طلاب و روایت تبلیغ/ آیات خدا در تاروپود رمان «سیاگالش» تنیده شد

به گزارش خبرنگار مهر، آیین رونمایی از رمان «سیاگالش» نوشته ابراهیم اکبری دیزگاه با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین رضا عزت زمانی، معاون فرهنگی سازمان تبلیغات اسلامی، محمدرضا شرفی خبوشان، نویسنده و منتقد ادبی، میرشمس‌الدین فلاح ‌هاشمی، نویسنده و منتقد ادبی، قاسم صفایی‌نژاد مدیرعامل نشر صاد و نویسنده اثر در خبرگزاری مهر برگزار شد.

رمان «سیاگالش» در ۴۱۴ صفحه و بهای ۹۵ هزار تومان توسط نشر صاد منتشر شده است.

طلاب و مبلغان دین و ضرورت «نوشتن»

حجت‌الاسلام عزت زمانی معاون فرهنگی سازمان تبلیغات اسلامی در آیین رونمایی از رمان «سیاگالش» گفت: این کتاب از جهت روایتگری امر تبلیغ اتفاق مبارکی است. ماجراهای طلاب به عنوان مبلغان دین و نحوه مواجهه آنها با جامعه و مخاطبانشان به خوبی در این کتاب روایت شده است. شخصیت اصلی این رمان طلبه‌ای است که به عنوان نماینده دین برای امر تبلیغ به محلی رفته و با جامعه هدف خود مواجه می‌شود.

وی افزود: باز کردن زبان قلم طلبه‌ها در روایت امر تبلیغ ضرورت دارد و خوشبختانه در این کتاب این اتفاق رخ داده است. نویسنده که خود روحانی است با ادبیات طلبگی آشناست و به خوبی توانسته کنش‌ها و دیالوگ‌های شخصیت اصلی رمان را پردازش کند، این شخصیت حتی در جایی از روش اقناعات طلبگی استفاده می‌کند و این را من که خودم هم طلبه هستم، به خوبی درک می‌کنم. نویسنده قلمی روان و جذاب دارد و به خوبی توانسته مفاهیم سنگین حکمی و فلسفی را از طریق رمان به مخاطب منتقل کند.

عزت زمانی ادامه داد: طلاب و روحانیون باید باور کنند که قلم‌شان تاریخ شفاهی است. هر سال حدود ۲۰ هزار طلبه به تبلیغ می‌روند. در طول این سال‌ها اگر هر طلبه‌ای حتی دو صفحه از روزهای تبلیغ خود، اعم از خاطرات، نحوه مواجهاتش با مردم و شیوه‌های تبلیغش، می‌نوشت، ما اکنون میلیون‌ها سند که از مشاهدات مستقیم به دست آمده بود، می‌داشتیم.

معاون فرهنگی سازمان تبلیغات اسلامی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به این نکته نوشتن از منبر رفتن و گفت‌وگوی مستقیم با مردم اثرگذاری بیشتر و ماندگارتری دارد، گفت: مسئله ننوشتن و مکتوب نکردن تجربیات به هر حال یکی از نقص‌های عمده فضای تبلیغ است. این در صورتی است که علمای سلف هم دست به قلم و هم به شدت اهل مطالعه بودند. نوشتن در قدیم بسیار رایج بود، اما در دوران اخیر چندان رونقی ندارد و این در صورتی است که ما در دوران انقلاب اسلامی به این منبر عظیم احتیاج داریم.

عرب زمانی اضافه کرد: اگر حتی فاصله زمانی میان حضور دو مبلغ در یک منطقه از کشور، یک ماه هم باشد، بازهم طلبه دومی نمی‌داند، طلبه اولی در منطقه چه کرده است؟ شاید درصدی از این مشکل به دلیل کمکاری نهادهای مذهبی باشد. قسمتی از آن هم به اخلاص طلبه‌ها بازمی‌گردد، اما اگر امر نوشتن میان طلاب و مبلغان دینی باب شود، اتفاق خجسته‌ای رخ خواهد داد و گنج عظیمی برای آیندگان به یادگار خواهد ماند.

