محمدرضا باطنی زبان‌شناس برجسته درگذشت

محمدرضا باطنی زبان‌شناس برجسته درگذشت۹ ساعت پیش

محمدرضا باطنی، زبان‌شناس مشهور ایرانی و استاد سابق دانشگاه تهران در سن ۸۷ سالگی در گذشته است.

"توصیف ساختمان دستوری زبان فارسی"، "مسائل زبان‌شناسی نوین"، "نگاهی تازه به دستور زبان"، "چهار گفتار درباره زبان" برخی از آثار او در زبان‌شناسی است. وی در ترجمه نیز فعال بود.

دکتر باطنی در سال ۱۳۶۰ در ۴۷ سالگی تن به بازنشستگی اجباری از استادی دانشگاه تهران داد، در دوره ای که اخراج های گسترده بعد از انقلاب در جریان بود.

• اندر احوال دکتر باطنی در اواخر عمر
• گزارش یک زندگی، دکتر محمد رضا باطنی

او بعد از مدتی به ترجمه روی آورد. "درآمدی بر فلسفه بوخینسکی"، "انسان به روایت زیست شناسی" که به اتفاق همسرش ترجمه کرد، "فیزیولوژی خواب"، "دانشنامهً مصور"، "ساخت و کار ذهن"، از جمله برگردان های او در این دوره بود.

او پس از چندی همکاری با انتشارات فرهنگ معاصر را آغاز کرد و دست به کار فرهنگ نویسی شد.

ویراست اول فرهنگ یک جلدی ِ انگلیسی - فارسی معاصر او جایزۀ اول کتاب سال را از آن ِ خود کرد، با این حال از شرکت در مراسم و گرفتن جایزه ای که به کتاب تعلق می گرفت امتناع کرد.

یکی دیگر از آثار او و همکارانش "فرهنگ فعل های گروهی" است.

حسین سامعی زبان شناس و از شاگردان آقای باطنی می گوید که او از نسل دوم زبان شناسان مدرن ایران بود.

او می گوید: "دکتر باطنی دانشوری دقیق، پیگیر و کوشا بود که بر توسعه زبان شناسی، نگاه علمی به زبان و جامعه و همینطور ایجاد زبان یا گفتمان علمی در فارسی مدرن تاثیر قطعی داشت."

آقای سامعی می گوید پیوستن او به گروه زبان شناسی دانشگاه تهران، بعد از کار با مایکل هالیدی زبان شناس معروف بریتانیایی، موجب تغییرات تازه از جمله ایجاد گرایش های تازه ای در این گروه آموزشی دانشکده ادبیات شد و دانشجویان و استادان را به سمت مطالعات زبان شناسی علمی در ایران سوق داد.

دکتر باطنی دوران کودکی سختی داشت. بیماری لاعلاج پدر و فقر بی حساب خانواده سبب شد که در دوازده سالگی دست از تحصیل بکشد و برای کسب معاش در بازار اصفهان پادوئی کند.

پس از چند سال کار در بازار، شاگرد یک مغازه خرازی فروشی در چهار باغ اصفهان شد. ضمن کار در این مغازه با شرکت در کلاس های شبانه در هجده سالگی، سیکل اول دبیرستان را به پایان برد و وارد کار معلمی شد.

او دیپلم ادبی اش را در تابستان ۱۳۳۶ گرفت، زمانی که بیست و سه ساله بود و در سال ۱۳۳۹ به استخدام دانشسرای عالی درآمد و در سال ۱۳۴۰ به انگلستان اعزام شد.

دانشگاه لیدز او را به طور مشروط پذیرفت چون لیسانس زبان انگلیسی را از دانشگاه های ایران قبول نداشتند. اما در لیدز درجه ممتاز آورد و فوق لیسانس اش را همان جا گذراند.

او دکتری خود در رشته زبان‌شناسی همگانی و زبان‌های باستانی را در سال ۱۳۴۶ از دانشگاه تهران دریافت کرد.

دکتر باطنی بعد از شروع به کار در دانشگاه تهران همکاری با مطبوعات را با نگارش مقاله هایی پیرامون مسایل اجتماعی و فرهنگی آغاز کرد.

پس از انقلاب هم ابتدا با ماهنامهً "آدینه" و سپس "دنیای سخن" همکاری کرد و مقالات تاثیرگذاری نیز در چند نشریهً دیگر از او به چاپ رساند.

مثال بارز آن نقدی بود که در مجلهً آدینه بر کتاب "غلط ننویسیم" ابوالحسن نجفی با عنوان "اجازه بدهید غلط بنویسیم" نوشت.

بیشتر بخوانید:

زندگی نامه دکتر باطنی

فهرست آثار دکتر باطنی

فارسی زبانی عقیم، مقاله ای از دکتر باطنی

مصاحبه با دکتر باطنی درباره زبان شناسی