معمای گزینه‌های تکراری دبیری «موسیقی فجر»/ راز این تکرار چیست؟

خبرگزاری مهر -گروه هنر-علیرضا سعیدی: حسن ریاحی دبیر جشنواره موسیقی فجر شد. این جمله خبری یکی از تکراری‌ترین تیترهای این چند ساله معاونت امور هنری و دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است که از آغاز به کار فعالیت‌های دولت یازدهم و دوازدهم و حتی دولت‌های قبلی توسط روابط عمومی یا ستاد خبری مجموعه‌های مرتبط با رویداد موسیقی فجر پیش روی اهالی رسانه و هنرمندان و فعالان حوزه موسیقی کشور قرار گرفته و متاسفانه روند تکراری این گرایش و طرز تفکر مدیران برگزاری مهم‌ترین رویداد موسیقی کشور ماجرا را به سمتی برده که جشنواره موسیقی فجر به دلیل کارکرد کاملاً خنثای حسن ریاحی و هنرمندان دیگر تبدیل به یکی از بی‌رمق‌تری و کم‌ارزش‌ترین رویدادهای ملی مرتبط با حوزه موسیقی کشور شود.

این شرایط به طور حتم در جشنواره‌هایی چون تئاتر، فیلم و هنرهای تجسمی فجر هم گاه و بیگاه تجربه شده اما به دلیل برخی آسیب‌شناسی هایی که در این زمینه توسط کارشناسان، اهالی رسانه، منتقدان، هنرمندان و حتی دست‌اندرکاران برگزاری این جشنواره‌ها صورت گرفته، حداقل ماجرای برگزاری این رویدادهای مهم را در چارچوبی هدایت کرده که هنوز از این جشنواره‌ها با تمام کم و کاستی‌هایش می‌توان به عنوان موثرترین و باکیفیت‌ترین جشنواره‌های هنری کشور یاد کرد.

بدون تردید حسن ریاحی به عنوان یک هنرمند پیشکسوت و صاحب نظر در حوزه‌های دانشگاهی، پژوهشی و آهنگسازی یکی از مهم‌ترین و معتبرترین عناوین هنری در حوزه موسیقی کشورمان است که چه به لحاظ فنی و چه به لحاظ اخلاقی یکی از بهترین‌های موسیقی این مرز و بوم محسوب می‌شود، اما این چه سیاست نانوشته و مبهمی است که دست‌اندرکاران برگزاری ادوار مختلف جشنواره موسیقی فجر به ویژه طی سال‌هایی که از فعالیت‌های دولت‌های یازدهم و دوازدهم می‌گذرد، غیر از گزینه‌هایی چون حسن ریاحی و شاهین فرهت به افراد دیگری برای دبیری جشنواره مهم و معتبر موسیقی فجر فکر نمی‌کنند؟

اگرچه از سال ۱۳۹۲ و آغاز دوره بیست و نهم جشنواره موسیقی فجر تا به امروز که در آستانه برگزاری سی و هفتمین جشنواره موسیقی فجر هستیم، افراد و هنرمندان دیگری هم به عنوان گزینه دبیری یا مدیریت جشنواره موسیقی فجر معرفی شده‌اند، اما آمار همین چند دوره اخیر نشان دهنده رکوردشکنی حسن ریاحی و شاهین فرهت در عنوان دبیر جشنواره موسیقی فجر است که اصلاً مشخص نیست این دو هنرمند چه مولفه‌های مدیریتی و اجرایی برای مدیریت، سیاستگذاری و طراحی و اجرای جشنواره موسیقی فجر دارند که دولتمردان در این سال‌ها و حتی سال‌های گذشته به این دو گزینه بیشتر از هر هنرمند دیگری برای دبیری یک رویداد مهم فکر می‌کند.

البته در این میان بسیاری از کارشناسان، اهالی رسانه و هنرمندان در فواصل زمانی مختلف در محافل غیر رسانه‌ای و غیر رسمی عنوان می‌کنند که علاقه فراوان مسئولان عالی رتبه جشنواره موسیقی فجر برای انتخاب این دو هنرمند به ویژه حسن ریاحی، سیاست‌های خنثی و بدون اعتراضی است که هر دوی این هنرمندان طی این سال‌ها از خود برای برگزاری جشنواره موسیقی فجر بروز داده‌اند. کما اینکه این سیاست‌های خنثی تا جایی پیش رفته که در بسیاری از مواقع از نحوه برگزاری بخش‌های مختلف جشنواره خبری نداشتند و فقط به عنوان دبیر جشنواره بسنده و مدیریت اجرایی امور را به افراد دیگر واگذار کردند. آنچنان که بارها و بارها در نشست‌های رسانه‌ای وقتی خبرنگاران از این دو هنرمند معتبر و شناخته شده موسیقی کشورمان درباره بخش‌های مختلف جشنواره و حتی موارد اداری دیگری چون آیین نامه و مسائلی دیگر پرسش‌هایی را مطرح می‌کردند، حسن ریاحی و شاهین فرهت یا از نحوه اجرای بخش‌ها اظهار بی اطلاعی می‌کردند یا ماجرای پاسخگویی را به سمت افراد دیگر حاضر در نشست ارجاع می‌دادند.