وی همچنین درباره نشر صاد گفت: رویکرد نشر صاد، دغدغه‌ها و هویتش و همچنین مدلی را که مشغول به تعریف آن است، هم جذاب و هم قابل توسعه است و جای افتخار هم دارد. کار مجموعه خودنویس این نشر هم بسیار جذاب است و به کار کسانی که نوشتن برایشان سخت می‌شود، می‌آید. این بسیار مهم است که در این مجموعه آدم‌های ننویس به انسان‌های بنویس تبدیل می‌شوند.

آیات خدا در تار و پود «سیاگالش» تنیده شده

شرفی خبوشان در این نشست گفت: در حالی که میهمان خدا هستیم درباره کتابی صحبت خواهیم کرد که به‌راستی کلام خداست و آیات خدا در تار و پود آن تنیده شده است. رونمایی به معنای نقد و یا تحلیل نیست، بلکه دریچه‌ای است برای دعوت دوست‌داران کتاب به مطالعه آن.

وی افزود: طرز زندگی و چگونگی برخورد با محیط پیرامون و حتی هویت و فرهنگ، ژانر و گونه را می‌سازد. می‌توان گفت که ماجرای ورود یک روحانی به یک جامعه‌ای خاص با افراد و سلایق متعدد، قابلیت ساخت یک گونه در رمان را دارد. می‌توان اسمش را گونه روایت تبلیغ، ژانر تزکیه و یا... گذاشت. این گونه ادبی اکنون رواج پیدا کرده و اکبری دیزگاه پرچمدار و پیشرو در آن است.

خبوشان ادامه داد: یک گونه ادبی را با اثری محکم می‌توان تثبیت کرد. زیست نویسنده و نگاه او به جهان اطرافش و تجربه‌ای که کسب کرده و آنچه که می‌خواهد بیان کند، منجر به این شده که منتقدان برای این کتاب گونه‌ای مجزا از گونه‌های دیگر قائل شوند.

این نویسنده در ادامه به دغدغه شخصیت اول رمان «سیاگالش» اشاره کرد و گفت: «سیاگالش» دارد از مدینه صحبت می‌کند، یعنی همان چیزی که پیامبر درصدد ساختن آن بود. شخصیت اول داستان طلبه‌ای است که برای امر تبلیغ به محلی رفته و می‌خواهد به امر دین و اصلاح بپردازد و به برهم زدن بت‌های درونی انسان‌ها و شرک آنها، اقدام کند. ما شرک را به انحا مختلف میان افراد مختلف مدینه‌ای که در سیاگالش ترسیم شده می‌بینیم، اما این طلبه قصد برهم زدن آن و دعوت همه به سمت توحید را دارد.

«سیاگالش» رمان اصیل ایرانی – اسلامی است

شرفی خبوشان در بخش دیگری از سخنان خود به جهانبینی نویسنده رمان «سیاگالش» اشاره کرد و گفت: یکی از مشخصه‌های سبکی این است که نویسنده باید دارای جهانبینی باشد. یکی از معضلات ادبیات داستانی ایران این است که نویسندگان دارای جهانبینی معدودند و ما نمی‌دانیم که موضع نویسنده درباره جهان و پیرامونش چیست؟

وی ادامه داد: جهانبینی یعنی آنکه با تمام وجودت زیر و بم آن سرشت معنایی را که به آن ایمان داری، در همه جا مشاهده کنی. «سیاگالش» نیز جهانبینی اکبری دیزگاه را روایت می‌کند. اکبری دیزگاه آن گونه که من دریافتم در جهانبینی خود همیشه آدمی را مقابل وحی قرار می‌دهد. آن وحی که برای پیامبر نازل شد، زنده و جاری است و انسان باید آن را تماشا کند و دریابد. برای انسان مومن جهان به مثابه نشانه است.

