شیخ صدوق (ره)؛ عالمی که با دعای امام زمان (عج) به‌دنیا آمد

حجت الاسلام علوی زنجانی در گفتگو با خبرنگار مهر به مناسبت ۱۵ اردیبهشت روز بزرگداشت شیخ صدوق (ره) و با اشاره به اینکه این عالم والامقام یکی از حدیث شناسان برتر شیعه است که به رئیس المحدثین مشهور شده است، گفت: شیخ صدوق (ره) نزدیک به عصر معصومین (علیهم السلام) می‌زیست که با جمع‌آوری روایات اهل بیت (علیهم السلام) و تألیف آنها، خدمات ارزنده‌ای به اسلام و تشیّع کرد.

پژوهشگر تاریخ اسلام افزود: محمد بن علی اسود در خصوص تولد شیخ صدوق نقل می‌کند که پدر شیخ صدوق؛ علی بن حسین بن موسی بن بابویه (رحمه‌الله علیه)، بعد از مرگ محمد بن عثمان عمری از من خواهش کرد که از حسین بن روح نوبختی بخواهم که از مولای ما صاحب‌الزمان (علیه السلام) بخواهد که حضرت دعا کند، تا خداوند پسری به او عطا کند، پس از سه روز حسین بن روح نوبختی خبر داد که حضرت ولی عصر (علیه السلام) برای علی بن الحسین دعا کرد و بزودی خدای عزوجل به او پسر با برکتی می‌دهد که سودمند باشد. برای تاریخ تولد شیخ صدوق مستندی ارائه نشده است ولی از آنجا که حسین بن روح نوبختی پس از وفات محمد بن عثمان عمری در سال ۳۰۵ (هجری قمری) به نیابت امام زمان (علیه السلام) رسیده‌اند و پدر شیخ صدوق بشارت ولادت فرزند خود را از طریق او از امام زمان (علیه السلام) دریافت نموده است، پس ولادت شیخ صدوق قطعاً پس از این سال اتفاق افتاده است.

بهره مندی شیخ صدوق (ره) از دانش اساتید

استاد حوزه علمیه قم در ادامه افزود: شیخ صدوق علوم دینی را در سنین کودکی نزد پدر خود آغاز کرد و افزون بر آن در درس بزرگان علم و ادب نیز حاضر می‌شد. شیخ صدوق پس از آنکه به رتبه بالایی از تحصیل رسید، برای جمع‌آوری احادیث امامان معصوم (علیهم‌السلام) و استفاده از محضر اساتید بزرگ سفرهای علمی خود را آغاز کرد. در این سفرها از استادان بزرگی استفاده کرده و خود نیز به تدریس و بحث می‌پرداخته است. شیخ صدوق برخی از کتاب‌های خود را در این سفرها تألیف کرده است. یکی از عوامل مؤثر در موفقیت شیخ صدوق اساتید بسیار زیادی است که در محضر آنها بر دانش خود می‌افزود. که از اساتید بزرگ او می‌توان افراد ذیل را نام برد: پدر بزرگوارش علی بن حسین بن موسی بن بابویه قمی؛ محمد بن حسن بن احمد بن ولید؛ حمزه بن محمد بن احمد بن جعفر بن محمد بن زید بن علی (علیه السلام)؛ ابوالحسن، محمد بن قاسم؛ ابومحمد، قاسم بن محمد استرآبادی؛ ابومحمد، عبدوس بن علی بن عباس گرگانی؛ محمد بن علی استرآبادی.

«من لایحضره الفقیه» در زمره کتب اربعه شیعه

پژوهشگر تاریخ اسلام در ادامه افزود: شیخ صدوق با جمع‌آوری روایات بسیار، کتاب‌های ارزشمندی تألیف کرده و به اسلام و مذهب تشیع خدمات زیاد و ارزنده‌ای کرده است، حدود ۳۰۰ اثر علمی به شیخ صدوق نسبت داده‌اند، که بسیاری از آنها امروزه در دسترس نیست. از جمله تألیفات ایشان می‌توان به: من لا یحضره الفقیه؛ مدینة العلم؛ کمال الدین و تمام النعمه؛ التوحید؛ الخصال؛ معانی الأخبار؛ علل الشرایع؛ عیون اخبار الرضا (علیه السلام)؛ امالی شیخ صدوق؛ ثواب الاعمال و عقاب الاعمال؛ صفات الشیعه؛ المواعظ؛ فضائل الاشهر الثلاثة؛ فضائل الشیعة؛ مصادقة الاخوان؛ الهدایة؛ المقنع فی الفقه را می‌توان نام برد. این آثار از ارزش و جایگاه رفیعی برخوردار هستند. «من لا یحضره الفقیه» یکی از مشهورترین آثار شیخ صدوق است که به جهت اهمیت آن، یکی از کتاب‌های چهارگانه حدیث شیعه شناخته می‌شود.

سالم بودن پیکر «شیخ صدوق» بعد از حدود هشت قرن

حجت الاسلام علوی زنجانی با اشاره به سالم بودن پیکر شیخ صدوق پس از قرن‌ها از ارتحال وی، تصریح کرد: مرحوم شیخ صدوق در سال ۳۸۱ هجری قمری در شهرری دار فانی را وداع گفت و در محلی که اکنون به قبرستان ابن بابویه معروف است به خاک سپرده شد. مطابق با آنچه در کتاب روضات الجنات آمده است در حدود سال ۱۲۳۸ قمری و در عهد فتحعلی شاه قاجار، مرقد شیخ صدوق بر اثر بارش شدید باران خراب شد و رخنه‌ای در آن به وجود آمد. به جهت تعمیر و اصلاح آن اطرافش را کندند و به سردابی که مدفن وی بود برخورد کردند. هنگامی که وارد سرداب شدند، با جسد سالم شیخ صدوق بعد از حدود هشت قرن مواجه شدند. این خبر به سرعت در تهران منتشر شد و به گوش فتحعلی شاه رسید. وی با جمعی از بزرگان و امنای دولت به جهت مشاهده حضوری به محل آمدند. جمعی از علما و اعیان دولت داخل سرداب شدند و پیکر سالم شیخ را به چشم دیدند. پس از این واقعه، مزار مطهر شیخ بازسازی و بارگاهی بر فراز مرقدش ساخته شد.