نامه ۲۶ بسیج دانشجویی درباره لزوم رسیدگی به تخلفات توزیع واکسن

خبرگزاری مهر

به گزارش خبرگزاری مهر، ۲۶ حوزه بسیج دانشجویی دانشگاه‌های تهران طی نامه‌ای به ستاد ملی مقابله با کرونا پیرامون وضعیت مدیریت این بیماری و تخلفات گسترده پیرامون توزیع واکسن نکاتی را یادآور شد.

در این نامه آمده است: «با شیوع موج چهارم کرونا، وضعیت مدیریت و مقابله با این بیماری در کشور انتقادات فراوانی را در میان کارشناسان، رسانه‌ها و افکار عمومی برانگیخت.

عدم تصویب محدودیت‌های لازم در تعطیلات نوروز، عدم اجرای صحیح محدودیت‌های موجود، تعدد مراجع رسانه‌ای، متوقف شدن اجرای طرح غربالگری خانه به خانه شهید سلیمانی، اصلاح نشدن دستورالعمل‌های درمانی و عدم شفافیت و تخطی از سند ملی واکسیناسیون در توزیع واکسن از جمله مشکلاتی است که در ماه‌های اخیر باعث بروز حوادث تلخی همچون بازگشت ایران به رتبه‌های بالای جدول متوفیان و مبتلایان روزانه در جهان، فشار اقتصادی گسترده به دولت و کسب‌وکارها و آسیب به اعتماد افکار عمومی شد.»

بسیج دانشجویی دانشگاه‌های تهران بزرگ لازم می‌دانند به حسب وظیفه ذاتی خود، نکاتی را جهت شفاف‌سازی و مطالبه‌گری در خصوص این مسئله عنوان کرده و پیشنهاداتی را جهت بهبود وضعیت موجود ارائه کنند:

۱) عدم اعمال محدودیت‌های پیشنهادی:

علی‌رغم هشدار مسئولان متخصصان نظام سلامت نسبت به شیوع موج چهارم کرونا، ستاد ملی مقابله با کرونا اعمال محدودیت‌های پیشنهادی کارشناسان را در خصوص ممنوعیت سفرهای نوروزی و تورهای مسافرتی خارج از کشور نپذیرفت و در عین حال رئیس‌جمهور در مقام ریاست ستاد و چند روز پیش از وقوع موج چهارم، اعلام کرد که «از پیک کرونا عبور کردیم» و علت اصلی وقوع موج چهارم، «ورود ویروس انگلیسی از عراق» عنوان شد؛ در حالی که با اعمال محدودیت‌های پیشنهادی، امکان جلوگیری از گسترش سریع ویروس ممکن بود.

مواردی که انتظار می‌رود در خصوص جهش هندی ویروس تکرار نشوند.

به علاوه بخشی از بی‌تدبیری‌ها و نواقص اجرای محدودیت‌ها متوجه وزارت بهداشت نیز است. وزیر بهداشت پس از گذشت یک ماه از آغاز وضع بحرانی کرونا در کشور ترکیه، نسبت به درخواست اعمال محدودیت‌های تردد بین دو کشور اقدام کرد. جای سؤال است که علت تأخیر وزارت بهداشت نسبت به پیشنهاد اعمال محدودیت‌ها چیست؟

همچنین لازم است نامه‌نگاری‌های وزارت بهداشت با قرارگاه عملیاتی و کمیته‌های ستاد شفاف‌سازی و منتشر گردد تا افکار عمومی نسبت به وضعیت مدنظر وزارتخانه و وضع فعلی قضاوت کند.

نتایج فاجعه‌بار چنین روند مدیریتی را می‌توان در شیب صعودی مبتلایان و درگذشتگان کرونا در کشور مشاهده کرد. به گفته کارشناسان اگر محدودیت‌های کامل در طی تعطیلات عید نوروز اعمال می‌شد، ضرر اقتصادی آن حدود ۱۰۰ میلیارد تومان کمتر از اعمال محدودیت‌ها در وضعیت فعلی می‌شد.

در مجموع به نظر می‌رسد رویه اصلی ستاد، اولویت دادن مسائل اقتصادی، اجتماعی و امنیتی بر سلامت مردم بوده است که این موضوع بر خلاف سخنان رهبر انقلاب در جلسه با اعضای ستاد در آبان ماه ۹۹ است. سئوال این‌جاست که مقصر وضعیت فعلی، سوء مدیریت و تصمیمات غیرعقلانی ماه‌های اخیر با کیست و چه افرادی در ستاد ملی مقابله با کرونا باید پاسخگوی وضعیت فعلی باشد؟

نکته‌ای دیگری که می‌توان در این خصوص متذکر شد، انحصار کارشناسی در بدنه ستاد است؛ به طوری که تاکنون صرفاً یک نفر از مجلس شورای اسلامی از آذر ۹۹ به اعضای ستاد افزوده شده است.

