سوگواره‌ای برای چهره ماندگار حوزه و دانشگاه

دکتر شیخ الاسلامی روحانی ۸۵ ساله ای بود که با صدایی آرام و شخصیتی ملایم ، معتدل، نرم خو ، و بی تکلف ، دارای خوی لطیف و ذوقی شاعرانه بود. وی از آنگونه انسان هایی بود که هر قدر زندگی بر آنها سخت تر می گرفت  ، آسان تر از کنار آن می گذشتند .
وی در سال ۱۳۱۵ شمسی در استهبان فارس ، در خاندانی که بیش از دو قرن روحانیون سرشناسی را به جامعه تقدیم داشته است ، دیده به جهان گشود. هنگامی که به تبار این بزرگ مرد و ماندگار چهره ادبیات ، درنگ کنیم ، می توان ملاحظه نمود که که هم اکنون چه اندک شخصیت هایی با چنین تباری والا ، در جامعه حوزوی و چه دانشگاهی ما وجود دارند !

دکتر شیخ الاسلامی در خدمت آیات مؤمن و علامه کشفی

بزرگ خاندان دکتر شیخ الاسلامی،  مرحوم میرزا ابوالحسن معروف به محقق العلماء ( دختر زادة مرحوم علامه سید جعفر کشفی) ، از علماء عصرخویش بشمار می آمده است. آرامگاه پیکر مرحوم محقق العلماء هم اکنون در فضای کتابخانه عمومی استهبان قرار دارد که مردم آن دیار همچنان از رشحات روحانی و معنوی وی بهره ها می گیرند. نیای دکتر شیخ الاسلامی ، مرحوم میرزا احمد ملًقب به ( شیخ المحققین ) ، از علماء دوران قاجاریه که در زمان احمدشاه قاجار به ( دانای فارس ) ملًقب گردیده و در استهبان ، عنوان و جایگاه  ( شیخ الاسلام فارس ) را  داشت که عنوان و شهرت شیخ الاسلامی ، از این پس عنوان و نام فامیلی برای این خاندان گردید.

مرحوم دکتر شیخ الاسلامی فرزند مرحوم آیة الله میرزا ابوالقاسم معروف به علامه اصطهباناتی از شاگردان مرحوم آیة الله حاج شیخ جعفرمحلاتی بود، که مرحوم علامه از اعاظم و مراجع زمان خود  همچون آیات آقا ضیاء عراقی ، حاج آقا حسین قمی و حاج شیخ جعفرمحلاتی اجازه اجتهاد داشته است .

نیای مادری  دکتر شیخ الاسلامی،  مرحوم آقا شیخ محمد باقر اصطهباناتی،  از نوادگان مرحوم شیخ صدوق است . او که همسر ( شیخ المحققین ) بود ، از بانوان با فضیلتی بوده است که قرآن و ادعیه را حفظ بوده و نقل می کنند که آن مرحومه،  فقرات دعای جوشن کبیر را از حفظ می خوانده است  و از معنویت خاصًی برخوردار بوده است.

مادر مرحوم دکتر شیخ الاسلامی ، دختر مرحوم میرزا احمد ( مؤیدالاسلام ) ، از زنان متدینه و پارسای دوران خود بشمار می آمده است. آنچه از تبار والای مرحوم دکتر شیخ الاسلامی  بیان گردید ، خود نشاندهنده بستر معنوی و روحانی است که ایشان در آن رشد ونمو داشته است،  که خود درسی است برای ما و نسل آینده ما ، که حال وهوای دینی و اعتقادی در خانواده ها ، چگونه سبب پیشرفت علمی ودینی در فرزندان خواهد گردید .

دکتر شیخ الاسلامی ضمن تحصیلات کلاسیک و دروس حوزوی،  در شانزده سالگی و در نیمه شعبان سال ۱۳۳۱ شمسی ، هم زمان با مراسم ولادت حضرت بقیه الله الاعظم (عج ) پس از سخنرانی در مسجد جامع و بر فراز منبر ، بدست دائی خویش مرحوم حجة الاسلام  والمسلمین میرزامحمد مؤیدالاسلام به عمامه ولباس روحانیت مفتخر می شوند .

