ترایپوفوبیا؛ ترسی که نشان از اختلال روانی دارد

به گزارش «تابناک»، این شک بین دانشمندان وجود دارد که آیا ترایپوفوبیا یک بیماری واقعی است یا نه. گزارش‌های اولیه از این فوبیا ابتدا در فضای انلاین و در سال ۲۰۰۵ منتشر شدند، اما هنوز هیچ تشخیص قطعی برای این بیماری توسط انجام روان شناسی آمریکا تشخیص داده نشده است.

ترایپوفوبیا چیست؟

ترایپوفوبیا اغلب به عنوان ترس از حفره‌ها تعریف می‌شود، اما باید دقت داشته باشید شاید این ترس از چاله یا الگو‌های دیگری نیز باشد که بسیار به هم نزدیک هستند. وقتی بیمار یک شی محرک را می‌بیند علائمی همچون ترس شدید، حالت تهوع، خارش، تعریق، لرز و حتی حملات پانیک را تجربه خواهد کرد.

ترس یک علامت متداول است، اما نفرت اغلب به عنوان حسی گیج کننده تعریف می‌شود که فرد بر اثر فوبیا حس می‌کند. ترایپوفوبیا کاملا مشهود است. دیدن تصاویر در فضای آنلاین یا حتی تصاویر پرینت شده کافی است تا محرک احساسات، اضطراب یا تنفر شدید باشد.

مثلا موردی را ببینید که در آن ترایپوفوبیا گزارش داده شده است. بیمار دختر دوازده ساله‌ای است که با دیدن سطوح و اشیایی که با نقطه یا سوراخ پوشانده شده اند احساس ناراحتی می‌کند. وقتی از او خواسته شد عکسی از ترس‌های خود بکشد او کاغذ را با الگویی تکراری از نقطه‌های گرد و درهم پر کرد.

ترایپوفوبیا چقدر متداول است؟

با وجودی که شواهد زیاد مشخص نیست، اما برخی گزارش‌ها نشان داده اند ترایپوفوبیا تقریبا رایج است. گزارشی منتشر شده در سال ۲۰۱۳ می‌گوید ۱۶ درصد از افراد با نگاه کردن به تصویر پوسته‌ی دانه‌ها احساسی بد یا حالت تنفر را تجربه می‌کنند.

محرک‌های متداول

تحقیقات صورت گرفته روی ترایپوفوبیا هنوز بسیار کم است، اما برخی اشیای محرک که مشاهده شده اند عبارتند از:

انار
حباب
مرجان‌ها
توت فرنگی
کندوی عسل
چشم حشرات
اسفنج دریایی
دانه‌ی میوه‌ها
مشما‌های حبابی
پوسته‌ی درخت کنار
سوراخ یا حفره‌های روی گوشت
حفره در گوشت بیمار یا فاسد شده

الگو‌های ساخت بشر، همچنین حیواناتی که بدنشان نقطه دار بوده یا با طرح پوشانده شده است، می‌توانند باعث واکنش فوبیا شوند.

علائم ترایپوفوبیا

علائم این بیماری شبیه به دیگر فوبیا‌های خاص می‌باشد. بعد از دیدن حفره‌ها یا سوراخ‌های کوچک، چه در واقعیت یا یک تصویر، فرد ممکن است علائم زیر را تجربه کند:
لرز
خارش
تعریق
استفراغ
تنفس تند
حالت تهوع
حملات پانیک
استرس روحی
ترس و اضطراب
احساس تنفر شدید

علاوه بر تجربه‌ی علائمی مانند ترس و نفرت، افراد مبتلا به ترایپوفوبیا اغلب تغییرات رفتاری را نیز تجربه خواهند کرد. اجتناب از اشیای محرک متداول است. برای مثال فرد شاید از خوردن غذا‌هایی خاص اجتناب نماید (مانند توت فرنگی یا شکلات‌های هوادار) و یا به مکان‌های خاصی نرود (مثل اتاقی که دارای کاغذ دیواری نقطه دار است)

علل بروز ترایپوفوبیا

تحقیقات صورت گرفته روی این فوبیا هنوز بسیار محدود است، اما تئوری‌هایی برای علت بروز آن وجود دارد.

