رسانه عمومی جای دامن زدن بر اختلافات انواع طب نیست

 

گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری دانشجو- نرگس روزبه؛ انارستان یکی از برنامه‌های شبکه افق سیما است که با آغاز همه‌گیری ویروس کرونا، پخش آن آغاز شد، برنامه‌ای که با محوریت طب سنتی و نگاه به پزشکی مدرن، با حضور متخصصان طب ایرانی و پزشکان متخصص در حوزه‌های گوناگون، به ارائه راهکار‌های عملی برای مقابله با بیماری‌ها و زندگی سالم پرداخته است.

واقعیت این است که طرح موضوع طب سنتی در رسانه‌ملی آن هم به صورت تخصصی به دلیل حساسیت‌های بالایی که دارد، نیازمند یک پذیرش جمعی از سمت مدیران سازمان و مخاطبان است. برنامه انارستان به عنوان یکی از نمونه‌های موفق درپرداخت به این موضوع با کمترین حاشیه‌سازی توانسته است گام روبه جلویی را در طرح مباحث طب سنتی بردارد.

علاوه بر این، انارستان تلاش کرد تا تنها به گفتگو با کارشناسان طب سنتی و پزشکان متخصص اکتفا نکند، و به همین دلیل دست به تولید ۵ آیتم محتوایی زد؛ «نون و نمک» با محوریت شیوه‌های صحیح خورد و خوراک، «مشت و مال» با موضوع اعمال یداوی، «حال و هوا» درباره مدیریت روح و روان و خواب و بیداری، «حرف و حدیث» شامل مشهورات حوزه طب سنتی و پزشکی و «خبر» که به اخبار روز در حوزه طب سنتی و پزشکی مدرن می‌پردازد، از جمله آیتم‌هایی بودند که سعی کردند در تکمیل صحبت کارشناسان اطلاعات بیشتری در اختیار مخاطب قرار دهند.

با آغاز ماه مبارک رمضان، تغییراتی در روند پخش و فرم محتوایی برنامه رخ داد که به همین بهانه با علی‌خواجه تهیه‌کننده برنامه و مجتبی طالقانی سردبیر برنامه به گفتگو نشستیم؛

علی خواجه تهیه‌کننده برنامه انارستان پیرامون تغییرات فصل چهارم برنامه نسبت به فصل گذشته، گفت: «سری جدید برنامه انارستان از ۳ آذر ۹۹ شروع شد. این فصل نسبت به قبل ۵ تغییر اساسی داشت. اولین تغییر، مجری آقای برنامه بود که آرمان غفاریان به جای آقای هوشمندی‌نژاد اجرای برنامه را برعهده گرفت. تغییر دیگر، ساعت برنامه بود که از ۷ عصر به ۴ بعد از ظهر تغییر کرد.

سومین تغییر، ضبطی شدن برنامه بود و تغییرات فرمی که مبتنی بریکسری تصمیمات محتوایی بود؛ بخش‌هایی که در هرکدام به برخی مباحث به شکل تخصصی پرداخته می‌شد این آیتم‌ها، هم شامل آیتم‌های گرافیکی بود هم آیتم‌های رئال و سریالی که با تقسیم بندی‌های محتوایی سعی کردیم حوزه‌های مختلف طب سنتی را پوشش بدهیم و هرکدام را در آیتم جداگانه قراردادیم. مثل بخش‌های اعراض نفسانی، اعمال یداوی و تغذیه.»

علی خواجه درباره تغییرات برنامه ویژه ماه‌مبارک رمضان نیز گفت: «از ابتدای ماه مبارک رمضان دو تغییر جدی در شکل پخش برنامه اتفاق افتاد. پخش برنامه به جای سه روز در هفته روزانه شد و از حالت ضبطی به حالت زنده تغییرکرد و از همه مهم‌تر تغییرات محتوایی و فرمی بود که با تغییر تیم سردبیری از ابتدای ماه مبارک رمضان اتفاق افتاد که این روند باعث رشد ۴ برابری برنامه شد و این رشد هم در آمار‌های برنامه و هم درشبکه‌اجتماعی برنامه کاملاً محسوس بود.»