به هر حال معرفی مجدد حسن ریاحی برای دبیر سی و هفتمین جشنواره موسیقی فجر از سوی وزارت ارشاد، بار دیگر نشان دهنده فقدان سیاستی اجرایی و منظم برای هرچه بهتر برگزار کردن جشنواره موسیقی فجر با وجود تغییر بدون تاثیر آیین نامه و موارد دیگر است که در گذشته‌های نه چندان دور دارای اعتبار و امتیاز ویژه‌ای نزد هنرمندان برخوردار بود اما هم اکنون به غیر از چند دوره خاص که اتفاقاً حسن ریاحی و شاهین فرهت به عنوان دبیر در آن حضور نداشتند، تبدیل به جشنواره‌ای کاملاً خنثی و باری به هر جهت شده که نمی‌توان دورنمای روشنی را برای آن تصور کرد. این در حالی است که تغییر تقریباً بی سروصدای آیین نامه جشنواره موسیقی فجر، تغییر کلیدواژه‌های مرتبط با شوراهای سیاستگذاری و عدم پاسخگویی مناسب و دقیقی مدیران وزارت ارشاد پیرامون این موضوع و صدها نکته دیگری که طی سالهای اخیر درباره آن به صورت متعدد صحبت شده نشان دهنده یک عقب‌گرد کامل مدیریت جشنواره‌ای است که گویا سند آن به نام حسن ریاحی یا شاهین فرهت ثبت شده و کسی هم فعلاً جایگاهی در آن ندارد.

اکنون به نظر می‌رسد معاونت امور هنری و دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد هر چه زودتر به فکر پاسخگویی و واکنشی منطقی برای انتخاب حسن ریاحی به عنوان دبیر جشنواره موسیقی فجر باشد که کارنامه فعالیت‌های او در عرصه مدیریت جشنواره نشان داده که غیر از چند مورد انگشت شمار، کارنامه پربار و مثبتی نیست و اگر ماجرای این رویداد را با ارائه آمارهای کمی توجیه نکنیم باید این گونه اذعان کرد که ای کاش افراد معتبری چون حسن ریاحی به دلیل عملکرد ناموفق و کاملاً بی تاثیری که در مدیریت جشنواره موسیقی داشته‌اند از پذیرش مجدد چنین سمتی سرباز می‌زدند. مگر اینکه سیاستگذاران و مدیران وزارت ارشاد برای نحوه انتخاب این هنرمند توجیه قابل دفاعی غیر از آنچه در کاغذ و ارائه آمارهای آن‌چنانی می‌توان به آن اشاره کرد، برای این انتخاب داشته باشند.

سیاست‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در قبال برگزاری جشنواره موسیقی فجر به دلایل حساسیت‌های موجود در این حوزه به طور حتم باید بسیار موشکافانه‌تر و دقیق‌تر از آنچه در حوزه‌هایی چون تئاتر و سینما اتفاق می‌افتد، صورت پذیرد. چرا که در این حوزه ملاحظاتی وجود دارد که روند آن بر هیچ اهالی رسانه و منتقدی پوشیده نیست، اما آنچه در این میان مورد توجه قرار گرفته انتخاب یک هنرمند به عنوان دبیر جشنواره در همین چارچوب است.

تجربه نشان داده تقریباً هیچ ایده اجرایی یا موفقی برای برگزاری جشنواره موسیقی فجر وجود نداشته و آنچه تاکنون حیات و ممات رویداد موسیقی فجر را به مرحله کما و مرگ نرسانده، چند اجرای انگشت شمار در حوزه‌های تخصصی موسیقی و اجراهای بخش موسیقی پاپ بوده که آن هم در حوزه تعداد مخاطب و از منظر اقتصادی توانسته پوشش دهنده رویدادی چون موسیقی فجر باشد و گرنه تاثیر چندانی در روند کلی ماجرا نداشته است.

مواردی که به آن اشاره شد، در حالی مطرح می‌شود که آمارهای ارائه شده در ادوار مختلف جشنواره موسیقی فجر هم نشان داده که ترکیب مدیریتی این رویداد ملی نیز هیچ گاه از روند خنثی و تکراری خود خارج نشده و یک تفکر تقریباً واحد شرایطی را برای یک جشنواره پدید آورده نه در برگیرنده نشاط ملی در ایام ملی است و نه پدید اورنده یک نیروی برانگیزاننده برای حضور هنرمندان صاحب نام عرصه موسیقی همچون جشنواره فیلم و تئاتر فجر است.