علل تکاملی
بر اساس یک نظریه‌ی مشهور، ترایپوفوبیا یک واکنش تکاملی به چیز‌هایی است که همراه با خطر یا بیماری هستند. برای مثال پوست بیمار، انگل‌ها و دیگر عفونت‌ها با این حفره‌ها توصیف می‌شوند. این نظریه می‌گوید این ترس یک پایه‌ی تکاملی دارد. همچنین در بیماران ترایپوفوبیا با دیدن یک شی محرک این واکنش علاوه بر ترس، نفرت زیادی نیز همراه خواهد داشت.

ارتباط با حیوانات خطرناک

نظریه‌ی دیگری می‌گوید سوراخ‌های متراکم ظاهری شبیه به پوست و الگو‌های پوشاننده در برخی حیوانات سمی دارند. ممکن است بیماران بدون هیچ آگاهی از این الگو‌ها بترسند.

برخی تحقیقات از این نظریه حمایت می‌کنند. تحقیقی انجام شده در سال ۲۰۱۳ به چگونگی واکنش افراد مبتلا به ترایپوفوبیا به محرک‌هایی خاص در مقایسه با کسانی که این شرایط را ندارند پرداخت. با دیدن یک کندوی عسل (یک شی محرک رایج برای تریپوفوبیا) کسانی که دچار این ترس نبودند فورا به چیز‌هایی مانند عسل یا زنبور فکر کردند.

محققان بر این باورند که بیماران ترایپوفوبیا بی اختیار دیدن کندوی عسل را با موجوداتی خطرناک ارتباط می‌دهند که همان ظاهر را دارند، مانند مار زنگی. با اینکه این افراد از این ارتباط خودشان آگاه نیستند، اما این چیزی است که باعث می‌شود حس ترس یا نفرت داشته باشند.

یک واکنش به ویژگی‌های دیداری

برخی تحقیقات می‌گویند احساس ناراحتی فرد بیشتر مرتبط با دیدن ظاهر این الگو‌ها خواهد بود. تحقیقات نشان داده اند کسانی که با دیدن الگو‌های ترایپوفوبیا احساس ناراحتی می‌کنند این حس آن‌ها بیشتر مرتبط با دیدن این الگوهاست تا مرتبط با یادآوری حیوانات خطرناک. این نتایج باعث می‌شوند نتوان گفت آیا ترایپوفوبیا واقعا یک فوبیا است یا تنها یک واکنش طبیعی به انواع خاصی از محرک‌های دیداری می‌باشد.

ارتباط با اختلالات دیگر

تحقیقات نشان داده اند کسانی که مبتلا به ترایپوفوبیا هستند به احتمال بیشتری علائمی مانند اضطراب و افسردگی را تجربه خواهند کرد. علائم ترایپوفوبیا مداوم و ماندگار هستند و باعث اختلال در فعالیت روزانه خواهند شد. از نظر انجمن تخصصی روان شناسی علائم موجود در این مشکل بیشتر شبیه به علائم فوبیا‌های دیگر می‌باشد.

درمان ترایپوفوبیا

درمان خاصی پیدا نشده است که برای بهبود موثر این شرایط به تنهایی مفید باشد. با این وجود بسیاری از درمان‌هایی که برای فوبیا‌های خاص استفاده می‌شوند می‌توانند در کاهش علائم موثر باشند.

درمان رفتارشناختی

درمان رفتارشناختی شامل کار کردن با یک مشاور برای تغییر افکار و رفتار‌هایی پنهانی است که می‌توانند منجر به ترایپوفوبیا شوند. این‌ها شامل بررسی افکار غیرواقعی، جایگزینی آن با فکر‌هایی حقیقی‌تر و بعد تغییرات در رفتار می‌باشد.

یکی از دلایلی که افراد علائم فوبیا را تجربه می‌کنند این است که باور دارند ذاتا چیزی خطرناک یا تهدیدکننده در این شی وجود دارد. این باعث می‌شود با دیدن منبع ترس فورا افکار منفی خودکاری آشکار شوند.