ریشه‌های احتمالی انفعال بایدن در مناقشه اسرائیل و فلسطینی‌ها

دور تازه درگیری‌های خشونت‌آمیز میان اسرائیل و گروه‌های افراطی فلسطینی از دوشنبه، دهم ماه مه آغاز شد و همچنان ادامه دارد. واکنش مقام‌های آمریکایی، به خصوص جو بایدن به بحران جدید در منطقه تا کنون به طور عمده تاکید بر حق اسرائیل در دفاع از خود و درخواست تنش‌زدایی بوده است.

بسیاری از تحلیلگران معتقدند رئیس جمهوری ایالات متحده تا کنون در برخورد با مناقشه تازه در منطقه منفعل عمل کرده است. "اشپیگل آنلاین" شنبه ۲۵ اردیبهشت (۱۵ مه) در گزارشی به بررسی علت‌های احتمالی این انفعال پرداخت.

بنابر این گزارش جو بایدن با توجه به تجربه خود از دورانی که معاون اول باراک اوباما بود به خوبی با پیچیدگی اوضاع منطقه و دشواری حل مناقشه میان اسرائیل و فلسطینی‌ها آگاه است.

بایدن یازده سال پیش به عنوان معاون اوباما برای میانجیگری میان اسرائیل و فلسطینی‌ها به منطقه سفر کرد. این سفر در روزهایی انجام شد که اسرائیل بر سر توسعه شهرهای یهودی‌نشین در بخش شرقی اورشلیم پافشاری می‌کرد.

گروه‌های فلسطینی همواره امید داشته‌اند شرق اورشلیم پایتخت یک کشور مستقل فلسطینی باشند. تاکید اسرائیل بر ادامه شهرک‌سازی در این منطقه پیشاپیش به معنای شکست ماموریت جو بایدن بود که تلاش می‌کرد این کار متوقف شود.

اولویت‌های دیگر جو بایدن

چهل و ششمین رئیس جمهوری آمریکا امیدوار بود پس از ورود به کاخ سفید وقت و نیروی خود را بیشتر صرف حل معضلات مهمی نظیر روابط با چین و مقابله با تغییرات اقلیمی کند و کمتر درگیر بحران منطقه خاورمیانه شود.

با این حال شعله‌ور شدن آتش مناقشه در منطقه و خطر آغاز "انتفاضه سوم" جو بایدن را واداشته بار دیگر به بحرانی بپردازد که دائمی و غیرقابل حل به نظر می‌رسد.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

انتفاضه اول که گروه‌های فلسطینی آن را "خیزش مردمی علیه اشغالگران" می‌خوانند ۱۹۸۷ آغاز شد، از سال ۱۹۹۱ رو به کاهش گذاشت و با امضای قرارداد اسلو در اوت ۹۳ و شکل‌گیری تشکیلات خودگردان فلسطینی‌خاتمه یافت.

انتفاضه دوم سال ۲۰۰۰ آغاز شد و نزدیک پنج سال طول کشید. در فاصله میان این دو رویداد و در سال‌های گذشته درگیری‌های گسترده و خونین دیگری میان گروه‌های فلسطینی و اسرائیل رخ داده که دامنه و شدت آن‌ها کمتر گسترده بوده و میزان خسارت‌ها و قربانیان آن نیز به نسبت کمتر بوده است.

در روزهای گذشته گروه‌های افراطی نظیر حماس و جهاد اسلامی هزاران راکت از باریکه غزه به سمت شهرها و روستاهای اسرائیل شلیک کرده‌اند و ارتش اسرائیل نیز در عملیاتی تلافی‌جویانه مواضع این گروه‌ها را به شدت بمباران کرده است.

گفت‌وگوی تلفنی با نتانیاهو

جو بایدن روز چهارشنبه اعلام کرد که درباره حوادث اخیر با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل تلفنی صحبت کرده است. او ضمن تاکید بر حق اسرائیل در دفاع از خود در برابر حمله‌های موشکی از باریکه غزه ابراز امیدواری کرد که درگیری‌های خشونت‌آمیز در منطقه به زودی خاتمه یابند.

به گفته سخنگوی کاخ سفید جو بایدن در این گفت‌وگو بر تعهد آمریکا بر حفاظت از امنیت اسرائیل تاکید کرده است. دفتر نخست‌وزیر اسرائیل هم در بیانیه‌ای اعلام کرد که نتانیاهو در تماس تلفنی به جو بایدن گفته که حمله‌های اسرائیل به مواضع و زیرساخت‌های "گروه‌های تروریستی" در باریکه غزه ادامه خواهد داشت.

در اظهارنظرهای مقام‌های دولت بایدن موضع‌گیری رسمی و همیشگی واشنگتن در قابل تنش‌ها در منطقه تکرار شده است؛ از طرفی تاکید بر تعهد آمریکا در حفظ امنیت اسرائیل، از طرف دیگر درخواست از دو طرف برای خاتمه دادن به درگیری‌های خشونت‌آمیز و پرهیز از قربانی شده شهروندان غیرنظامی.

