افرادی به چاپ مقاله ایراد می‌گیرند که از نوشتن مقاله عاجزند/ تخلف در یک دانشگاه تحصیلات تکمیلی

عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس بیان کرد: اگر کسی در فضای دانشگاهی مشغول به کار است و به نگارش مقاله معترض، باید برود شغل دیگری پیدا کند. در همه‌ی کشورها، معیار تز دکترای خوب و ارتقا، چاپ مقاله در مجلات معتبر است. به نظرم اغلب، این ایراد را افرادی مطرح می‌کنند که از نوشتن مقاله عاجزند. من با سختگیری برای چاپ مقاله بسیار موافقم.

دکتر سپهر قاضی‌نوری در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به گزارش نیچر در خصوص تقلب‌های سازمان‌یافته در تحقیقات برخی کشورها از جمله چین، ایران و روسیه گفت: در گزارش نیچر هیچ استنادی وجود نداشت، یعنی در مورد چین مفصلا توضیح داده بود که چه اتفاقی در حال رخ دادن است اما درباره ایران صرفاً گفته شده بود که مواردی دیده شده است. این موارد تخلف پژوهشی از کشورهای دیگر نیز دیده شده است این که دقیقاً به ایران و روسیه اشاره می‌شود، نمی‌تواند خارج از معادلات سیاسی باشد.

وی افزود: هیچ وقت ندیدیم که اعلام شود نرخ رشد عجیب عربستان در تولید مقالات علمی ابهام برانگیز است. در حالی که روش عربستان این است که با پرداخت مبالغی به استادان دانشگاه آمریکایی از آن‌ها می‌خواهد به عنوان آدرس دوم یکی از دانشگاه‌های عربستان را بنویسند. این روش هم می‌تواند مورد اعتراض نشریات بین‌المللی قرار بگیرد اما ندیدیم که تاکنون به این روند عربستان اعتراض کنند!

مواجهه با تبعیض علمی علیه ایرانیان

عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس بیان کرد: اگر ما درصد ناچیزی مقاله‌ی ضعیف و تقلبی از ایران داریم از سوی دیگر درصد قابل توجهی هم با تبعیض علیه ایرانیان روبرو هستیم. قبلا به تبعیض علیه ایرانیان در محافل علمی اعتقاد نداشتم اما در دو سه سال گذشته می‌بینیم که فرآیند چاپ مقاله در نشریات علمی بسیار دشوار شده است.

قاضی‌نوری با تاکید بر این که در بسیاری از کشورهای دنیا تکاپو برای چاپ مقاله وجود دارد، گفت: در کشور چین ارقامی که به عنوان جایزه به محققان برای چاپ مقالات در نشریات معتبر بین‌المللی داده می‌شود بسیار بالا و در حد چند صد میلیون تومان است. در ژاپن نیز برخی روسای دپارتمان‌ها و آزمایشگاه‌ها فشار زیادی به دانشجویان وارد می‌کنند تا اسامی‌شان در مقالات چاپ شود.

استاد دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس با بیان این که فردی که می‌خواهد ارتقای علمی بیابد باید مقاله بنویسد، خاطر نشان کرد: مدام گفته می‌شود که دانشگاه باید حل مسئله کند. استادانی که الان مقاله نمی‌نویسند و معتقدند نوشتن مقاله خوب نیست، کدام مسائل را حل کردند؟ اگر استادی در دانشگاه حل مسئله کند، به ازای آن پول دریافت می‌کند. نمی‌تواند به ازای حل مسئله ارتقای شغلی پیدا کند. اگر کسی به دنبال ارتقای دانشگاهی است باید مقاله بنویسد.

قاضی‌نوری در پاسخ به پرسشی درباره‌ی مقابله با تقلب‌های علمی در ایران گفت: سازوکارهای پیشگیری از تقلب و مقابله با آن در کشور ما چندان دقیق نیست و گاهی اهمال‌کاری در این خصوص رخ می‌دهد. در یک دانشگاه تحصیلات تکمیلی، شاهد این هستم که دانشجویی به استناد یک مقاله، وارد دوره‌ی دکترای بدون آزمون دانشگاه شده است. بعدتر توسط وزارت علوم مشخص شده که مقاله ‌اش تقلبی بوده اما در اخراج این دانشجو تردید می‌­شود زیرا بعضی اساتید متخلف، از این دانشجوی متخلف حمایت می‌کنند! اگر هزینه‌ی تقلب را افزایش ندهیم همه‌ به تقلب روی می‌آورند. در همین مورد یا موارد مشابه با عضو هیئت علمی نیز باید برخورد جدی صورت بگیرد زیرا عضو هیئت علمی که حقوق دریافت می‌کند مسئول این است که نگذارد چنین تخلف‌هایی رخ بدهد.