این نویسنده همچنین با اشاره به این نکته که در جهانبینی اکبری دیزگاه جهان بیهوده نیست، گفت: چون جهان بیهوده نیست، پس اتفاقات و خرده‌ روایت‌ها و آنچه را که ما در رمان می‌بینیم، بیهوده و بی‌جهت نیست. دیزگاه ما را مقابل یک جهان هدفمند و نشانه‌دار قرار می‌دهد. «سیاگالش» از هر جهت رمان اصیل ایرانی – اسلامی است. «سیاگالش» رمانی است که شاخصه‌ها دنیای پس از انقلاب اسلامی را با خود به همراه دارد و همان چیزی است که همه اهالی ادبیات انتظارش را داشتند. به هرحال پس از گذشت چند دهه از انقلاب ما اکنون باید به دنبال آثاری باشیم که بتوانیم آنها را به عنوان آثاری برآمده از انقلاب اسلامی ایران به همگان معرفی کنیم.

«سیاگالش» روایتگری بدون ادعا دارد

شرفی خبوشان در بخش دیگری از سخنان «سیاگالش» را رمانی صمیمی خواند و ادامه داد: سیاگالش رمانی صمیمی، خودمانی و بدون ادعاست. اکبری دیزگاه جهان را روایت می‌داند و در زندگی شخصی خودش نیز همه چیز را نشانه می‌بیند. او کنکاش می‌کند برای کشف وحی و آفرینش.

این داستان نویس و منتقد ادبی گفت: هرکس سیاگالش را بخواند متوجه خواهد شد که جهان به سادگی می‌تواند به زیبایی تفسیر شود. جهان زیبا می‌شود اگر ما به عقاید و دید شخصیت اصلی این رمان و جهان او ایمان بیاوریم. سیاگالش ما را دعوت می‌کند به کنار گذاشتن کینه‌ها و توحید، در این رمان رسیدن به توحید ممکن نیست مگر اینکه اختلاف نظرها کنار گذاشته شوند. من از تمام منتقدان دعوت می‌کنم تا این رمان را بررسی کنند. امیدوارم برای واکاوی این اثر و شناخت همه جانبه آن جلسات نقد متعددی برایش برپا شود.

هنوز نتوانسته‌ایم طلبه‌ها و زندگی طلبگی را روایت کنیم

اکبری دیزگاه نیز در آیین رونمایی کتاب خود گفت: من طلبه‌ای هستم که به رمان، امر دین و متون دینی می‌اندیشم. از سال ۸۵ که قدم در این راه گذاشتم پس از کلی دویدن در رشته‌های مختلف علوم اسلامی به این نتیجه رسیدم که باید رمان بنویسم. بعد به تاریخ رمان که نگاه کردم متوجه شدم که رمان ایرانی ذائقه‌اش دینی نبوده است.

وی افزود: پس از کنکاش به نتیجه رسیدم که رمان ابزار تفکر مدرن است و بستری را فراهم می‌کند که می‌توان در آن درباره انسان اندیشید. هدف من نیز اندیشیدن درباره رابطه خدا و انسان بود. روایت دینی نیز به امر رابطه خدا با انسان می‌پردازد.

اکبری دیزگاه ادامه داد: ما همه بندگان خدا هستیم که یا اعمال خوب داریم یا اعمال بد. به همین دلیل من در رمان نویسی سعی نمی‌کنم که له یا علیه گروه‌ها عمل کنم. اما برای من این هجمه‌ای که این سال‌ها علیه روحانیت و طلاب شکل گرفته غم انگیز است.

این نویسنده در ادامه با اشاره به این نکته که هنوز زندگی طلبه‌ها روایت نشده است، گفت: جمعیت طلاب ما حدود ۲۵۰ هزار نفر است که از بین اینها صرفا ۱۰ هزار طلبه به حاکمیت متصلند و الباقی در پایین‌ترین سطح اقتصادی قرار دارند. اما متاسفانه همین طیف مورد هجوم برخی فریب خوردگان قرار می‌گیرند و حتی برخی از آنها کشته نیز شده‌اند. در رمان «سیاگالش» من به طلبه‌هایی که کشته شده‌اند، ادای دین کرده‌ام.

