آیت‌الله محمدباقر حکیم؛ فقیهی مجتهد و سیاست‌مداری مبارز

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو در برنامه شب گذشته ضیافت شبکه قرآن و معارف سیما، حجت الاسلام والمسلمین محمدحسن اختری، رئیس شورای عالی مجمع جهانی اهل بیت(ع) به بررسی ابعاد شخصیتی و فعالیت های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی "شهید آیت الله سید محمد باقر حکیم" پرداخت.

حجت الاسلام والمسلمین اختری با اشاره به شهادت آیت الله سید محمد باقر حکیم، بیان کرد: خداوند برای علمای شهید جایگاه بالایی در نظر گرفته است، همان گونه که فرمودند "وَالَّذِينَ هَاجَرُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ ثُمَّ قُتِلُوا أَوْ مَاتُوا لَيَرْزُقَنَّهُمُ اللَّهُ رِزْقًا حَسَنًا ۚ وَإِنَّ اللَّهَ لَهُوَ خَيْرُ الرَّازِقِينَ" به این معنی که آن هایی که در راه خدا جهاد و هجرت می کنند و در این راه کشته می شوند، خداوند به آن ها روزی بسیار خوبی عنایت می کند.

وی ادامه داد: نکته دیگر در قرآن کریم برای مجاهدان و شهدا در راه خدا این است که خداوند یک درجه برای شهدا و برای علما درجات زیادی قرار داده است، عالمان دین و مجاهدان در راه خدا با علم و فقاهت به شهادت می رسند، بنابراین امتیاز شهدا، علما و دفاع از اسلام و قرآن را دارند که سید محمد باقر حکیم هم به شهادت رسید و هم جهادگر، فقیه، مبلغ و تربیت کننده علما بود، با توجه به این مهم شخصیت این بزرگوار، قابل بررسی و شناخت است.

مرجعیت شیعه مرهون خاندان حکیم

این مقام مسئول با بیان این که محمد باقر حکیم از خانواده بسیار خوب، بزرگ و ریشه داری برخوردار بود، اذعان کرد: مرجعیت عالی شیعه قبل از مرجعیت حضرت امام خمینی (ره) در عراق و بسیاری از کشورهای اسلامی مرهون پدر بزرگوار این عالم، مرحوم آیت الله سید محسن حکیم بود، وی از علمای بزرگ و مرجعیت عام بود.

به گفته وی، فقها و علمای بزرگ و مراجع در عین حالی که مرجع شرعی بودند، مرجعیت سیاسی هم داشتند و در مواقع مختلف و شرایط گوناگون و هر زمانی که اقتضا می کرد، جایگاه جهادی، مبارزاتی و موقعیت مرجعیتی سیاسی خود را در دفاع از مکتب اسلام نشان می دادند.

دلیل تضاد حکومت های عراقی با خاندان حکیم

اختری گفت: در دوران زندگانی مرحوم آیت الله حکیم بزرگ، موج گرایش کمونیستی و سوسیالیستی دنیا را فرا گرفته بود و کشورهای منطقه یکی پس از دیگری در دامان شوری سابق سقوط می کردند، بسیاری از جوانان، علما، دانشمندان و اساتید در میان دانشگاه ها و روشنفکران با کمونیست ها پیوند یافته و در دامان آن ها سقوط کرده بودند.

وی با بیان این که دین بسیار ضعیف شده و مسئله ایمان و اسلام بر اساس تبلیغات مسموم کمونیستی در زاویه قرار گرفته و شرایط خاص بود، افزود: زمانی که حکومت بعث و کمونیستی آمدند و روی کار قرار گرفتند، مرحوم آیت الله حکیم در عراق فتوای قاطع خود را اعلام کرد و گفت "کمونیسیتی هم کفر و هم الحاد به خداوند متعال است"، همین باعث شد که حکومت های بعدی همیشه با خاندان حکیم و مرجعیت تضاد زیادی داشته باشند و همواره به آن ها حمله می کردند.

بیانات رهبری درباره خاندان حکیم

رئیس شورای عالی مجمع جهانی اهل بیت(ع) اظهار کرد: مقام معظم رهبری بارها به این نکته اشاره کرده اند که هیچ خاندانی به اندازه خاندان حکیم شهید نداده است، چراکه آن ها ۸۰ شهید تقدیم کردند و لذا این خانواده بسیار ریشه دار، عمیق و دارای جایگاه دینی و مرجعیتی است.

وی افزود: در دوران صدام و اختناق که چند سال طول کشید، بیت و عائله حکیم مورد هجوم قرار گرفت، اما وی در این شرایط گفت که هیچ خانواده ای در نجف نیست که به نوعی به آن ها رسیدگی می کردم و مبلغ می فرستادم.

به گفته اختری، مرحوم محمد باقر حکیم در این خاندان به دنیا آمد، آنها ۱۲ فرزند بودند که هر کدام در جهت خودشان جایگاه و شخصیتی داشتند که محمد باقر حکیم جزو زبده های این خانواده و از یادگاران شهدای خاندانش بود و توانست عظمت زیادی را بیافریند.

