دانشمند ژنتیک: نمی‌دانیم واکسن کرونا چقدر اثربخش است

پروفسور داریوش فرهود اظهار کرد: در بیشتر بیماری های جهان، ظهور و پیدایش علائم بیماری در افراد و حتی اعضای یک خانواده متفاوت است؛ به طور مثال این روزها شاهد بیماران زیادی بوده ام که والدین به فرم شدید بیماری کووید۱۹ مبتلا شده، اما فرزند آن ها علائم بسیار خفیفی داشته و به سرعت بهبود یافته است. بنابراین عکس العمل بیماری در بدن افراد، متفاوت است.

وی با اشاره به نقش ژنتیک در واکنش انسان نسبت به بیماری ها، گفت: شدت عوارض بیماری در بدن افراد و اینکه بیماری منجر به مرگ شود یا خیر و همچنین واکنش به واکسن نیز به ویژگی های ژنتیکی افراد بر می گردد. به طور مثال کسانی که واکسن را تزریق کردند و دچار علائم حاد شده اند یعنی واکسن با ژنوم بدن آن ها سازگار نبوده است. در علم ژنتیک مسأله ای به نام ژنومیک(personal medicine یا پزشکی شخصی) مطرح است که باعث می شود نوع واکنش بدن افراد با یکدیگر متفاوت باشد.

این متخصص ژنتیک برای روشن شدن این موضوع توضیح داد: افرادی که سرطان سینه دارند، همگی جراحی انجام می دهند و با یک داروی مشخص تحت درمان قرار می گیرند. این دارو ممکن است روی بدن برخی بیماران جواب بدهد، اما برای برخی دیگر خیر و علائم سرطان بعد از مدتی دوباره زبانه می کشد. مثال دیگر، برای بررسی نوع عفونت بدن، در محیط آزمایشگاهی نمونه گرفته و آن را کشت می دهند و آنتی بیوگرام آن را نیز رسم می کنند. در آنجا مشخص می شود که این عفونت به کدام آنتی بیوتیک جواب مثبت می دهد و خاموش می شود، به کدام آنتی بیوتیک به طور متوسط جواب می دهد و به کدام اصلا جواب نمی دهد. این کار را برای تمام باکتری ها انجام می دهند. وقتی یک آنتی بیوتیک برای درمان عفونت جواب نمی دهد، یعنی با ژنوم بدن فرد یا آن باکتری سازگار نیست.

دو فرضیه تزریق واکسن در بین مردم

وی با تاکید براینکه هر کسی مختار است تصمیم به تزریق یا عدم تزریق واکسن بگیرد، تصریح کرد: چند فرضیه در این زمینه وجود دارد؛ فرضیه اول اینکه شخصی بگوید من واکسن می زنم و پروتکل های بهداشتی را هم رعایت می کند و امیدوارم مشکلی پیش نیاید، چون واکسن هم ممکن است ایمنی بدن من را برای مدت طولانی تامین نکند. فرضیه دوم این است که شخص واکسن می زند، اما نمی داند این واکسن در برابر کدام جهش ویروس ایمنی می دهد.

پروفسور فرهود در ادامه با بیان اینکه نمی توان به افراد گفت چه واکسنی تزریق کنند، چون هر بدنی واکنش متفاوتی به واکسن نشان می دهد، افزود: ما همچنین از میزان خلوص واکسن های کرونا اطلاعی نداریم و  سازندگان واکسن نیز به دلایل امنیتی از میزان خلوص و زیر ساخت واکسن هایشان نمی گویند.

ماهیت واکسن، ویروس های ضعیف شده است

کارشناس مسائل اخلاق پزشکی در سازمان جهانی بهداشت با بیان اینکه ماهیت تولید واکسن، ویروس های ضعیف شده است که برای پیشگیری از ابتلا به بیماری به افراد تزریق می کنند، گفت: مشخص نیست که موتاسیون های جدید در واکسن های کنونی لحاظ شده باشند، اما ممکن است واکسن ها را به گونه ای ساخته باشند که بر روی شاخه های بعدی نیز اثر بگذارند.

وی خاطرنشان کرد: آنچه می تواند به پیشگیری از ابتلا به بیماری کمک بسیاری کند باور و اطمینان مردم به یک دارو یا تزریق واکسن است، چون این باور و اطمینان، در کنار تزریق واکسن، سطح ایمنی بدن افراد را بالا می برد که به پیشگیری از ابتلا به بیماری کمک زیادی می کند.

پروفسور فرهود با اشاره به اینکه واکسن ها با توجه به ماهیت ساخت و ژنوم بدن افراد می توانند عوارض جانبی نیز داشته باشند، گفت: در اینجا لازم است کمی خوشبین و مثبت اندیش بود. کسی که نگران ابتلا به بیماری است و با زدن واکسن امنیت خاطر پیدا می کند، تزریق واکسن به او کمک زیادی می کند، اما در نهایت هر کسی باید خود تصمیم بگیرد.

