شاخص‌های راستی‌آزمایی رفع تحریم‌ها در حوزه انرژی، صنعت و فناوری هوایی

آفتاب‌‌نیوز :

به گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، دفتر مطالعات انرژی، صنعت و معدن این مرکز در گزارشی با عنوان « شاخص‌های راستی‌آزمایی رفع تحریم‌ها در حوزه انرژی، صنعت و فناوری هوایی» آورده است؛ رهبر انقلاب در ارتباط تصویری با مردم آذربایجان شرقی (۱۳۹۹/۱۱/۲۹) درباره سیاست جمهوری اسلامی در مورد برجام فرمودند: «حرف‌هایی زده می‌شود، وعده‌هایی داده می‌شود. من می‌خواهم امروز فقط همین یک کلمه را بگویم؛ بگویم ما حرف و وعده‌ خوب خیلی شنیده‌ایم که در عمل، آن حرف‌ها و وعده‌ها نقض شده و ضدّش عمل شده. حرف فایده ندارد، وعده فایده ندارد؛ این دفعه فقط عمل، عمل؛ عمل از طرف مقابل را ببینیم، ما هم عمل خواهیم کرد. با حرف و وعده و اینکه ما این کار را خواهیم کرد، آن کار را خواهیم کرد جمهوری اسلامی این دفعه قانع نخواهد بود، مثل گذشته نخواهد بود. علاوه ‌بر این بحث ‌راستی‌آزمایی هم از بحث‌های بسیار مهمی است که ما حتماً بر آن تأکید داریم. ما وقتی تعهداتمان را در چارچوب برجام اجرا می‌کنیم، نماینده‌ آژانس نظارت دارد. این کاری است که نمایندگان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی انجام می‌دهند و آنها مشخص می‌کنند که تعهد ایران انجام شده یا انجام نشده است. سابقه‌ کار ما روشن است. ما وقتی موردی را قبول می‌کنیم، به تعهداتمان هم عمل می‌کنیم؛ اما در ارتباط با لغو تحریم‌هایی که باید آمریکایی‌ها انجام بدهند، ما باید به‌عنوان کشور ذی‌نفع راستی‌آزمایی کنیم؛ یعنی اگر آمریکایی‌ها می‌گویند ما تحریم نفت یا پتروشیمی ایران را برداشتیم، ما نمی‌توانیم فقط به امضای یک نامه یا اعلام موضع رضایت بدهیم. اگر امضاء همراه با فرایندی برای راستی‌آزمایی اقدامات نباشد، معنی ندارد. به‌طور مثال، نفت‌فروختن ما یکسری لوازمی دارد. شرکتی که می‌خواهد از ایران نفت بخرد، نباید از تحریم‌شدن توسط آمریکا هراس داشته باشد. درحقیقت مجموعه‌ای از تحریم‌ها باید لغو بشود تا فروش نفت به‌صورت دقیق و کامل انجام شود. یعنی اگر اعلام شود که تحریم نفت ایران لغو شد، فی‌نفسه نمی‌تواند کفایت کند. باید در کنارش تضمین‌هایی هم وجود داشته باشد که مشکلی برای فروش نفت هم پیش نیاید».

گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس براساس فرمایشات مقام معظم رهبری، هدف این گزارش را ارائه شاخص‌هایی جهت راستی‌آزمایی لغو تحریم‌ها در بخش‌های انرژی، صنعت و فناوری هوایی خوانده و می‌افزاید؛ نتایج این گزارش در بخش انرژی نشان می‌دهد که تحریم صادرات نفت یکی از ارکان مهم تحریم‌های وضع شده توسط آمریکا می‌باشد. پس از لغو یکباره تحریم های مرتبط با صادرات نفت و فرآورده، ضروری است انتفاع اقتصاد ایران از ناحیه رفع آن تحریم، در بازه زمانی مشخص و طی مراحل مختلف مورد راستی آزمایی قرار گیرد؛ این مراحل شامل اطمینان از انعقاد قرارداد فروش یکساله، حجم قرارداد فروش تا حداقل نیمی از سقف سهمیه ایران از اوپک، اطمینان از حمل‌ونقل نفتکش‌ها در آب‌های بین‌المللی و بنادر، سهولت در سوخت‌گیری، بیمه نفتکش، بیمه محموله و بیمه اتکایی و از همه مهم‌تر راستی‌آزمایی در مورد نقل و انتقال آزادانه و بی قید و شرط وجوه مالی سپرده شده حاصل از صادرات نفت است. در سایر موارد، تحریم های حاکم بر خرید کالا و تجهیزات نفت و گاز و صنعت برق کشور باید لغو شوند، به‌طوری که شرکت‌ها و فعالان این حوزه در کشور بتوانند سفارش خرید به‌صورت اعتباری را ثبت کنند و بدون حضور واسطه‌ها و از مبادی رسمی محموله‌ها ارسال و در گمرک کشور ثبت گردد. درخصوص قراردادهای نفتی، گازی و صنعت برق نیز شرکت‌های معتبر بین‌المللی بدون هراس با قرار ضمانت بتوانند وارد پروژه‌ها و قراردادهای بخش انرژی کشور شوند. راستی‌آزمایی انتفاع اقتصاد ایران از محل لغو تحریم های فوق، نیازمند طی شدن زمانی بین ۳ تا ۶ ماه است.

در بخش دوم این گزارش یعنی بخش مربوط به صنعت و معدن، با بررسی شاخص‌های راستی‌آزمایی در زیربخش‌های صنعت، پتروشیمی، صنعت خودروسازی و لوازم خانگی آمده است که از آنجایی که تحریم‌ها در بخش صنعت در ابعاد مختلفی تاثیرگذار است بازه زمانی راستی‌آزمایی لغو تحریم‌ها متفاوت خواهد بود. براساس نتایج این گزارش، راستی‌آزمایی انتفاع اقتصاد ایران از محل رفع تحریم حوزه های فوق الذکر بر مبنای شاخص‌هایی نظیر برگشت پایدار سهم ایران در واردات محصولات پتروشیمی بازارهای بین‌المللی به‌ویژه کشورهای اروپایی از طریق تدوین قراردادهای خرید بلندمدت، بهبود شرایط سرمایه‌گذاری خارجی در ایران از طریق ارتقاء رتبه‌بندی ایران توسط موسسات مالی و اعتباری معتبر خارجی، انعقاد قراردادهای تولید مشترک و امکان واردات مواد اولیه، قطعات گلوگاهی و تجهیزات مورد نیاز صنایع و صنایع معدنی داخلی با رعایت قانون حداکثر استفاده از توان تولید و خدماتی و حمایت از کالای ایرانی، تسریع در مراحل خرید و حذف اخذ مجوزهای تعریف شده در مراحل مختلف خرید، فروش مستقیم محصولات صنعتی و معدنی و عدم نیاز به تعویض بارنامه‌ها، حضور واسطه‌ها، لغو دستورالعمل‌های حقوقی مربوط به قرار گرفتن شرکت‌های فعال در حوزه صنعتی و معدنی ایران در لیست تحریم‌ها، انجام خواهد شد.

همچنین در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس در حوزه فناوری هوایی نتایج این گزارش حاکی از آن است که سه بخش تأمین هواپیما و قطعات، تعمیر و نگهداری و هوانوردی عمومی بیشترین تأثیرپذیری را از تحریم و سیاست‌های مغرضانه آمریکا علیه ایران داشته‌اند. از جمله شاخص‌های راستی‌آزمایی پیشنهادی در حوزه فناوری هوایی می توان خرید مستقیم و بدون واسطه هواگرد خارجی به همراه ارائه خدمات آموزشی و پشتیبانی، لغو تحریم‌ها در موضوع تعمیر، نگهداری و پشتیبانی هواپیما و تأمین تجهیزات مربوط به عملیات فرودگاهی اشاره کرد.