مجتبی طالقانی سردبیر برنامه انارستان پیرامون تغییرات محتوایی در برنامه‌های ماه‌مبارک نیز گفت: «ما برای ماه‌رمضان ۱۵موضوع مرتبط با این ماه قرار دادیم. موضوعاتی که افراد غالباً با آن‌ها درگیر هستند مثل تشنگی یا مشکلات کلیوی و دیابت در کنار روزه‌داری، اما مهم‌ترین تغییر محتوایی که در ماه‌مبارک برای برنامه اتفاق افتاد، حضور بیماران در کنار پزشکان خود بود؛ در ۱۵ قسمت از برنامه ما بیمارانی داریم که از درمان طب رایج نتیجه نگرفتند و یا روند درمانی طولانی و سختی درپیش داشتند که ترجیح دادند ادامه درمان را با طب‌سنتی انجام دهند و حالا نتیجه گرفتند. الحمدلله این قسمت از طرف مخاطبان با استقبال خوبی روبه رو شد.»

طالقانی درپاسخ به این سوال که آیا چنین ایده‌ای موجب تقابل بین طب سنتی و رایج و سردرگمی مخاطب نمی‌شود؟ گفت: «اصلی‌ترین هدف و رویکرد برنامه این است که این گزاره را در جامعه جابیندازد که طب سنتی قرار نیست بساط طب نوین را برهم بزند بلکه قرار است مثل یک تیم، همراه و کمک کننده طب رایج باشد.

ما اتفاقاً خیلی تأکید داریم تا بیماران نامی از بیمارستان یا پزشک معالجی که از آن‌ها نتیجه نگرفتند، نبرند و حتی ما در یکی از برنامه‌هایی که احساس کردیم کمی در حق کادر درمان کرونا بی انصافی شد، از مجری خواستیم که توضیحاتی را در این خصوص بدهد تا برنامه به سمت حاشیه‌ای نرود.»

علی خواجه نیز پیرامون نحوه مدیریت و کنترل این اختلافات در برنامه گفت: «برنامه انارستان برنامه تخصصی طب سنتی است و مثل باقی برنامه‌های پزشکی نیست که درحاشیه یا محدود به یکی دوتا برنامه از اساتید این طب استفاده کند لذا تیم سردبیری، جریان‌شناسی بسیار خوبی از رویکرد‌های مختلف طب سنتی، اسلامی و دیگرشاخه‌های آن دارند و تلاش می‌کنند بخشی از جریان‌هایی که مبانی علمی ندارد یا مبانی ضعیف‌تری دارد که حواشی آن‌ها به درد رسانه جمعی نمی‌خورند را در برنامه کمرنگ کنند.»

او ادامه داد: «استراتژی اصلی ما در انارستان این است که تا حدامکان به مباحث اختلافی بین طب سنتی و طب مدرن نپردازیم مگر موضوع خیلی حیاتی و کلیدی باشد که با استدلال‌های منطقی مطرح می‌شود. ما با کمک و همراهی تیم‌سردبیری و اساتید، خداروشکر تا الان اجازه ندادیم مباحث اختلافی مخصوصا آن‌هایی که پایه‌های علمی ضعیف‌تری دارند در برنامه مطرح شود چراکه مخاطب اگر بیمار باشد تنها دغدغه درمان دارد و اگر ماهم بخواهیم استرس اینکه چه طبی درست است چه طبی غلط راهم به او بدهیم، عملاً راه درمان را برای او بستیم.

با اینکه در محافل علمی بالاخره این اختلافات هست، ولی فرق این است که آنجا مباحثه شکل می‌گیرد و اساتید و پزشکان بین خودشان بحث می‌کنند، اما اگر بخواهیم بر این تقابل در محفل رسانه‌ای و عمومی دامن بزنیم به مخاطب و اعتبار طب ضربه جدی خواهیم زد. شاید بعضی‌ها از این حواشی برای دیده شدن برنامه‌شان در کوتاه مدت استفاده کنند، اما قطعا در بلندمدت از اعتبار آن برنامه هم کم خواهد کرد.»