ارتقاهایی که با تقلب می‌آیند و برخوردی که نمی‌شود

وی ادامه داد: حدود ۱۵ سال پیش مجله‌ای در science direct به نام applied mathematics and computation وجود داشت که چندین نفر از اعضای هیئت علمی دانشگاه‌های ایران به این مجله مقالات متعدد داده بودند و به واسطه‌ی مقالات، استاد تمام و بعضاً استاد نمونه‌ی کشوری شده بودند. هنگامی که تقلب‌های رخ داده شده در این ژورنال مشخص شد استادانی که به آن مقاله بودند تنزل رتبه پیدا نکردند و هنوز به علت چاپ مقالات جعلی در این نشریه حقوق استاد تمامی دریافت می‌کنند. قطعاً باید با افرادی که با تخلفات این چنینی، آبروی کشور و دانشگاه را می‌برند برخورد جدی کرد.

عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس با بیان این که «ما از یک سو می‌خواهیم کشور از لحاظ علمی رشد کند، از سوی دیگر مدام گفته می‌شود که چاپ مقالات در نشریات خارجی بد است»، افزود: رشد علمی را با چاپ مقالات در مجلات خارجی در نظر می‌گیریم نه با مقالات داخلی. عاملی که باعث افزایش تعداد مقالات ایران شد، اجباری شدن چاپ مقاله برای تز دکترا و چاپ مقاله برای ارتقا بود. اگر این قوانین لغو شوند، مجددا جایگاه ایران از پانزدهم دنیا به رتبه شصت یا هفتاد سقوط می‌کند. اگر یک بار هیئت علمی متخلف را تنزل رتبه دهیم یا دانشجوی متخلف را اخراج کنیم، هزینه تقلب را افزایش می‌دهیم اما در ایران وزیر علوم متقلب هم داشتیم و کسی ایشان را مواخذه نکرد! زمانی رشد علمی ما به گونه‌ای بود که پیش‌بینی شده بود در سال ۲۰۲۰ رتبه چهارم دنیا را کسب خواهیم کرد. این پیش‌بینی به وقوع نپیوسته است و رتبه پانزدهم را داریم اما اگر تعداد مقالات ما از سالی پنجاه هزارتا به سالی پنج هزار کاهش یابد، افت بزرگی برای دانشگاه‌های کشور محسوب می‌شود.

قاضی‌نوری در پایان و در پاسخ به پرسشی درباره‌ی اهمیت تعداد مقالات در مشخص کردن جایگاه علمی کشورها و تفاوت‌ آن با رتبه‌بندی دانشگاه‌ها گفت: در مورد رتبه‌بندی دانشگاه‌ها شاخص‌های دیگری نیز مطرح است که در سطح ملی اندازه‌گیری نمی‌شوند. نمی‌گویم مقاله همه چیز است. مقاله صرفا یک شاخص اندازه‌گیری است. اگر تعداد مقاله را برای سنجش رشد علمی افراد کنار بگذاریم چه شاخص جایگزینی داریم؟ داوری مقالات در نشریات بین‌المللی به افرادی خارج از سیستم دانشگاه‌های ایران سپرده شده است. نشریات داخلی ممکن است زیر فشار و پیگیری خطایی کنند اما استانداردهای رسیدگی و داوری در مجلات معتبر خارجی به گونه‌ای است که امکان وقوع تخلف را بسیار کم می‌کند. همانطور که در ورزش برای کسب مقام جهانی خود را در معرض داوری داوران بین‌المللی قرار می‌دهیم، در عرصه علم نیز باید اینگونه به عرصه جهانی بیاییم و به قواعد بازی تن بدهیم.

انتهای پیام