کارگزاران بورس بدون زحمت درآمدهای میلیاردی داشتند/ عرضه ETF دولت اشکالات زیادی داشت

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، عضو هیأت علمی دانشگاه خاتم درباره وضعیت بازار سرمایه گفت: ایران یک بازار 50 ساله است و در سه سال اخیر زیاد مورد توجه مردم نبود و شرکت هایی که به صندوق‌های بازنشستگی یا شرکت‌های دولتی داده می‌شد بخشی از سهمشان در بازار ورود داشته و باید توجه داشت کلیت بازار ما بازار بزرگی بوده است. عمده شرکت های پتروشیمی، پالایشگاه، بانکها، فولاد، مس، سنگ آهن و بیمه‌ها در بورس بودند و هیچکدام تازه وارد بازار نشده‌اند. به تعبیری این بازار از رصد مردم عادی دور بود و به همین دلیل با نرخ ارزانی معامله می‌شد. در سال 91 و 92 که جهش ارزی اتفاق افتاد اقبال به بازار افزایش یافت. سه سال پیش با قیمت نیمی از قیمت یک خانه در محله‌های گران قیمت تهران این امکان وجود داشت که کل بازار سرمایه را خرید. این آمار و ارقام نشان می‌دهد یک اشکالی در این زمینه وجود دارد و به اصطلاتح هم سنخ نیست. به تعبیر بهتر بازار بسیار ارزان است. حتی نسبت قیمت به درآمد هم ترازی با هم نداشت و مردم توجه کمی به این بازار می‌کردند. با جهش ارزی که به فاصله کمی در دهه 90 اتفاق افتاد یکی از اوایل دهه 90 و دیگری در سال 97 ارزش پس انداز مردم کاهش پیدا کرد. مردم مترصد این بودند که وارد بازار دیگر شوند این اتفاق در سال 98 در بازار سرمایه افتاد میانه 97 حضور در بازار زیاد شد و حیدری افزود: سال 98 سال خوب بازار سرمایه بود اما در سال 99 یه اتفاق خاصی در بازار را شاهد بودیم و آن هم ورود مردم عادی با دانش کم در مورد بورس بود. اردیبهشت سال گذشته سهم برای خرید پیدا نمی‌شد و صف خرید تشکیل شده بود. در اردیبهشت، خرداد و تیر ماه بازار سرمایه رشد عجیبی کرد به طوریکه ارزش خودروساز ایرانی با ارزش یک خودروساز در یک کشور پیشرفته برابری می‌کرد. در سال 95 زمانی که سهام شرکت‌ها بررسی می‌شد ارزش زمین های آن شرکت از ارزش سهام او در بازار سرمایه بیشتر بود اما در سال 99 این تراز نابرابر شد.

عضو هیات مدیره مؤسسه مطالعات پیشرفته تهران با اشاره به اینکه بازار سرمایه در همه جای دنیا ریسک دارد و به دلیل همین نوسانات است که در بلند مدت سود زیادی دارد تاکید کرد: هر کسی وارد این بازار می شود باید بداند که این بازار ریسک دارد. در نیمه دوم سال بازار برگشت و این رفتار را در حدود 15 سال پیش در بورس چین هم مشاهده می کردیم. در آن زمان بازار رشد عجیبی داشت و خانوارها برای ورود به این بازار قرض گرفتند و یکباره بازار افت کرد. نکته قابل توجه اینجاست که اگر یک فرد در فروردین ماه یک سبد سهام تهیه کرده بود همچنان در سود قرار دارد. ممکن است 100 واحد او به 400 واحد رسیده اما اکنون 200 واحد دارد. صحبت ما درباره کسانی است که دیر سوار این قطار شدند.