وی افزود: آیت الله محمد باقر حکیم از شاگردان مبرز آیت الله محمد باقر صدر، آیت الله آل یاسین، آیت الله خویی و و شیخ حسین حلی بود و در محضر پدر کسب فیض زیادی کرد، بنابراین از نظر علمی شخصیت قوی و قدرتمند بود و از نظر خانوادگی و وجودی استعداد فوق العاده ای داشت، یک فقیه مجتهد و بزرگ، سیاست مدار و مبارز بود.

این عالم درباره جایگاه سیاسی آیت الله حکیم و مرجعیت پدرش، بیان کرد: جایگاه مرجعیت علاوه بر شرعی، سیاسی هم است، علمای بزرگ شیعه فرازهای بزرگی در سیاست دارند که ما شاهد هستیم ریشه یک حرکت ظالمانه را با فتوای خود متزلزل کرده و از بین برده اند، همانطور که امام خمینی (ره) توانست یک حکومت طاغوتی چندین هزار ساله را از ریشه بکند و از بین ببرد، این جایگاه سیاسی است.

 

شخصیت سیاسی مرحوم حکیم

وی با بیان این که مرجعیت باید به همه مسائل اجتماعی و سیاسی پیروان اهل بیت (ع) در دنیا پاسخگو باشد، عنوان کرد: در مسئله فلسطین، وقتی در سال ۶۷ جنگ آغاز شد، علما و مراجع موضع گیری کردند، زمانی هم که در این کشور مجموعه فتح تاسیس شد، عرفات رئیس کمیته انقلاب فلسطین برای گرفتن پشتیبانی و کمک، از مراجع بزرگ فتوا گرفت، وی از میان علمای شیعه به دو نفر نامه از جمله امام خمینی (ره) و آیت الله حکیم نامه نوشت که هر دو به آن پاسخ دادند و از فلسطین و از ضرورت مقابله با اسرائیل و ایستادگی حمایت کردند.

اختری اضافه کرد: در مسائلی که در کشورهای دیگر که مسلمانان و شیعیان ساکن هستند، پیش می آید حفظ جایگاه اسلام، قرآن و اهل بیت (ع) بر عهده مرجعیت است، خانواده مرحوم محمد باقر حکیم سیاسی هستند و خودش از سیاست برآمده و مرجعیت سیاسی هم است.

وی گفت: با هجوم حرکت کمونیستی در کشورهای اسلامی و تشکیل احزابی چون توده، اشتراکی، قومیت عربی و ... در ایران هم از این حزب ها تشکیل شد و زمانی که دیگر کشورها شروع به عضو گیری کردند، علمای عراق از جمله آیت الله حکیم به این فکر افتادند که باید حزب اسلامی را تشکیل دهند، بنابراین در عراق حزب الدعوه اسلامی را تشکیل داد، همه از آن پشتیبانی و حمایت کردند و مبارزه علیه حزب توده و نظام بعث عراق و صدام تا آخر عمر وی ادامه داشت.
رئیس شورای عالی مجمع جهانی اهل بیت(ع) افزود: مرحوم حکیم به مسائل علمی و حوزوی و هم تربیت علما در حوزه های علمیه و دانشگاه و پرورش جوانان توجه داشت و مورد حمایت وی بود، به پرورش جوانان و کادرسازی پرداخت و حزب الدعوه اسلامی را تشکیل داد و مبارزات خود را ادامه داد، اما در پی جنایات صدام همه فرزندان آیت الله حکیم بزرگ، شهید یا زندانی شدند و محمد باقر حکیم و برادرش به ایران فرار کردند.

پا در رکاب امام(ره)

وی با بیان این که مرحوم حکیم در پیروزی انقلاب اسلامی در رکاب امام (ره) قرار گرفت و مورد احترام ایشان بود، افزود: گروه های معارض چند دسته بودند که با نظر امام خمینی (ره) و رهبر معظم انقلاب که پرونده عراق در دست ایشان بود و با اشاراتشان مجلس اعلای اسلامی عراق برای هدایت مبارزات علیه صدام، تداوم مبارزه و ایجاد انقلاب در این کشور شکل گرفت.

وی افزود: کار مرحوم حکیم از آنجا شروع شد و در امر سیاست آمد، مدتی سنخگوی مجلس اعلای عراق و بعد از آن تا پایان حیات رئیس این مجلس بود.

اختری درباره آشنایی و شناختش از مرحوم حکیم گفت: از سال ۱۳۴۴ که به نجف اشرف مشرف شدم، درست در سال ورود امام (ره) با این شخصیت ها آشنا شدم و همزمان با مرحوم حکیم در کلاس سید باقر صدر حضور داشتم، اما آشنایی و همکاری با وی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و امام جمعه ای من در سمنان و دوران تحمیلی روز به روز زیاد شد تا روزی که خدمت مقام معظم رهبری برای خداحافظی آمد و عراق رفت.

