بیش از ۱۰۰۰ میلیارد سرمایه در سال ۸۴ و نزدیک به ۳۰ هولدینگ اقتصادی به نام خیریه‌ای توسعه محور/ آیا خیریه‌ها به بنگاه سوددهی سیاسیون تبدیل شده‌اند؟

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو_یاسمن کربلایی؛ شاید در این سال‌ها کمتر کسی در حوزه خیریه داری باشد که نام خیریه مولی الموحدین استان کرمان را نشنیده باشد. دلیل این شهرت نام افراد موسس و حضور افراد سیاسی در این خیریه و ایضا سرمایه‌های کلان آن می‌باشد.
بر اساس اطلاعات موجود ۱۰۰ درصد سهام هواپیمایی ماهان، ۵۰ درصد سهام کرمان موتور، قطار جوپار، ارگ جدید بم، آرین ماهتاب گستر و بیش از ۳۰ هولدینگ اقتصادی در زمین و آسمان و حتی زیر زمین مانند پتروشیمی‌ها همگی زیر مجموعه خیریه هستند؛ یا خیریه و زیرمجموعه‌هایش عمده سهامدار آن هستند.

عدد دقیقی از میزان ثروت و نقدینگی این خیریه پرحاشیه در دسترس نیست، اما در اظهارنظری قابل تامل احمد مرادعلیزاده رییس هیئت مدیره موسسه خیریه مولی‌الموحدین؛ در جمع تعدادی از مسئولان و فعالان اقتصادی در ۱۳ آذر ۹۸ به نقل از گفتارنو مدعی می‌شود: «شرکت مس از سال ۹۳ تا ۹۷ حدود ۳۰ هزار میلیارد تومان فروش داشته ودر مجموع حدود ۳ هزار میلیارد تومان شامل انواع مالیات‌های تکلیفی، ارزش افزوده، حقوق معدنی و حق آلایندگی و... به دولت پرداخته است. اما در همین بازه زمانی مجموعه فروش شرکت‌های فعال در ارگ جدید بم حدود ۴۰ هزار میلیارد تومان بوده و جمعا حدود هشت هزار میلیارد تومان به دولت پرداخت کرده است» با در نظر گرفتن عدد ۸ هزارمیلیاردتومان به عنوان مالیات تنها یکی از زیرمجموعه‌های این خیریه شاید بتوان تخمینی دقیق‌تر از میزان دارایی‌های این مجموعه در نظر گرفت.

این غول اقتصادی یا بزرگترین خیریه توسعه محور کشور چگونه به وجود آمد؟
موسس خیریه مولی الموحدین سید حسین مرعشی پسرعموی عفت مرعشی همسر مرحوم هاشمی رفسنجانی، استاندار وقت کرمان در سال ۶۶ است. اوکه هم اکنون سخنگوی حزب کارگزاران و شخصیت‌های شناخته شده در حوزه سیاست و از نمایندگان سابق مجلس شورای اسلامی است، در زمان استانداری و برای رتق و فتق امورات استان این خیریه را با حضور شخصیت‌های حقوقی شامل استاندار، امام جمعه و ... تشکیل می‌دهد.
خمیرمایه اولیه این خیریه از "شرکت بازرگانی خیر" در میانه‌ی جنگ به بهانه کمک به شرایط موجود و توسعه در استان به وجود می‌آید.
همه این ماجرا‌ها ادامه می‌یابد تا در سال ۸۴ خیریه در اقدامی عجیب و قابل تامل پس از دوسال فشار نیروی انتظامی برای سروسامان دادن به اساسنامه خود با تغییر بند ۱۳، شخصیت‌های حقیقی در هیئت موسس خود را به شخصیت‌های حقوقی تبدیل می‌کند ودر ادامه در اقدامی عجیب‌تر خیریه را موروثی اعلام می‌کند! این تغییر در اساسنامه و عدم در دسترس بودن اساسنامه‌های قدیم و جدید همواره مورد سوال بوده است. خیلی از سیاسیون معتقدند این اقدام به جهت حفظ ثروت خیریه در دستان جناحی خاص انجام گرفته است!
حسین مرعشی در مصاحبه‌ای که در ۸۲/۱/۲۷ با نشریه «امید کرمان» داشت، در مورد هیئت امنای موسسه می‌گوید: «در همان زمان (تاسیس موسسه) عده‌ای از رفقای من گفتند تو به عنوان سید حسین مرعشی داری این را تاسیس می‌کنی؛ پس خودت هم همواره رییس هیئت امنا باش، من می‌گفتم که من به عنوان استاندار این کار را می‌کنم؛ این ظرفیت شخصی من نیست. درست است که من الان می‌توانم بنویسم سیدحسین مرعشی مادام‌العمر و مادام‌الحیات رییس هیئت امنای اینجاست، ولی این درست نیست و استاندار کرمان باید رییس اینجا باشد و این موسسه باید وابسته به استانداری باشد؛ لذا این موسسه تاسیس شد و استانداران کرمان همواره رییس هیئت امنا آن بوده و هستند.» با وجود چنین ادعایی اقدام سال ۸۴ چگونه صورت گرفته است؟