آرمان غفاریان مجری برنامه نیز در این باره گفت: «اینکه این برنامه یکسال با کمترین حواشی روی آنتن شبکه رفته به این خاطر است که هدف اصلی تمام عوامل خدمت به مردم است و ما قصد تحمیل خودمان را به مردم نداریم. ما طب سنتی و طب مدرن را در کنارهم و نه مقابل هم می‌بینیم هرچند که پایه‌های اصلی طب مدرن هم از طب سنتی سرچشمه گرفته است.

ما برنامه‌های زیادی با موضوع کرونا روی آنتن بردیم و افراد خیلی زیادی از طب سنتی در پیشگیری از کرونا نتیجه گرفتند و همه این‌ها ریشه در تقویت سیستم ایمنی بدن دارد که در هردو طب مورد توجه است و اشتباه است که این دو طب را گاهی روبه روی هم قرار می‌دهند.»

مجتبی طالقانی درپاسخ به این سوال که چقدر حضور این برنامه در شبکه افق سایه ایدئولوژیک بر موضوع طب ایرانی انداخته است، گفت: «درباره حضور انارستان در این شبکه باید بگویم که هیچ شبکه‌ای به اندازه شبکه افق دست ما را برای طرح مباحث طب سنتی باز نمی‌گذاشت و شبکه افق به دلیل اختیاراتی که دارد راحت‌تر از باقی شبکه‌ها با طرح این مباحث کنار می‌آید.»

تهیه‌کننده برنامه درباره سختی‌های اعمال این تغییرات و هم‌زمانی آن با ماه‌رمضان، گفت: «تغییر برنامه به حالت زنده و روزانه آن هم در ماه‌مبارک سختی‌هایی دارد که به لطف خدا بخاطر شناخت کافی اساتید از برنامه، راه خیلی سختی در پیش نداشتیم. برنامه انارستان در بین اساتید جایگاه معتبر و قابل قبولی پیدا کرده است که این هم از لطف و زحمت تیم‌های قبلی بوده به همین دلیل ما حتی با توجه به فشردگی کار، خیلی با مشکل هماهنگی مهمان مواجه نشدیم و اساتید اکثراً با برنامه همکاری می‌کنند.

منتهی یکسری سختی‌ها طبیعتاً بخاطر تعداد بالای برنامه‌ها و ضرورت آنتن همراه ما بوده است، اما با وجود این سختی‌ها برنامه‌های ماه‌مبارک ما هم از نظر مخاطب و هم نظر کیفیت رشد قابل قبولی داشته است؛ که می‌شود گفت ماحصل تلاش دوستانمان در تیم سردبیری بود که توانستند برنامه را سرپا نگه‌دارند.»

سردبیر برنامه با اشاره به یکی دیگر از تغییرات جدید دربرنامه، گفت: «یکی از تغییرات برنامه که از دوهفته قبل از ماه‌مبارک آغاز شده بود و درماه‌رمضان سازوکار منظم‌تری گرفت، پرسش و پاسخ لایو با مخاطبان بود که بینندگان برنامه می‌توانند در آخرین پست هر روز سوالات خودشان را با پزشک برنامه مطرح کنند و پاسخ خود را در لایو بعداز برنامه دریافت کنند البته که حجم سوالات به قدری زیاد است که نمی‌توان به همه آن‌ها پاسخ داد، اما تا اینجا این روند، اتفاق مثبتی برای برنامه بود.»

علی خواجه درپایان درباره وابستگی برنامه یا سفارشی بودن آن از سمت ارگان خاصی، گفت: «مالکیت مادی و معنوی این برنامه تماماً با شبکه افق است ما دوستان و همراهان زیادی داریم که در روند برنامه به ما کمک می‌کنند مثل دفتر طب ایرانی وزارت بهداشت، اما پشتیبانی اصلی از سمت شبکه افق است و برنامه سفارشی یا اسپانسر شده نیست.»