فرونشست دشت های فارس فراترازمیانگین جهانی/دخل وخرج آب تناسب ندارد

خبرگزاری مهر – گروه استان‌ها: فارس سال‌ها رکورددار است اما در فرو نشست زمین. پدیده‌ای که از آن به عنوان زلزله خاموش یاد می‌شود و در فرهنگ محیط زیست به «فرونشست» و «فروچاله» مصطلح شده است.

در واقع این پدیده‌ها به واسطه حفر چاه‌ها و قنات‌های خارج از رویه رخ می‌دهد و با تهی شدن سفره‌های زیرزمینی در دشت‌ها پدید می‌آید.

استفاده از آب سفره‌های زیر زمینی برای کشاورزی و موارد صنعتی نه تنها ذخیره آب نسل‌های آینده را هدر می‌دهد، بلکه منجر به بروز پدیده‌هایی چون فروچاله ها و فرونشست زمین می‌شود. با این وجود، معقول ترین و کم هزینه ترین راهی که اکثر کارشناسان به انجام آن توصیه می‌کنند، مسدود کردن چاه‌ها و ممانعت از صدور مجوز حفر برای چاه‌های جدید است.

با توجه به آمارهایی که در ۵ سال گذشته ارائه شد مشخص شده نرخ میانگین فرونشست در فارس به ۳۱ سانتی متر رسیده بود.

اما در حال حاضر مدیرکل مرکز زمین شناسی و اکتشافات معدنی جنوب کشور به خبرنگار مهر گفت: هم اکنون سالانه در دشت فسا فرونشست‌ها به ۳ تا ۴ سانتی متر در سال رسیده است.

طهمورث یوسفی بیان کرد: همچنین این رقم در منطقه کوار و شیراز به ۷ تا ۸ سانتی متر و در منطقه مرودشت ۲۰ تا ۲۵ سانتی متر است.

سالی ۴ تا ۵ میلی متر فرو نشست در نرم جهانی یک بحران محسوب می‌شود حال فارس از بحران هم فراتر رفته است و در برخی مناطق به ۲۵ سانتی متر رسید وی با بیان اینکه برداشت آب و به وجود آمدن فرونشست‌ها خطر فروچاله ها را در استان بیشتر می‌کند، گفت: سالی ۴ تا ۵ میلی متر فرو نشست در نرم جهانی یک بحران محسوب می‌شود حال فارس با ارقامی که ارائه شد از بحران هم فراتر رفته و سال هاست در شرایط قرمز است.

وی در ادامه این گفت وگو با اشاره به اینکه مناطق و دشت‌هایی مانند کوار، قیروکارزین، شیراز، فسا، داراب و مرودشت در وضعیت مناسبی قرار ندارند، تاکید کرد: در حال حاضر باید منابع آبی در استان مدیریت شود چرا که یکی از علت‌های اصلی فرو نشست‌ها برداشت بی رویه از آب‌های زیر زمینی است به خصوص اینکه ورودی آب باران و برداشت آب در استان متناسب نیست.

با اینکه فارس دارای آبخوان‌های فراوان در گذشته بود اما به باور کارشناسان حوزه زمین شناسی نبود مدیریت صحیح این استان در حال حاضر در محاصره فروچاله ها قرار دارد، چراکه نرخ فرونشست‌ها در مناطق این استان در مقایسه با کشورهای دیگر بسیار بالاست و در این زمینه همچنان رکوردار جهانی است.

در این رهگذر عزت الله رئیسی اردکانی استاد دانشگاه شیراز و پدر علم هیدرولوژی آب‌های زیرزمینی، یکی از علت‌های اصلی به وجود آمدن شکاف و فرونشست‌های زمین، در دشت‌های فارس را پایین آمدن سطح سفره آب‌های زیرزمینی عنوان کرد.