آنچه می‌خوانید نگاهی اجمالی به گروه مدیریتی جشنواره موسیقی فجر از دوره بیست و نهم تا دوره سی و هفتم است که گواهی برای اعمال نظر یک گروه ثابت در سیاستگذاری جشنواره است. سیاست‌هایی که غیر از مواردی انگشت شمار، چراغ جشنواره موسیقی فجر را به سمت خاموشی می‌رساند.

بیست و نهمین جشنواره موسیقی فجر (۱۳۹۲): معاون هنری وزیر ارشاد: علی مراد خانی / مدیر دفتر موسیقی: پیروز ارجمند / دبیر جشنواره: حسن ریاحی – دبیر اجرایی: علی ترابی / شورای سیاستگذاری دوره بیست و نهم: علی مرادخانی، پیروز ارجمند، حسن ریاحی، علی ترابی، هوشنگ ظریف، داود گنجه‌ای، محمد سریر، کامبیز روشن روان، حمیدرضا نوربخش

سی امین جشنواره موسیقی فجر (۱۳۹۳): معاون هنری وزیر ارشاد: علی مرادخانی / مدیر دفتر موسیقی: پیروز ارجمند / دبیر جشنواره: حسن ریاحی / شورای سیاستگذاری دوره سی ام: علی مرادخانی، حسن ریاحی، پیروز ارجمند، علی ترابی، محمد سریر، شاهین فرهت، فریماه قوام صدری، هوشنگ کامکار، داود گنجه‌ای، عبدالحسین مختاباد، جلال مشفق، حمیدرضا نوربخش

سی و یکمین جشنواره موسیقی فجر (۱۳۹۴): معاون هنری وزیر ارشاد: علی مراد خانی / مدیر دفتر موسیقی: فرزاد طالبی / دبیر جشنواره: حسن ریاحی – رییس جشنواره: حمید رضا نوربخش

سی و دومین جشنواره موسیقی فجر (۱۳۹۵): معاون هنری وزیر ارشاد: علی مرادخانی / مدیر دفتر موسیقی: فرزاد طالبی / مدیر یا دبیرجشنواره: حمیدرضا نوربخش / شورای سیاستگذاری دوره سی و دوم: علی مرادخانی، فرزاد طالبی، حسن ریاحی، محمد سریر، داود گنجه‌ای، هوشنگ کامکار، فریدون شهبازیان، حمیدرضا نوربخش، سید محمد میرزمانی، سید حمیدرضا شاهنگیان و حسام‌الدین سراج

سی و سومین جشنواره موسیقی فجر (۱۳۹۶): معاون هنر وزیر ارشاد: علی مرادخانی / مدیر دفتر موسیقی: فرزاد طالبی / دبیر جشنواره: حمیدرضا نوربخش / شورای سیاستگذاری دوره سی و سوم: داود گنجه‌ای، حسن ریاحی، محمد سریر، سید محمد میرزمانی، مسعود شعاری، فرزاد طالبی

سی و چهارمین جشنواره موسیقی فجر (۱۳۹۷): معاون هنری وزیر ارشاد: سید محمد مجتبی حسینی / مدیر دفتر موسیقی: علی ترابی / دبیر جشنواره: شاهین فرهت / شورای ارزیابی دوره سی و چهارم: داود گنجه‌ای، محسن رجب پور (نماینده مجمع ناشران موسیقی)، عین الله کیوانشکوه (نماینده انجمن هنرمندان موسیقی)، مینا افتاده، فردین خلعتبری، امین مویدی

سی و پنجمین جشنواره موسیقی فجر (۱۳۹۸): معاون هنری وزیر ارشاد: سید محمد مجتبی حسینی / مدیر دفتر موسیقی: محمد اله یاری فومنی / دبیر جشنواره: شاهین فرهت / شورای ارزیابی دوره سی و پنجم: محمد سریر، داود گنجه‌ای، زیدالله طلوعی، سید امین مویدی، محسن رجب پور، علی اطیابی (نماینده انجمن هنرمندان موسیقی)، حمید قبادی (نماینده معاونت هنری)

سی و ششمین جشنواره موسیقی فجر (۱۳۹۹): معاون هنری وزیر ارشاد: سید محمد مجتبی حسینی / مدیر دفتر موسیقی: محمد اله یاری فومنی / دبیرجشنواره: حسن ریاحی / شورای سیاستگذاری دوره سی و ششم: مجید کیانی، حسن ریاحی، شاهین فرهت، نادر مشایخی و محمد اله یاری مدیرکل دفتر موسیقی

سی و هفتمین جشنواره موسیقی فجر (۱۴۰۰): معاون هنری وزیر ارشاد: سید محمد مجتبی حسینی / مدیر دفتر موسیقی: محمد اله یاری فومنی / دبیر جشنواره: حسن ریاحی / شورای سیاستگذاری دوره سی و هفتم: مجید کیانی، داود گنجه‌ای، حسن ریاحی، شاهین فرهت، احمد صدری و محمد الهیاری (مدیرکل دفتر موسیقی)