وی در پاسخ به سوال مجری برنامه مبنی بر اینکه چه اقداماتی باید انجام می‌شد تا بازار سرمایه با این نوسان مواجه نشود گفت: دولت در بازار دو نقش دارد که یکی سیاستگذاری و دیگری نقش بازیگر به عنوان سهامدار است که در هر دوی اینها اتفاقاتی افتاد که خوب نبود. در بخش سیاستگذاری بازار سرمایه آماده این همه مهمان نبود و نرم افزار بازار سرمایه کم آورده بود. از سوی دیگر هزینه کارمزد معاملات حدود یک درصد است که نسبت به حجم بالای معاملات در سال گذشته رقم بسیار بالایی است. اگر یک منزل مسکونی را به یک مشاور املاک سپرده شود یک ماه هر روز روی منزل شما کار می‌کند و مشتریان زیادی را برای بازدید می‌آورد قرارداد منعقد شود و در نهایت کمتر از یک درصد از مبلغ کل را دریافت می‌کند. اما در بازار سرمایه با چند کلیک پول به حساب کارگزاران واریز می‌شد. در سال 87 حجم معاملات در یک روز 80 میلیارد تومان بود اما سال گذشته روزهایی داشتیم که 20 هزار میلیارد تومان معامله انجام می‌شد و مشخص است سیاست گذار برای این بازار آماده نشده بود. سیاست گذاری در کشور چابک نیست و اگر در بازار سرمایه تصمیم اشتباهی گرفته شود فردا این مشکل خودش را نشان می‌دهد.

حیدری در پاسخ دیگری براتی مجری کارشناس برنامه مبنی بر اینکه تا چه میزان تشویق مقامات مهم مانند آقای آقامحمدی عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، رییس جمهور و وزیر اقتصاد برای ورود افراد با دانش اندک به بازار سرمایه موثر بود توضیح داد: قبول دارم که سیاست گذار در هر مقامی شناخت و برخورد درستی از بازار سرمایه نداشت. دعوت به یک بازار به معنای بیمه کردن آن است که این با ذات اصلی بورس تفاوت دارد. در آن زمان برخی افراد بیان می‌کردند ورود پول در بورس به معنای افزایش تولید است در حالی که اصلا ارتباطی به تولید ندارد. بحث اصلی اینجاست که مردم در موضوعات دیگر هم به حرف دولت گوش می‌دهند که در این زمینه با توصیه دولت وارد بورس شدند. به نظر می‌رسد نقش باجناق‌ها از نقش دولت در بازار سرمایه بیشتر بود و مردم در محیط های مختلف توصیه می شدند.

وی تاکید کرد: اردیبهشت سال گذشته بازار تشنه سهام جدید بود اگر در آن زمان عرضه به موقع انجام می‌شد بازار به این وضع نمی افتاد و بدون اینکه شاخص به دو میلیون واحد برسد با شیب ملایم اصلاح می‌شد. همچنین گفته می‌شود دولت سهام زیادی در بورس فروخت که با این موضوع موافق نیستم. دولت به صورت مستقیم 5 تا 6 درصد در بازار سهم دارد.

وی در مورد جبران کسری بودجه تصریح کرد: کل فروش سهام دولت در بورس حدود 35 هزار میلیارد تومان بود. البته این درآمد به غیر از فروش اوراق است که درآمد ثابتی دارد و ساز و کار آن با خرید سهام متفاوت است. بر خلاف آنچه گفته می‌شود دولت سهام خود را در زمان بد و با روش اشتباه فروخت. دولت از بازار سرمایه درست استفاده نکرد و سود اصلی نصیب سهامدارانی شد که قبلا در بورس حضور داشتند و با اطلاع سهمشان را در تیر و مرداد فروختند. شرکتهایی در برای خرید سهام اقدام کرده بود که در ابتدای سال 99 حدود 70 درصد سهام یک شرکت را در اختیار داشته و پس از مدت چند ماه این رقم به 20 درصد کاهش یافته است. به بیان بهتر 50 درصد سهام به بالاترین رقم فروخته شده است.
این کارشناس بازار سرمایه با تاکید بر اینکه گرگ وال استریت در بازار داریم گفت: یکی از دانشجویانم خرداد سال گذشته به من گفت ما دست به ماشه هستیم و منتظر افت نسبی هستیم تا سهاممان را بفروشیم. یکی از مشکلاتی که در بازار داریم سرمایه گذاری مستقیم مردم است. قرار نیست ما 50 میلیون کاربر مستقیم داشته باشیم و طبق اصول باید سرمایه گذاری از طریق صندوق‌ها انجام شود که کمتر به آن توجه می‌شود.