دکتر شیخ الاسلامی در محضر آیة الله مؤمن استهباناتی

دکتر شیخ الاسلامی از نظر مالی در خانواده ای رشد یافتند  که از موقعیت بسیار ساده و عادی برخوردار بود  و بدور از تشریفات ، به جایگاه های والای دینی و علمی دست یافت  و این افتخار را هنگام سخن و نیز نصیحت ، بر فراز منبر و در میان سخنرانی های خود به دانشجویان و مردم جامعه گوشزد کرده و رسیدن به جایگاههای علمی و معنوی و روحانی را همراه با تحمًل سختی ها و دشواری ها قلمداد می کردند . دکتر شیخ الاسلامی هنگام سخن از اساتید خود ، از شخصیت و اخلاق مرحوم آیة الله العظمی حاج شیخ بهاءالدین محلاتی  در شیراز و مرحوم آیة الله مؤمن در استهبان اشاره داشته و بالاترین تاثیر پذیری را از این دو بزرگ عنوان می نمود.

دکتر شیخ الاسلامی به دلیل کسوت روحانیت و شرایط پیش از انقلاب  دانشگاه ، با همه مشکلات ضمن تحمل محیط ، از رعایت اخلاق طلبگی و صیانت از موقعیت و جایگاه  روحانیت کوتاه نیامد،  چنانچه بارها مورد طعن و طنز جوانان پسر و دختر قرار گرفت ، اما حاضر نگردید برای حضور در محیط دانشگاه ، موقتاً لباس روحانیت را کنار بگذارد .دکتر شیخ الاسلامی  هنگام سخن از خاطرات دوران پیش ازانقلاب اشاره می نمود که محیط آن دوران دانشگاه قاعدة سخت گیری، برخورد و ایجاد هراس و حرمت شکنی بود . چنانچه زمانی که استاد شهید مرتضی مطهری در دانشکده الهیات بودند و برای ماه رمضان در مسجد دانشگاه تهران نماز جماعت و سخنرانی داشتند ، تعداد معدود و بسیار اندکی از اساتید و دانشجویان در آن مراسم شرکت می کردند و فضای سخت آن دوران برای یک روحانی را در نظر بگیرید .

بنابراین شرائط برای اهل علم که لباس روحانی به تن  داشتند به گونه ای بود که برخی از روحانیون برای ادامه تحصیلات دانشگاهی ناچار  عمامه را برداشتند .  تحصیلات دکتر شیخ الاسلامی و تدریس و استادی ایشان با لباس روحانیت در دانشکده ادبیات چه در رژیم گذشته و چه در نظام جمهوری اسلامی واقعا ستودنی است . خود می فرمود  که یکی از اساتید که با لباس روحانیت دشمنی می ورزید ، روزی از من درخواست کرد که در دانشگاه ،  لباس روحانی و عمامه را کنار بگذارم ! که من با صراحت و قاطعیت پاسخ دادم که إنشاء الله عمامه مرا روی جنازه من خواهید دید .

 دکتر شیخ الاسلامی با حضور خود در دانشگاه و جامعه ، نماد یک روحانی واقعی به معنای کلمه را ایفا می نمود.

وی مقیًد بود که از حریم علم و روحانیت و دانشگاه ، با عمل و برخورد زیبا و متواضعانه خود دفاع کرده و چنان گردیده بود که با زندگی متواضعانه خود ، و تربیت فرزندانی عالم و عالمه ، در جامعه و مردم به تندیسی از اعتقاد و عمل تبدیل گردد.

شاگردان و دانشجویان استاد مرحوم شیخ الاسلامی در مقاطع کارشناسی ارشد و دوره دکترا از اعتقادات قوی ، لحن و بیان ، علم وعرفان ، و تسلط در حوزه ادبیات فارسی ، برخوردارند که خود نتیجه تاثیرات علمی و معنوی آن بزرگ بشمار می آید.