استرس بدن را آماده پذیرش بیماری می کند

وی با تاکید براینکه بنا بر اولین اصل اخلاقی افراد در تزریق واکسن خود مختار هستند، گفت: تا زمانی که واکسن در دسترس همه نیست نیازی نیست مردم به استرس و تکاپویی بیفتند، چراکه استرس بدن را آماده پذیرش بیماری می کند.

این متخصص ژنتیک با بیان اینکه امکان ناقل بودن افراد بعد از تزریق واکسن وجود دارد، تصریح کرد: بعد از تزریق واکسن افراد باید همچنان پروتکل های بهداشتی را رعایت کنند و حتی بعد از ایمن شدن نیز ممکن است ناقل بدون علامت باشند و  بیماری را به دیگران انتقال دهند، به همین خاطر شدیدا توصیه شده افرادی که واکسن می زنند همه اصول بهداشتی مانند رعایت فاصله گذاری اجتماعی، ماسک زدن و ... را رعایت کنند.

پدر علم ژنتیک ایران با تاکید بر دوری از هرگونه جانب داری از واکسن ها، ادامه داد: در حال حاضر در جهان برای تولید و خرید واکسن رقابت زیادی شکل گرفته و بسیاری از مردم استرس دسترسی به واکسن را دارند.

وی به با اشاره به روند کنونی واکسیناسیون در کشور، گفت: مردم ما نباید منتظر باشند تا واکسن بزنند و ایمن باشند بلکه باید تا زمانی که واکسن به میزان کافی در دسترس همه قرار گیرد پروتکل های بهداشتی را با جدیت دنبال کنند.

کارشناس مسائل اخلاق پزشکی در سازمان جهانی بهداشت با تاکید بر اهمیت مدیریت دولت برای جلوگیری از به وجود آمدن مافیای واکسن گفت: مافیای واکسن به مراتب زیان های اقتصادی و اجتماعی و روانی بیشتری از کرونا به مردم وارد می کند. دولت نیز باید اخبار شفافی درباره واکسن ارائه دهد، چراکه وقتی اخبار شفاف نباشد بازار شایعات بالا می رود.

هنوز اثر بخشی واکسن ها مشخص نیست

پروفسور فرهود با اشاره به اینکه واکسن ها معمولا با همکاری چند شرکت از چند کشور ساخته می شوند، گفت: درحال حاضر به طور قطع نمی توان گفت کدام یک از واکسن های کرونا بهتر است، تمام این واکسن ها زمانی اثر بخشی خود را نشان می دهند که در یک جمعیت تزریق شده و بعد از گذشت چند سال دیگر، میزان ایمنی بدن افراد آن جمعیت بررسی شود.

وی  با بیان اینکه اگر سازمان جهانی بهداشت به طور کاملا بی طرف تمام واکسن ها و مشخصات آن ها را معرفی می کرد می شد با قطعیت درباره واکسن ها تصمیم گرفت، تصریح کرد: متاسفانه کسی این کار را نمی کند چراکه تعارض منافع پیش می آید و شرکت ها متضرر می شوند.

این متخصص ژنتیک با اشاره به اینکه همه واکسن ها و داروهای جهان خواهی و نخواهی روی ما انسان ها آزمایش شده و می شوند، افزود: ما داروها را می خریم و ندانسته روی خود آزمایش کنیم، چرا که محققان نمی دانند در دراز مدت این داروها چه اثرات و عوارضی خواهند داشت و در دراز مدت مشخص می شود که یک دارو تا چه اندازه موثر بوده است. به همین خاطر است که برخی داروها بعد از گذشت چند سال جمع آوری و منع مصرف شدند.

اظهارنظر درباره ویروس‌ها کار سختی است

این متخصص ژنتیک با بیان اینکه با قاطعیت نمی توان گفت جهش های ویروس کرونا تا چه زمانی ادامه خواهد داشت، تصریح کرد: ممکن است با گذشت زمان ویروس ضعیف شده و شدت بیماری کاهش پیدا کند، مانند ویروس ایدز که زمانی بسیار همه گیر شده بود، اما به مرور هم ویروس ضعیف تر شد و هم مردم تا حدودی مقاوم تر شده اند.

وی با یادآوری پاندمی هایی مانند سرخجه، طاعون، وبا، فلج اطفال، آنفلوانزا و ... که اکنون ریشه کن یا کنترل شده اند، گفت: پاندمی کرونا نیز ممکن است در آینده کنترل شده و میزان مرگ و میر آن کاهش یابد. به دلیل اینکه بدن انسان به ویروس عادت می کند، واکسیناسیون سرعت می گیرد و بسیاری از افراد نیز بدون اینکه متوجه شوند به ویروس مبتلا شده و به طور طبیعی واکسینه می‌شوند.

پرفسور فرهود خاطرنشان کرد: به طور کلی اظهار نظر درباره ویروس ها کار سختی است و همچنان لازم است پروتکل های بهداشتی را رعایت کرده و به آینده امیدوار بود.

47231