بزرگترین هواپیمایی خصوصی کشور چگونه سر از کرمان درآورد؟
نحوه شکل‌گیری هواپیمایی ماهان ودر ادامه‌ی فعالیت آن تا رسیدن به بزرگترین هواپیمایی خصوصی کشور یکی دیگر از نکات خیریه مولی الموحدین است. به گفته حسین مرعشی این هواپیمایی که تنها سهامدار آن خیریه است هزینه‌ی اولیه‌ی خود را از محل بدهی دولت مصر به دولت ایران و وام از صندوق ذخیره ارزی تامین کرده است. در این ماجرا اظهار نظر طهماسب مظاهری، وزیر اسبق اقتصاد در مورد روند تامین هزینه اینگونه نقل شده است: «یک روز در حین برگزاری جلسه هیئت دولت برگه‌ای به آقای دکتر شیبانی، رئیس کل وقت بانک مرکزی دادند و او امضا کرد. کاغذ را به بیرون جلسه بردند و سپس برای من آوردند که امضای آخر را انجام دهم.
دیدم صورتجلسه هیئت امنای حساب ذخیره ارزی است و رقمی حدود ۱۵۰ میلیون دلار ارز برای خرید ۳ هواپیما تخصیص داده شده است. از آقای شیبانی پرسیدم شما در جریان این موضوع هستید؟ پاسخ ایشان منفی بود. پرسیدم چرا امضا کردید؟ ایشان گفتند که، چون آقای مرعشی دنبال اون هستند و بقیه هم امضا کرده‌اند. به آقای شیبانی گفتم این مصوبه ۳ تا ایراد اساسی دارد:
اول اینکه مراحل کارشناسی در دبیرخانه حساب ذخیره ارزی را طی نکرده و یک راست آمده اند امضای اعضا را بگیرند.
دوم اینکه دستگاه مربوطه و بانک عامل هیچکدام برای اخذ این اعتبار نیامده اند و آقای مرعشی که نماینده مجلس هستند آمده اند این مصوبه را بگیرند. معلوم نیست ایشان چه مسئولیتی در این مصوبه دارند.
سوم اینکه این اعتبار برای خرید ۴ هواپیمای دست دوم با عمر حدود ۱۵ سال تقاضا شده، در حالیکه رقم مندرج دراین مصوبه قیمت ۴ هواپیمای تقریبا نو است.
جلسه که به اتمام رسید، آقای مهدی کرباسیان (معاون کل) و آقای مستخدمین حسینی (معاون امور مجلس) سراسیمه به دفتر آمدند و گفتند چه کار کرده‌ای؟ گفتم هیچی جلسه دولت بودم. تمام شد، آمدم دفتر. گفتند آقای مرعشی در مجلس یک متن استیضاح نوشته و بیش از ۱۵ امضا جمع و به مجلس تقدیم کرده و پیغام داده که اگر مصوبه را همانطور که خواسته بودیم امضا کند، استیضاح را پس می‌گیرم. اگر نه آن را به جریان می‌گذارم.» و اینگونه می‌شود که زیربنای تشکیل اولین هواپیمای خصوصی کشور گذاشته می‌شود.

ثروت و مناسبات اقتصادی خیریه مولی الموحدین آنقدر زیاد است که گا‌ها موسسات و اعضای هیئت امنای آن با نام موسسه غیرانتفاعی و غیردولتی از آن یاد می‌کنند و خود گا‌ها فراموش می‌کنند که خیریه بودند و بر طبق ادعای خود «برای رفع محرومیت و فقرزدایی و توسعه در استان» به وجود آمده اند.

چه نهادی متولی و ناظر برای عملکرد خیریه‌ها است؟
داستان این خیریه و زیرمجموعه هایش گا‌ها تا مجلس شورای اسلامی و تحقیق و تفحص مجلس نیز پیش رفته است. هرچند هیچگاه مشخص نشد که نتیجه آن تحقیق‌ها چه شد؟
مثلا در آخرین اقدام سال‌ها پیش، پور ابراهیمی نماینده مردم کرمان در اظهارنظری با رسانه‌ها مدعی می‌شود: «به زودی در صحن علنی مجلس موضوع موسسه مولی الموحدین با اسناد معتبر مطرح می‌شود؛ اما همچنان در مورد این موسسه علامت سوال‌های زیادی وجود دارد.
او همچنین ادامه می‌دهد: با همکاری مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی کلیه اسناد و مدارک مربوط به موسسات اقتصادی مشابه از سراسر دنیا و همچنین اسناد معتبر مربوط به این موسسه نیز جمع آوری و فراهم شده است. ان شاء الله به زودی در صحن علنی مجلس با طرح موضوع موسسه مولی الوحدین در خصوص شفاف سازی حساب‌های مالی آن اتفاقات خوبی رقم خواهد خورد.» اتفاقاتی که همچنان پس از گذشت سال‌ها منتظر رقم خوردن آن‌ها هستیم!
هرچند ماجرا‌های خیریه مولی الموحدین به همین جا ختم نمی‌شود و در گزارش‌های بعدی مفصل‌تر به بقیه‌ی زیرمجموعه‌های این خیریه و نکات مبهم آن پرداخته خواهد شد، اما سوال اساسی این است که چه چیز باعث می‌شود مجموعه‌ای از خیریه داری و کار‌های عام المنفعه تا هولدینگ اقتصادی شدن بدون هیچ مشکلی پیش رود و در این بین سهم محرومیت زدایی و رفع فقر در استان چه قدر بوده است؟ صرف حضور افراد سیاسی در خیریه‌ها و استفاده از رانت نفوذی و سیاسی خود باعث این قبیل کار‌ها شده است؟
شاید مراجع متعدد مجوزدهی، عدم وجود نظارت پس از تشکیل خیریه و عدم ارزیابی اقدامات صورت گرفته توسط خیریه‌ها از جمله عوامل این قبیل اتفاقات باشند، اما قطعا برهیچکس پوشیده نیست که سروسامان دادن به این آشفته بازار خیریه‌ها چه قدر ضروری است و تا از بین نرفتن اعتماد عمومی مردم نسبت به کار‌های حسنه و خیریه‌دار‌ها زمان زیادی باقی نمانده است.