یکی از ویژگی های مرحوم دکتر شیخ الاسلامی ،بوجود آوردن  دانشگاهی از علم و معرفت و قرآن و تفسیر و تاریخ و.. در درون خانواده خود بود ، زیرا که فرزندان و نسل پاک خود را از دختر و پسر ، فرزانگان و ستارگانی علمی در حوزه و دانشگاه تربیت نمود که یکی ، از اساتید ادبیات و نیز مفسران قرآنی ، و آن یکی،  از اساتید حوزه و دانشگاه ، و دیگری، از اساتید برق دانشگاه خواجه نصیر ، و آن یکی ، در حرفه حقوق و سیاست بین الملل  ، و آن دیگری ، در تألیف و نگارش و ترجمه آثار اسلامی ، و آن پسین ستاره ، در خدمات محضری و حقوقی ، بشمار می آیند که این خود نشاندهنده آن است که مرحوم دکتر شیخ الاسلامی با بهره از پشتوانه های نیای صالح وارزش های معنوی خاندان والا تبار خود ، همچون پیشینیان از تبارش ، گام های عالمانه ای را علاوه بر تربیت ستارگان در جامعه ، خانواده خویش را نیز از یاد نبرده و تلاش نمود که این نسل خدمتگزار ، همچون خود و تبارش ، همچنان در طول تاریخ پس از خود ،گام در خدمت به علم وجامعه و دانشگاه و حوزه بردارند!

دکتر شیخ الاسلامی و مرحوم آیت الله حاج شیخ نصر الله شاه آبادی

نزدیک به بیش از سه دهه با این شخصیت برجسته علمی از نزدیک آشنا بوده ، و به ویژه در مراسم عزاداری های محرم ، و نیز در شهادت بانو مجللًه حضرت زهرا ع ، که همواره تکیه کلام او هنگام نام بردن از بانوی دو جهان بود ، از سخنرانی ها و منبرهای سراسر ولایتی ، و پر سود وی در مجالس و انجمن های مشهور تهران ، بهره ها می بردم!

در دیدارهایی که شرف حضور در خدمتشان داشتم ، ضمن ابراز محبت فراوان به بنده ، همواره می فرمودند که من حسرت خادمی تو را نسبت به اعتاب مقدسه دارم ! و ادامه می دادند : اگر بخواهم خیلی صمیمی ، و از عمق وجود با شما سخن بگویم ! این است که همه کارها را رها می کردم ، جز خدمتگزاری امام حسین ع ! یعنی درس دانشگاه ، مسوولیت های اجتماعی ، کارهای خانوادگی ، و همه آنچه که ارزش بشمار می آید و اکنون این ها را ذخیره زندگی خود بشمار می آورم ، نه اینکه این ها کم ارزش هستند ، اما علاقه به حضرت امام حسین ع ، دنیایی و جهانی دیگر است!

اگر یک بار دیگر به دنیا بیایم ، خوش دارم که حتی از  هرچه غیر از امام حسین  است، روحی له الفداء ، منصرف باشم ، و این افتخار رسم خادمی ،  و نام خادمی بر ما رقم خورده باشد، و مورد عنایت حضرت باشیم!

شور و احساس او هنگام روضه خوانی و حالت درونی وی ، ضمن اشاره به شهادت حضرت أباعبد الله ع ، و به ویژه بانو مجللًه فاطمه زهرا سلام الله علیها ، به گونه ای بود که از آنجا که از سوز دل او بر می خواست ،دل و جان حاضران در أنجمن را به لرزه در می آورد!

تردید ندارم که عشق وعلاقه و سوز دل او به آل الله ، و نشان خادمی که همواره بدان افتخار می نمود ، در این هنگام ، موالیانش به استقبال وی آمده و روح پر فتوحش ، بر سر سفره اربابانش که نزدیک به هفت دهه ، به ساحت مقدسشان با خلوص عرض ارادت می نمود ، قرار خواهد گرفت.

اینجانب رحلت این استاد فرزانه و وارسته را به جامعه حوزوی ، و علمی ، و دانشگاهی و همه شاگردان و ارادتمندان ایشان، بویژه خاندان والا تبار شیخ الاسلامی تسلیت عرض می کنم ، و خود عزادار و شریک غم اندوه از دست دادن چنین بزرگی هستم. روحش شاد ، و یاد پر آوازه او گرامی باد. وَفَدَ عَلی رَبٍ کَریمْ

* عضو فرهنگستان علوم پزشکی ایران/ عید فطر ۱۴۴۲ هجری