بی‌توجهی بلای جان کاشیکاری یک اثر تاریخی

به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اصفهان، گرمابه علی قلی آقا یکی از حمام‌های تاریخی اصفهان و از آثار ثبت ملی این شهر است، کاشیکاری‌ها و نقاشی‌های زیبای صفوی و قاجاری این بنا حالا در اثر نم و رطوبت و همچنین نبود رسیدگی‌های عاجل در بی خبری نهاد‌های متولی در حال آسیب و تهدید روزافزون هستند.

این بنا در تملک اداره کل اوقاف و در اجاره شهرداری اصفهان است و اکنون با کاربری موزه مردم شناسی فعالیت دارد که به دلیل بی‌توجهی نهاد‌های ناظر و بهره‌برداران، کاشیکاری‌های یگانه این اثر تاریخی در حال ریزش و آسیب جدی هستند.

آثار تاریخی در تملک دستگاه‌ها باید با بودجه‌های این نهاد‌ها و با نظارت میراث فرهنگی مرمت و حفاظت شوند، شرایط نامطلوب کاشیکاری‌ها، تَرَک‌های سقف‌ها و تاق‌های برخی قسمت‌های حمام علی قلی آقا در حالی است که روند رسیدگی به این آسیب‌ها به دلیل اختصاص نگرفتن بودجه از سوی شهرداری مختل شده و در نبود نظارت کافی از سوی میراث فرهنگی آثار شاخص کاشیکاری‌های این حمام و به خصوص کاشیکاری منتسب به چهره علی قلی آقا با شرایط نامطلوب به حال خود رها شده‌اند.

حمام علی قلی آغا یک بنای صفوی ارزشمند در محله بیدآباد از محله‌های قدیمی اصفهان است که تا اوایل دهه هفتاد کاربری گرمابه داشت، اما با شرایط نا به سامان تعطیل شد و اوقاف آن را به شهرداری اجاره داد.

سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان از سال ۸۳ این بنا را مرمت و به موزه مردم شناسی تبدیل کرد و حالا با گذشت ۱۷ سال به دلیل نم و رطوبتی که در طی این سال‌ها به دلیل نبود نظارت و پایش کافی افزوده شده است، کاشیکاری‌های شاخص این بنا در حال پوسته شدن و تهدید هستند.

همه این‌ها در حالی است که مدیریت شهرداری اصفهان در این دوره رو به پایان است و در طول یک سال گذشته، نامه نگاری‌ها برای اختصاص بودجه برای رسیدگی به شرایط رطوبت زدگی و آسیب‌های ناشی از شوره بر کاشی‌ها و به خصوص در تابلوی کاشیکاری منتسب به علی قلی آقا بی‌نتیجه بوده است و در این میان اداره کل اوقاف و امور خیریه به عنوان نهادی که این حمام را در تملک دارد و درآمد آن وارد خزانه این نهاد می‌شود از شرایط این اثر تاریخی بی‌خبر است و از طرف دیگر اداره کل میراث فرهنگی نیز به عنوان نهاد ناظر آثار تاریخی از این ماجرا ابراز بی اطلاعی می‌کند.

تزئینات منحصر بفرد

محمد آقاجانی، کارشناس مرمت و کوشنده میراث فرهنگی اصفهان در رابطه با شرایط حمام تاریخی علی قلی آقا گفت: تزئینات ارزشمند و نفیس حمام علی قلی آقا این بنا را منحصر به فرد کرده است.

او ادامه داد: در کاشیکاری‌های این بنای صفوی تابلویی وجود دارد که چهره بانی این بنا را نمایش می‌دهد، اما اتفاقی که در دوره مدیریت‌های پیشین حمام رخ داد این بود که روی کاشی‌ها را شیشه کشیدند.

او افزود: ذات  بنا رطوبت دارد و رطوبت هم از داخل به ساختار بنا آسیب می‌زند که باید تهویه و سیرکوله (چرخش) هوایی بشود. شیشه‌های سکوریتی که برای حفاظت روی این اثر کاشیکاری گذاشته شد اگرچه نه به عنوان عامل صددرصد که قسمی از این دلیل بود که اجازه ندهد این رطوبت به راحتی چرخش کند و پشت این شیشه بماند و به شوره و آسیب منجر شود.

عضو انجمن دوستداران اصفهان افزود: با بازدید‌هایی که داشتم شاهد این بودم که لعاب این تابلوی کاشیکاری به خاطر شوره‌ای که از پشت می‌زد و رطوبتی که لعاب‌ها را می‌ترکاند، پوسته می‌شد و می‌ریخت، تذکر ما هم در این رابطه فایده‌ای نداشت.

آقاجانی با اشاره به حساسیت کار حفاظت از کاشی‌های حمام علی قلی آقا گفت: این اثر یک بنای تاریخی و قدیمی است، خاک اصفهان به همراه خود رطوبت دارد و باید همیشه فکری به خاطر این رطوبتی که در ذات اصلی بنا‌ها وجود دارد بشود، اما نمی‌توان گفت که، چون این حمام در دوره‌ای مرمت شده دیگر نیاز به مرمت ندارد.