۲) توقف طرح شهید سلیمانی:

هرچند بارها عنوان شده است که سرعت شیوع و رفتار ویروس در موج چهارم خطرناک‌تر از موج‌های قبلی است، اما برخی راهکارها و الزامات مقابله با ویروس، هم‌چنان بر روی کاغذ مانده و اجرا نمی‌شود.

در حالی که وزارت بهداشت در ابتدا پیشنهاد تشدید طرح بیماریابی خانه به خانه در قالب طرح شهید سلیمانی را داده بود و مسئولان وزارتخانه این طرح را بی‌نظیر در دنیا می‌خواندند؛ اما نه تنها این اتفاق رخ نداد؛ بلکه طرح مذکور با بی‌توجهی دولت و در ادامه خود وزارت بهداشت عملاً متوقف شد.

لازم است با اجرای مجدد این طرح، توان نظام سلامت کشور صرف ردیابی و بیماریابی فعال، جداسازی، پیگیری مستمر موارد تماس و قرنطینه بیماران شود.

۳) عدم اجرا یا پیش‌بینی الزام حقوقی برای مقررات وضع‌شده و اثربخش نبودن اعمال محدودیت‌ها به شیوه فعلی:

الزامات حقوقی کافی برای اعمال مجازات‌های مصوب ستاد پیش‌بینی نشده و نهادهایی که به عنوان مسئول اعمال محدودیت‌ها در نظر گرفته شده‌اند، از زیر بار برخورد با متخلفان شانه خالی می‌کنند. به عنوان مثال در مهر ماه ۹۹ جریمه مالی عدم استفاده از ماسک در ستاد مصوب شد، اما به نظر می‌رسد قابلیت اجرایی شدن ندارد؛ ضمن آنکه اعمال مجازات صرفاً با اعمال قانون ممکن بوده و تقنین از شئون ستاد محسوب نمی‌شود.

با توجه به اینکه وظیفه اجرای مصوبات ستاد با قرارگاه عملیاتی است، لازم است گزارش عملکرد قرارگاه در ۵ ماهی که از تشکیل آن می‌گذرد منتشر شده تا میزان موفقیت آن در برپایی مقررات بررسی شود.

بسیاری از کارشناسان معتقدند محدودیت‌های فعلی به هیچ وجه اثربخشی لازم را ندارد و ضروری است تعطیلی ادارات غیرضرور در شهرهای قرمز اجرایی شده و لغو طرح ترافیک ادامه یابد.

همچنین در طول ۵ ماه اخیر و پس از اعلام رنگ‌بندی مشاغل، ستاد برخی از مشاغل را با فشارهای صنفی از گروه‌های ۳ به ۲ و یا ۲ به ۱ منتقل کرد که این امر در علمی بودن تصمیمات خدشه وارد می‌کند.

۴) نواقص دستورالعمل‌های درمانی موجود:

علاوه بر موارد فوق لازم است در دستورالعمل‌های پیشگیری، مقابله و درمان بیماری نیز بازنگری صورت گیرد. راهنمای تشخیص و درمان بیماری در سطوح ارائه خدمات سرپایی و بستری از آذرماه ۹۹ اصلاح نشده و هم‌چنان همچنان مواردی مانند توصیه به استفاده از هیدروکسی کلروکین، که شواهد قابل توجهی مبنی بر عدم کارایی آن وجود دارد، دیده می‌شود.

۵) فروش واکسن‌های وارداتی:

در روزهای اخیر سخنان رئیس‌جمهور مبنی بر واکسیناسیون پولی نگرانی‌های فراوانی را در میان اقشار مختلف جامعه ایجاد کرده است. هرچند مسئولین وزارت بهداشت تأکید دارند که واکسیناسیون از طریق توزیع در شبکه‌های بهداشت و به صورت رایگان و مطابق با سند ملی واکسیناسیون کشور انجام خواهد شد.

اما تأکید ایشان بر واردات واکسن توسط بخش خصوصی با ارز نیمایی و تزریق آن با پرداخت هزینه توسط افراد مختلف، نگرانی‌های فراوانی را در خصوص ایجاد بازار سیاه و نیز نقض کمینه‌سازی نابرابری‌ها و عدالت در سلامت، که مورد تأکید بندهای ۷ و ۸ سیاست‌های کلی سلامت نیز است، ایجاد کرده است.