وی افزود: آیت الله حکیم از همان اول در سیاست و مبارزات وارد شد، زمانی که به ایران آمد، فضای انقلاب بود، بعد از آن امید در همه کشورهای منطقه و ایده انقلاب در عراق به وجود آمد و برای ادامه راه مبارزاتی خود مصمم شدند، از همان اول کارهای مبارزاتی را در عراق شروع کردند، اما بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، این زمینه فراهم شد که حرکت مسلحانه علیه بعث را ادامه دهند، آنچه صدام را به این فکر انداخت به این خاطر بود که گروه های مبارز برای وی دردسر ایجاد می کردند.

این مقام مسئول ادامه داد: وقتی جنگ تحمیلی آغاز شد، جنایتکاران صدام با تهمت خاصی به سراغ بسیاری از ایرانیانی که در عراق بودند و به نحوی در سیاست کار می کردند، می رفتند، به گونه ای که عده ای فرار کردند، اما جنگ که آغاز شد علاوه بر شرکت در میدان نبرد به این نتیجه رسیدند که گروه تشکیل دهند که همان سپاه بدر تحت نظر فرماندهی مجلس اعلا بود، از آنجایی که وی سخنگو و رئیس این مجلس بود و از وی حرف شنوی داشتند، در هماهنگی های بین سپاه ما و بدر و در ارتباط با امام (ره) و مقام معظم رهبری که فرماندهی نمایندگی امام را در کل نیروهای مسلح بر عهده داشتند بسیار موثر بود.

خدمات ارزنده آیت الله حکیم در دوران دفاع مقدس

وی افزود: با ارتباط با امام (ره) و مقام معظم رهبری و فرماندهان، اقدام های مشترک تحت فرمان وی قرار می گرفت، نقش موثری در تشویق و ترغیب و حضور در جبهه ها داشت و همیشه در میدان بود حتی بعد از فتح ثامن الحجج و خرمشهر که تعداد اسیران زیاد شد، این مسئولیت را داشت که به آن ها سر بزند، این ماموریت از سوی رهبر کبیر انقلاب به وی سپرده شد، علاوه بر این رسیدگی به خانواده فقرا و شهدا در عراق از فعالیت های اجتماعی اش بود.

اختری افزود: آیت الله حکیم در فعالیت های دینی، حضور در کنفرانس ها و سخنرانی ها و کشورهای مختلف برای حمایت آن ها از گروه های عراقی و حضورشان در عراق و حرکت ها به خصوص انتفاضه شعبانیه سهم زیادی دارد، هماهنگی های متعدد در زمینه های مختلف با وی بود و در حرکت جهادی نقش بزرگی داشت، وقتی صدام سقوط کرد، مقام معظم رهبری را ملاقات کرد که ایشان در این دیدار به سه نکته اشاره کردند.

وی ادامه داد: این پیام را در سخنرانی ام در روز چهلم شهادت‌ حکیم در نجف اعلام کردم که در آن بر یکپارچی عراق از نظر جغرافیایی و سیاسی، وحدت مردم عراق و ضرورت اخراج آمریکا تاکید شده بود، همچنین از رهبری نکته ای درباره آمریکا سوال کرد که ایشان فرمودند شما موضع ما را درباره آمریکا می دانید، اما باید خودتان تصمیم بگیرید که به چه نحوی آمریکایی ها را بیرون کنید.

علاقه وافر به مقام معظم رهبری

به گفته رئیس شورای عالی مجمع جهانی اهل بیت(ع)،آیت الله محمد باقر حکیم خیلی علاقه مند به مقام معظم رهبری بود، در عین حالی که عراقی بود در همه جلسات رسمی مسئولان و ملاقات های رهبری حضور داشت، ایشان هم به این عالم علاقه مند بودند، چراکه مخلص بود و برای خدا کار می کرد و شهادت کرامتی بود که خدا به وی داد.

وی گفت: مسئله بسیار روشنی که این روزها شاهدش هستیم، فلسطین است که حرکت جدیدی آغاز شده و بعد از جنایاتی که ترامپ انجام داد و مسئله اخراج فلسطینی ها و عادی سازی را مطرح کرد، در این چند روز به خاطر این که اسرائیل تلاش کرده بر مسجدالاقصی سیطره پیدا کند، حرکت بسیار قوی علیه رژیم صهیونیستی آغاز شده و توازن در منطقه به نفع مسلمانان تغییر پیدا کرده و شاهد هستیم که بارژیم اشغالگر با تمام توان می جنگند.

اختری اضافه کرد: برای پشتیبانی از فلسطینی ها باید موضع گیری و در این شرایط سخت آن ها را حمایت کنیم، همانطور که رهبری و مسئولان در کنار فلسطین ایستاده اند و مجلس اعلای عراق نیز همین موضع را دنبال می کند و نظر مشترک همگان این است که اسرائیل راهی جز نابودی ندارد.

گفتنی است، "ضیافت" عنوان ویژه برنامه ایست که در ماه مبارک رمضان به مدت سی شب، با اجرای سیدعلی قوامی پیش از افطار از شبکه قرآن و معارف سیما پخش می شود.