کاشیکاری چهره علی قلی‌آقا نفیس‌ترین تابلوی کاشی ایران

او حمام علی قلی آقا را از نفیس‌ترین و باارزش‌ترین بنا‌های تحت مدیریت شهرداری اصفهان خواند و افزود: هر بنایی می‌تواند به خاطر رطوبت و به خاطر نشست سفره‌های آب زیر زمینی آسیب ببیند، اما اینکه رها شود و فکری برایش نشود می‌تواند مشکل ساز باشد. کاشیکاری چهره علی قلی آقا یکی از نفیس‌ترین تابلو‌های کاشی ایران است که می‌توانست در بهترین موزه‌های دنیا جا داشته باشد، اما متاسفانه اکنون در اینجا مورد بی‌مهری است.

علی عطریان رئیس اداره هنری سازمان فرهنگی اجتماعی ورزشی شهرداری اصفهان درباره آنچه در خصوص حمام علی قلی آقا، دوستداران میراث فرهنگی را نگران کرده است گفت: نم گرفتگی در بعضی جداره‌ها، تعدادی تَرک در بعضی طاق‌ها و همچنین پوسته شدن کاشیکاری چهره منسوب به چهره علی قلی آقا به واسطه نم و رطوبت از جمله آسیب‌های آثار بنای تاریخی حمام علی قلی آقا است.

او یادآور شد: در این رابطه از دانشگاه هنر استعلام کردیم که به ما برای فهم مساله شناخت مرمت حمام علی قلی آقا کمک بدهند، چند پیشنهاد به ما ارائه شده است و اقدامات عاجلی را هم برای ما تعریف کردند که بحث‌های رطوبت را به حداقل برسانیم.

هر اثر تاریخی نیاز به مراقبت دائم دارد

او افزود: مساله پوسته شدن و اتفاقات دیگر طبیعی است، هر اثر تاریخی را باید به شکل یک کهنسال نگاه کنیم که دائم نیاز به مراقبت دارد، سازمان فرهنگی اجتماعی شهرداری کاربری این مکان را در اختیار دارد و بحث‌های مرمت مکان‌های تاریخی تحت مدیریت شهرداری بر عهده شهرداری منطقه یک و سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری است.

او تصریح کرد: در خصوص شرایط حمام علی قلی آقا بحث تامین بودجه و هم بحث‌های نهایی کارشناسی مرمت مطرح است، اگر نیاز به یک مرمت اساسی وجود داشته باشد به احتمال قوی یک یا ۲ سال موزه باید تعطیل شود به علاوه اینکه بودجه این طرح را هم شهرداری منطقه یک نتوانسته با توجه به درآمد‌هایی که داشته تامین کند.

به گفته عطریان سازمان فرهنگی اجتماعی ورزشی شهرداری اصفهان پیگیر این ماجرا هست، اما این موضوع منوط بر این است که طرح مرمتی جامع توسط سازمان نوسازی و بهسازی تدوین شود و مهم‌تر از آن بودجه این کار در شهرداری تامین شود.

بنا در اجاره شهرداری است پیگیری می‌کنیم

روح الله بیدرام رئیس اداره اوقاف و امور خیریه ناحیه ۲ اصفهان از شرایط رطوبت و آسیب‌های ناشی از آن در آثار کاشیکاری و نقاشی‌های حمام علی قلی آقا اظهار بی‌اطلاعی کرد و گفت: این مکان در اجاره شهرداری است، اما این مورد را پیگیری خواهیم کرد تا همکاران بررسی و گزارش دهند.

در همین پیوند، ناصر طاهری معاونت میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی اصفهان به ایرنا گفت: برنامه ششم توسعه دستگاه‌های دولتی را مکلف و موظف کرده است از محل اعتبارات همان دستگاه، بنا‌های تاریخی‌ای را که در اختیار یا در تملک دارند مرمت و حفاظت کنند.

او افزود: بار‌ها در این رابطه با دستگاه‌هایی که بنای تاریخی در اختیار دارند مکاتبه کرده ایم که مکلفت به مرمت کنید. حمام علی قلی آغا به عنوان موزه بهره برداری می‌شود و خوشبختانه مکان‌های تاریخی که استفاده می‌شوند نگهداری هم می‌شوند، در این خصوص یک نهاد قدرتمند مثل شهرداری متولی آن است و ما هم به عنوان نهاد ناظر باید روی روند مرمت‌ها نظارت کنیم و اگر مساله‌ای وجود دارد باید تذکر بدهیم.

شهرداری موظف است

طاهری یادآور شد: در رابطه با مشکل حمام علی قلی آقا مکاتبه و بازدید خواهیم کرد، ممکن است این ماجرا در فرآیند اداری شهرداری مانده باشد و به هر دلیلی تامین اعتبار نشده، ولی شهرداری موظف است که این کار را بکند و ما هم باید به این کار سرعت بدهیم.

حمام علی قلی آقا یکی از بنا‌های تاریخی شهر اصفهان است که بیش از ۳۰۰ سال قدمت دارد. بانی این حمام فردی به نام علیقلی از خواجه گان دربار صفوی بوده که علاوه بر حمام اقدام به ساخت یک مسجد، سرا و چهار سوق نیزکرده و همگی به همین نام شهرت دارند.

استان اصفهان با بیش از ۲۲ هزار اثر تاریخی شناسایی شده که یک هزار و ۸۵۰ مورد آن به ثبت ملی و هفت اثر آن به نام‌های میدان نقش جهان، کاخ چهلستون، باغ فین کاشان و مسجد جامع و سه قنات 'وزوان'، 'مزدآباد' و 'مون' به ثبت جهانی رسید، کانون توجه گردشگران داخلی و خارجی است.

منبع:ایرنا

انتهای پیام/م