عضو هیأت علمی دانشگاه خاتم با بیان اینکه با هر گونه حمایت مستقیم و غیر مستقیم که منابع عمومی را درگیر کند صد در صد مخالف هستم افزود: عده‌ای یک سهم را با قیمت بالا خریداری کرده‌اند و این درست نیست که از کل بیت المال هزینه کنیم تا آنها از زیان خارج شوند. برداشت از صندوق توسعه ملی یا صندوق ذخیره ارزی استفاده از منابع عمومی است در حالی که بهترین حمایت از بازار ارزش نهادن به مفهوم بازار است. تصور کنید اگر یک فرد قصد خرید یک خودروی ایرانی را داشته باشد باید با قیمت بالایی خریداری کند در حالی که دو برابر قیمت کارخانه است. برای کنترل این شرایط مسابقه بخت آزمایی راه انداخته‌ایم که برخی افراد از این رانت بهره مند می‌شوند. در سال گذشته هر خودرویی که توسط خودروساز در بازار فروخته با قیمت نیمی از نرخ بازار بوده و دقیقا به همان میزان خودروساز زیان انباشته داشته است. همچنین در حوزه فولاد رانت های چندین هزار میلیارد تومانی داشتیم که فولاد به عده ای خاص تعلق گرفته است.
عضو هیأت علمی مؤسسه مطالعات پیشرفته تهران در مورد عرضه ‌ای‌تی‌اف تصریح کرد: آنچه عرضه شده ای تی اف نبود. به این دلیل که صندوق دارا یکم سی درصد پایین تر از ارزش سهامی است که داخل سبد قرار گرفته است. انگیزه دولت از این کار این بود که کنترل خود را از دست ندهد. اشاره کردم که دولت در بورس 5 درصد مالکیت دارد اما با همین مالکیت اندک بازار را در دست دارد، به طوریکه دولت در بخش خودروسازی و بانک و بیمه سهام اندکی دارد اما کاملا دولتی اداره می‌شود. عامه ما تصوری داریم که مغز متفکر نشسته و همه چیز را دقیق چیده اما اینطور نیست. در حالی که بدمان نمی آمد این چنین باشد.

حیدری با بیان اینکه برای تحلیل بازار سرمایه باید دولت را کنار گذاشت گفت: بخشی از ریزش شش ماهه دوم سال مربوط به تغییر سیاست خارجی ایران داشت. ما دوست نداریم بگوییم که یک رییس جمهور در اقتصاد ماتاثیر می گذارد اما دلار 32 هزار تومانی روند نزولی را طی کرد. کسانی که با دلار 32 هزارتومانی سرمایه گذاری کردند انتظار افزایش داشتند اما این اتفاق نیفتاد.

این تحلیلگر حوزه اقتصاد درباره اینکه دولت آینده چه مسیری را برای بورس باید طی کند؟ توضیح داد: سازمان بورس داور بازی است که زیرساخت بازی را باید مدیریت کند. به این صورت نیست که یک داور بگوید این تیم گل زیادی خورده و من یک گل بزنم تا یکی از گلهای خورده آنها جبران شود. امیدواریم با اتفاقاتی که افتاد نگاه دقیق تر و درست تر خواست مردم و عمل حاکمیت متفاوت شود. سازمان بورس و وزارت اقتصاد باید کاری را انجام دهند که جلوی قیمت گذاری دستوری را گرفته شود. هم در ورودی و هم در بخش خروجی. در این صورت باید کمک کنیم اطلاعات وارد بازار شود و با دستکاری قیمت در بازار مقابله کنیم. مسئولین فعلی هم افراد توانمندی هستند اما نگاه باید تغییر کند.

حیدری درباره رمزارزها گفت: بازار رمز ارز به عنوان یک طبقه در دنیا شناخته می‌شود اما آنجا هم ریسک زیاد است.