌تواند علاوه بر شناسایی مشکلات و شنیدن دغدغه‌های کشاورزی، زمینه را برای توسعه کشاورزی و ارتقای سطح کمی و کیفی تولید محصولات و رفع مشکلات کشاورزان فراهم کند.