نویسنده رمان «سیاگالش» اضافه کرد: پس از شیوع کرونا من با حدود ۴۵ طلبه که کار جهادی در عرصه مقابله با کرونا انجام می‌دهند، گفت‌وگو کردیم. طفلکی‌ها حتی ملزومات اولیه و ضروری زندگی را نیز نداشتند، اما در آن موقعیت خطیر وارد میدان شده بودند. ما هنوز نتوانسته‌ایم طلبه‌ها را روایت کنیم. من بازهم از طلبه‌ها خواهم نوشت، چرا که طلبگی یکی از راه‌هایی است که می‌توان سیر و سلوک را در آن مشاهده کرد.

اکبری دیزگاه در پایان گفت: در رمان «سیاگالش» ذکر خیری از امام موسی صدر می‌شود. درباره زندگی امام صدر نیز رمان «بیروط» را نوشته‌ام.

هنر و ادبیات و انتقال مفاهیم دینی

میرشمس‌الدین فلاح ‌هاشمی، نویسنده و دبیرعلمی مسابقه خودنویس نیز در این نشست گفت: یکی از بهترین شیوه‌ها برای انتقال مفاهیم عظیم معنوی و دینی، هنر و ادبیات است. اما ورود به مسائل دینی و معنوی اشراف خاصی را می‌طلبد.

وی افزود: شخصیت اول این رمان طلبه‌ای است که برای امر تبلیغ به منطقه‌ای خاص در گیلان می‌رود که تنوع مذهبی دارد. شخصیت این طلبه خود نماد چند پیامبر است. او با کلام جدید و جذاب خود توانایی جذب کودکان و نوجوانان در آن منطقه را دارد. کودکانی که پیشتر مفاهیم دینی را به دلیل آنکه کلیشه‌ای بیان شده بود، پس زده بودند.

فلاح هاشمی ادامه داد: رمان «سیاگالش» تفسیر آیه ۵۰ سوره ذاریات است که در آن تاکید شده به درگاه یا به سمت خداوند فرار کنید. همین سخن خداوند را شما در چند جای مختلف این رمان مشاهده می‌کنید. شخصیت اول رمان بسیار آرام است و ویژگی‌های پیامبران را دارد. قصه بستری رئال دارد و در اواخر به رئالیسم جادویی نزدیک می‌شود. کتاب از داستان اصحاب کهف هم بهره برده همچنین اشاره‌های میان‌متنی به داستان حضرت یوسف دارد.

این نویسنده در ادامه با اشاره به این نکته که ضرورت دارد از این اثر اقتباس تصویری صورت گیرد، گفت: امیدوارم فیلمساز خوش ذوقی به برگردان تصویری این رمان اقدام کند. کتاب پیچیدگی‌ها و تکلفات سبکی ندارد و روایت آن خطی است، اما تجربه زیسته نویسنده باعث شده تا رمان باورپذیر شود و مخاطب با آن ارتباط بگیرد.

«سیاگالش» به عربی یا اردو ترجمه می‌شود

قاسم صفایی نژاد نیز در این نشست گفت: نشر صاد از بدو تاسیس هفت موضوع را در دستور کار خود قرار داده است که یکی از آنها اخلاق و معنویت است. این موضوع برای ما اهمیت بسیاری دارد، چرا که کمک می‌کند تا مسائل هویتی در کشور تا حدودی رفع و رجوع شود. اقتصاد، سبک زندگی، آزادی، استقلال و... از دیگر موضوعات ماست.

وی افزود: رمان «سیاگالش» در حیطه موضوعی اخلاق و معنویت قرار می‌گیرد. ان‌شالله نسخه صوتی این رمان را تا پایان تابستان منتشر خواهیم کرد. همچنین تلاش می‌کنیم تا پایان امسال نیز «سیاگالش» یا به عربی و یا به اردو ترجمه و منتشر شود.