۶) تعدد مراجع رسانه‌ای:

موضوع دیگری که به شدت افکار عمومی را آزار می‌دهد، تعدد مراجع رسانه‌ای و اظهارات ضدونقیض مسئولان و شخصیت‌های مختلف در خصوص واکسن کرونا است.

در حالی که «شنیده شدن صدای واحد» از مسئولان مربوطه، از تأکیدات رهبر انقلاب در دیدار با اعضای ستاد ملی مقابله با کرونا بوده است و وزیر بهداشت در دی ماه ۹۹ نیز تأکید داشتند که مردم خبر واکسن را فقط از وزیر پیگیری کنند، مسئله‌ای که متأسفانه توجهی به آن نشده است.

تعیین یک سخنگو و یک سامانه جامع جهت اطلاع‌رسانی اخبار مرتبط با واکسیناسیون و منع مسئولین ستاد، وزارت بهداشت، دانشگاه‌های علوم پزشکی، اساتید و متخصصین، افراد مرتبط با شرکت‌های تولیدکننده واکسن و سایر مسئولین سیاسی و اقتصادی از مصاحبه‌های فراوان با رسانه‌های مختلف می‌تواند راه‌گشا باشد.

۷) لزوم توجه و حمایت از تولید واکسن:

همچنین با توجه به کمبود شدید واکسن در جهان و مشخص نبودن طول دوره اثربخشی واکسن‌ها و احتمال نیاز به تزریق دوزهای اضافه، همان‌طور که در بیانیه‌های پیشین بسیج دانشجویی ذکر شده بود، لازم است مسئولان امر ضمن واردات واکسن، برای تولید داخل و خودکفایی در این زمینه تلاش کنند. دولت نیز حمایت‌های مالی و پشتیبانی لازم را به طور کامل نسبت به تولید داخل ایفا کند.

لازم به ذکر است موارد فوق منکر نقش تحریم‌ها و فشارهای شدید دشمنان نظام در اعمال محدودیت برای واردات واکسن و انتقال پول آن نیست؛ بلکه تأکیدی بر تأثیر مدیریت صحیح در غلبه بر تحریم‌های همه‌جانبه است.

۸) شفاف نبودن و بروز تخلفات در وضعیت توزیع واکسن:

در کنار تمام حواشی واردات واکسن، مسئله عدم شفافیت در توزیع، عدم رعایت سند ملی واکسیناسیون و تغییر دستورالعمل‌های تزریق واکسن کرونا خود تبدیل به معضل بزرگی شده است.

علی‌رغم وجود جزئیات کامل تزریق واکسن کرونا در سامانه مربوطه به صورت لحظه‌ای (شامل محل، زمان، نوع و کد ملی دریافت‌کنندگان واکسن)، وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو تاکنون یک گزارش جامع از جزئیات واکسیناسیون ارائه نداده و صرفاً به اعلام آمار روزانه تزریق در کشور اکتفا کرده است. مسئله‌ای که موجب سلب اعتماد عمومی به سلامت نظام توزیع واکسن در کشور شده است.

باید توجه داشت که رعایت حقوق شهروندی و محرمانگی اطلاعات افراد در واقع بهانه‌ای برای فرار از شفافیت و پاسخ‌گویی است؛ زیرا انتشار تعداد، تاریخ و نوع واکسن‌های دریافت‌شده و تزریق‌شده به تفکیک مراکز بهداشت و اعلام وضعیت تزریق آن به هر کدام از گروه‌های هدف (اعم از کادر درمان، سالمندان و …) مصداق افشای اطلاعات شخصی افراد نیست.

در کشور ما هیچ بانک اطلاعاتی جامعی در مورد مشاغل افراد وجود ندارد. بنابراین نمی‌توان بر اساس ثبت کد ملی افراد تشخیص داد که آن‌ها از اعضای کادر درمان، پاکبانان یا سایر مشاغل هستند.

سامانه معاونت بهداشت وزارت بهداشت علی‌رغم اتصال به پایگاه ثبت احوال، فرایند احراز هویت را به صورت سنتی انجام می‌شود؛ بنابراین امکان وقوع تخلفاتی مانند اظهار کد ملی‌های نامعتبر و یا تزریق واکسن به افراد خارج از اولویت وجود دارد. به طوری شاهد تزریق واکسن خارج از ترتیبات مندرج در سند ملی به ساکنین خانه‌های سالمندان (گروه ۲ فاز اول) و پاکبانان (فاز سوم) بودیم.

بسیج دانشجویی مخالف واکسیناسیون هیچکدام از اقشار زحمتکش جامعه نیست؛ اما چنین اشتباهاتی زمینه بروز تخلفات بیشتر را در پی خواهد داشت؛ به طوری که سایر سازمان‌ها و تشکل‌های صنفی نیز درخواست سهیمه واکسن داده و خود را در این زمینه محق می‌دانند.