به نوشته "اشپیگل آنلاین" این که تکرار این موضع‌گیری کلاسیک واشنگتن کافی است بسیار جای سوال دارد و با توجه به بالاگرفتن موج خشونت و درگیری لازم است آمریکا به ایفای نقش سنتی خود در خاورمیانه برای کاهش تنش‌ها و برقراری آرامش بپردازد.

تعلل در معرفی سفیر جدید آمریکا در اسرائیل

یکی از مشکلات آمریکا برای دخالت موثر در بحران منطقه این است که دولت جو بایدن هنوز سفیر جدید ایالات متحده در اسرائیل را معرفی نکرده است.

افزون بر این دولت جدید آمریکا چهار ماه پس از آغاز رسمی کارش همچنان نماینده ویژه‌ای برای رسیدگی به امور خاورمیانه و پیشبرد مذاکرات صلح تعیین نکرده است.

در همین حال آنتونی بلینکن، وزیر خارجه دولت بایدن به تازگی یک دیپلمات ارشد آمریکایی را به منطقه اعزام کرده که محور اصلی ماموریت او گفت‌وگو با طرف‌های درگیر است تا در کمترین زمان ممکن بر سر آتش‌بس توافقی حاصل شود.

مطابق شواهد موجود و با توجه به تحولات سال‌های اخیر برقراری صلح میان اسرائیل و فلسطسنی‌ها در آینده نزدیک دور از انتظار است. ظاهرا دولت بایدن نیز به این موضوع واقف است اما در عین حال تمایلی ندارد اوضاع منطقه بی‌ثبات‌تر از آنچه که هست شود.

معضل جمهوری اسلامی

در این میان نقش جمهوری اسلامی به عنوان یکی از حامیان اصلی حماس نیز اهمیت دارد و می‌تواند مشکل‌آفرین باشد. دولت جو بایدن برای بازگشت به توافق هسته‌ای که دولت قبلی اردیبهشت ۹۷ از آن خارج شد و بازگردانن تهران به انجام تعهدات برجامی تلاش زیادی می‌کند.

بر همین اساس نمایندگان آمریکا برای نخستین بار از سه سال پیش به این سو به طور غیرمستقیم در مذاکرات کمیسیون مشترک برجام در وین که هدف آن احیای توافق هسته‌ای است مشارکت می‌کنند.

تحلیلگر "اشپیگل آنلاین" معتقد است ادامه درگیری‌های نظامی میان اسرائیل و گروه‌های فلسطینی مورد حمایت جمهوری اسلامی می‌تواند مذاکرات وین را به مخاطره بیندازد.

چند روز پیش ۴۴ سناتور جمهوری‌خواه آمریکایی در نامه‌ای از جو بایدن خواستند به دلیل پشتیبانی جمهوری اسلامی از "گروه‌های تروریستی فلسطینی" مذاکرات وین را متوقف کند.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

وزیر خارجه آمریکا در واکنش به این درخواست تاکید کرده که مذاکرات وین ادامه خواهد داشت اما در صورت ادامه درگیری گروه‌های مورد حمایت ایران و اسرائیل، قبولاندن یک توافق جدید با تهران به افکار عمومی ایالات متحده و اعضای کنگره دشوار خواهد بود.

میراث دونالد ترامپ

برخی از حامیان جو بایدن در واشنگتن، مسئولیت وضعیت بغرنج کنونی را متوجه رئیس جمهوری قبلی، دونالد ترامپ می‌دانند که نه تنها فرمان خروج آمریکا از توافق هسته‌ای را امضاء کرد که در مناقشه میان اسرائیل و فلسطینی‌ها هم تصمیم‌هایی گرفت که حاصل آن کاهش تنش نبود.

حمایت بی‌چون و چرای ترامپ از بنیامین نتانیاهو، به ویژه به رسمیت شناختن اورشلیم به عنوان پایتخت اسرائیل از مسائلی است که خشم بسیاری از فلسطینی‌ها را برانگیخته و به بحرانی‌تر شدن اوضاع دامن زده است.

جو بایدن درباره به رسمیت شناختن اورشلیم به عنوان پایتخت اسرائیل نظر مخالفی ابراز نکرده اما از روز آغاز ورود به کاخ سفید به شکل آشکاری فاصله خود با نتانیاهو را حفظ کرده است.

نخستین تماس تلفنی بایدن، به عنوان رئیس جمهوری ایالات متحده با نتانیاهو حدود یک هفته پس از آغاز کار او انجام شد؛ پیش از این کمتر اتفاق افتاده بود که نخست‌وزیر اسرائیل برای نخستین تماس رئیس جمهوری آمریکا اینقدر معطل شود.

• تصاویری از حملات موشکی حماس و جهاد اسلامی و پاسخ اسرائیل

  اعتراض در اورشلیم (بیت المقدس)

  تظاهرات در اعتراض به حکم دادگاه اسرائیلی برای تخلیه خانه‌های فلسطینیان در محله شیخ جراح در شرق اورشلیم (بیت المقدس) به خشونت کشیده شد و به درگیری بین تظاهرکنندگان و پلیس اسرائیل انجامید که شمار زیادی مجروح شدند.