وی در گفت وگو با خبرنگار مهر گفت: بافت خاک رس به مرور زمان و به دنبال برداشت زیاد منابع آب زیرزمینی شسته می‌شود و به تدریج یک حالت غار مانند در درون خاک ایجاد می‌شود.

این استاد دانشگاه بیان کرد: از آنجا که این غار از خاک درست شده، با بزرگ‌تر شدن غار، سقف آن تحمل و پایداری ندارد، ناگهان ریزش می‌کند و فروچاله ایجاد می‌شود.

خطر تشدید فرونشست‌ها در سال جاری / ‏‬ لزوم مقابله با حفر چاه جدید

به گفته رئیسی یکی از راهکارهای اساسی برای پیشگیری فروچاله ها حفر نشدن چاه آب جدید است چراکه وجود هر چاهی، احتمال وقوع فروچاله را بیشتر می‌کند.

وی ادامه داد: البته برای پیشگیری نصب کنتور بر روی چاه‌ها نیز یک ضرورت است تا به واسطه آن مشخص شود که چه میزان آب برداشت می‌شود و با برداشت مجاز آب‌ها چقدر است.

رئیسی اردکانی با بیان اینکه امسال یک سال خشک برای فارس است، افزود: متأسفانه بحران آب در سال‌های ترسالی هم وجود دارد و باید در این سال‌ها برداشت آب‌های زیر زمینی کم شود حال چناچه امسال که جزو سال‌های خشک است برداشت‌های آب بیشتر شود احتمال به وجود آمدن فروچاله ها در مناطق مختلف این استان بیشتر می‌شود.

این استاد دانشگاه ادامه داد: مناطقی که قبلاً با این پدیده مواجه بودند در معرض خطر جدی تری قرار می‌گیرند.

وی مناطقی چون ایج، تخت جمشید و پاسارگاد را محدوده‌هایی عنوان کرد که در معرض خطر فروچاله هستند.

این در حالی است که بارندگی‌های امسال نسبت به دوره‌های قبلی به شدت کاهش یافته است.

کاهش بارندگی‌ها در فارس / منابع آبی سدها کم شده است

مدیر بهره برداری و نگاهداری از تأسیسات آب منطقه‌ای فارس اعلام کرده که بر اساس نقشه‌های بارندگی در سطح استان فارس شاهد هستیم که نزدیک به ۱۴۰ میلی متر میزان بارندگی در استان فارس کاهش یافته است.

وحید صالحی در گفتگو با مهر خبر داده که این میزان در مدت مشابه سال قبل بالغ بر ۳۶۰ میلی متر بود که امسال به علت کاهش فعالیت سامانه‌های بارشی در استان فارس میزان بارندگی در استان کاهش قابل توجه‌ای داشته است.

او در عین حال این را هم اعلام کرده که ۹ سد در استان فارس نسبت به ذخیره آب در استان اقدام می‌کنند که مجموع ظرفیت سدهای استان بالغ بر ۳ میلیارد متر مکعب است که اکنون در استان فارس تنها یک میلیارد و ۵۷۰ میلیون متر مکعب آب در پشت سدها وجود دارد که از این میزان تنها یک میلیارد و ۱۰۰ میلیون متر مکعب آب قابل بهره برداری و استفاده در حوزه‌های مختلف نظیر کشاورزی، شرب و صنعت است.

کاهش منابع آبی در پشت سدهای استان که برای بهره برداری در بخش‌های مختلف ازجمله کشاورزی استفاده می‌شد یعنی اینکه آب کمتری از این منابع در اختیار کشاورزی قرار خواهد گرفت. اختصاص آب کمتر، کشاورزی را به سمت حفر چاه سوق می‌دهد و چنین پدیده‌ای وضعیت فرونشست زمین در فارس را بیش از پیش بحرانی‌تر می‌کند.

بحرانی که امسال با تداوم خشکسالی، زنگ خطر جدی تری برای استان به صدا درخواهد آورد.