شواهد نشان می‌‎دهد که در مراکز بهداشتی فرایند ثبت اطلاعات در سامانه با تأخیر انجام می‌شود که موجب افزایش ضریب خطا در ثبت داده‌ها می‌شود. متأسفانه از آنجا که در حال حاضر استعلام کد واکسن از سامانه مربوطه توسط پرسنل بهداشتی غالباً پس از تزریق انجام می‌گیرد، عملاً امکان شناسایی واکسن‌های تقلبی وجود نخواهد داشت. به علاوه برخی گزارش‌ها حاکی از جابه‌جایی واکسن‌ها بین مراکز بهداشت است که به نوبه خود احتمال خروج واکسن از زنجیره را در پی خواهد داشت.

جهت حل این مشکلات پیشنهاد می‌شود در گام نخست مراکز بهداشتی ملزم به استعلام کدهای اصالت واکسن پیش از تزریق به افراد شوند. ثانیاً استحقاق‌سنجی بیماران خاص برای دریافت واکسن از طریق اطلاعات بیمه‌های درمانی انجام شود. ثالثاً هویت‌سنجی افراد از طریق استعلام برخط کد ملی از سازمان ثبت احوال توسط سامانه سیب انجام شود. علاوه بر این می‌توان با ارسال کد تأیید به تلفن همراه افراد، نسبت به هویت‌سنجی آنان اطمینان حاصل کرد.

۹) اولویت فاصله‌گذاری اجتماعی و اعمال محدودیت با وجود واکسیناسیون:

هرچند در وضعیت فعلی و با توجه به موارد مذکور، اعمال محدودیت‌ها و نظارت بر اجرای دقیق آن‌ها ضروری است، اما ستاد ملی مقابله با کرونا می‌توانست پیش از شیوع موج چهارم، با اعمال محدودیت‌های کمتر و تمرکز بر رویکردهای مبتنی بر پیشگیری، از بروز وضعیت فعلی جلوگیری کرده تا نیازی به اعمال محدودیت‌های سنگین و تعطیلی کسب‌وکارها و فشار اقتصادی و قرنطینه تمامی جامعه نباشد.

با توجه به کندی روند واردات واکسن از کشورهای مختلف و هم‌چنین عدم امکان شروع واکسیناسیون گسترده با واکسن داخلی، حداقل تا ابتدای تابستان، ستاد نباید از اهمیت اعمال محدودیت‌ها، فاصله‌گذاری اجتماعی، بیماریابی فعال و قرنطینه بیماران غافل شود.

تجربه موفق کشورهایی مانند استرالیا و نیوزلند که از طریق قرنطینه موفق به کنترل کرونا شدند و یا تایوان و کره جنوبی که با رویکرد فاصله‌گذاری اجتماعی، تعداد تست بالا و بیماریابی فعال به این موفقیت رسیدند؛ نشان می‌دهد رویکرد مدیریت کرونا نمی‌تواند صرفاً مبتنی بر واکسیناسیون باشد.

به خصوص که نگرانی‌هایی در ارتباط با عدم پایداری ایمنی‌زایی واکسن‌ها و عدم اثربخشی در مقابل جهش‌های جدید وجود دارد. تجربه برخی کشورها (مانند شیلی) که پس از واکسیناسیون نسبتاً مناسب، اقدام به لغو ناگهانی محدودیت‌ها کرده و مجدداً دچار شیوع گسترده ویروس شدند، پیش چشم ما قرار دارد.

همچنین کشور چین نیز ماه هاست بدون قرنطینه و علی‌رغم درصد پایین واکسیناسیون، موفق به مهار کرونا شده است که با توجه به روابط نزدیک بین دو کشور انتظار می‌رود مسئولین مربوطه از تجربیات مدیریتی این کشور نیز استفاده کنند.

بسیج دانشجویی از تمامی اعضای ستاد مقابله با بیماری کرونا خواسته است به موارد مورد اشاره تا زمان ریشه‌کنی ویروس و بازگشت وضعیت سلامت پایدار به جامعه می‌رود، توجه کند.

امضاکنندگان نامه بسیج دانشجویی:

دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی

دانشگاه علوم پزشکی تهران

دانشگاه علوم پزشکی ایران

دانشگاه امام صادق (ع)

دانشگاه صنعتی شریف

دانشگاه صنعتی امیرکبیر

دانشگاه شهید بهشتی

دانشگاه تربیت مدرس

دانشگاه شاهد

دانشگاه جامع امام حسین (ع)

دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی تهران