• تصاویری از حملات موشکی حماس و جهاد اسلامی و پاسخ اسرائیل

  حمله به مزارع گندم

  آتش‌سوزی در مزارع گندم "نیر عام" واقع در جنوب اسرائیل همزمان با اعتراض‌ها در اورشلیم (بیت‌المقدس). عامل این آتش‌سوزی‌ها بالن‌های آتش‌زای دست‌سازی هستند که از سوی نوار غزه بسوی اسرائیل فرستاده می‌شوند.

• تصاویری از حملات موشکی حماس و جهاد اسلامی و پاسخ اسرائیل

  عبور از "خط قرمز"

  در پی شلیک د‌ه‌ها راکت به خاک اسرائیل که گردان‌ عزالدین قسام، شاخه نظامی جنبش مقاومت اسلامی فلسطین مسئولیت آن را بر عهده گرفت، نخست وزیر اسرائیل وعده داد که انتقام سختی از آنها خواهد گرفت. بنیامین نتانیاهو حماس را به دلیل حمله راکتی به سوی بیت‌المقدس به عبور از "خط قرمز" متهم کرد و وعده داد که این اقدام با پاسخ سخت و قاطع همراه خواهد شد.

• تصاویری از حملات موشکی حماس و جهاد اسلامی و پاسخ اسرائیل

  بمباران ساختمان ۱۳ طبقه

  ارتش اسرائیل شامگاه سه‌شنبه ۱۱ مه (۲۱ اردیبهشت) یک ساختمان ۱۳ طبقه با نام برج "حنادی" را در نوار غزه منهدم کرد. در این برج دفتر رهبری سیاسی حماس قرار داشت. ساعتی بعد، اسرائیل برج‌های مرتفع "الجوهره"، "السعده" و «الظفار» را هدف قرار داد.

• تصاویری از حملات موشکی حماس و جهاد اسلامی و پاسخ اسرائیل

  پرتاب ۱۳۰ راکت در جواب بمباران ساختمان ۱۳ طبقه

  حماس در بیانیه‌ای اعلام کرد:‌ « گردان‌های عزالدین قسام در پاسخ به حملات دشمن به ساختمان‌های مسکونی، بزرگ‌ترین حمله راکتی را با شلیک ۱۳۰ راکت به تل آویو و حومه‌اش آغاز کرده‌اند.»

• تصاویری از حملات موشکی حماس و جهاد اسلامی و پاسخ اسرائیل

  گنبد آهنین

  حماس اعلام کرد که طی ۵ دقیقه ۱۳۷ موشک به سمت شهر اشکلون و بندر اشدود در جنوب اسرائیل شلیک کرده است. شمار زیادی از این موشک‌ها توسط سیستم پدافند هوایی "گنبد آهنین" (عکس از اشکلون) رهگیری شد، اما شمار دیگری خساراتی ببار آوردند. به گزارش رسانه‌ها دو زن ۶۰ و ۸۰ ساله در اشکلون کشته و یک نفر دیگر هم زخمی شده است.

• تصاویری از حملات موشکی حماس و جهاد اسلامی و پاسخ اسرائیل

  تاسیسات نفتی اشکلون

  اصابت راکت به تاسیسات نفتی در اشکلون، ستونی از دود سیاه در آسمان شهر دیده می‌شود.

• تصاویری از حملات موشکی حماس و جهاد اسلامی و پاسخ اسرائیل

  اصابت راکت به حولون

  میکی روزنفلد، سخنگوی پلیس اسرائیل، به خبرگزاری فرانسه گفت در شهر حولون واقع در حومه تل آویو هم یک موشک به یک اتوبوس خالی اصابت کرد که باعث زخمی شدن سه نفر شد.

• تصاویری از حملات موشکی حماس و جهاد اسلامی و پاسخ اسرائیل

  حمله اسرائیل به نوار غزه

  آویو کوخاوی، فرمانده ارتش اسرائیل گفت: «در شبانه روز گذشته به بیش از ۵۰۰ هدف در نوار غزه حمله شده و شمار زیادی از سران تروریست‌ها کشته شده‌اند.» او افزود این روند ادامه خواهد یافت. (عکس از بمباران خان یونس)

• تصاویری از حملات موشکی حماس و جهاد اسلامی و پاسخ اسرائیل

  افزایش شمار قربانیان

  وزارت بهداشت فلسطین در غزه اعلام کرد که در بمباران‌های اسرائیل ۳۵ نفر از جمله ۱۲ کودک و سه زن کشته و ۲۳۳ تن نیز زخمی شدند.

• تصاویری از حملات موشکی حماس و جهاد اسلامی و پاسخ اسرائیل

  "جنگ داخلی" در لود

  شهردار لود اوضاع شهر را به جنگ داخلی تشبیه کرده است. اعراب ساکن اسرائیل در اقدامی کم‌سابقه رستوران‌ها، اتومبیل‌ها، خانه‌ها، یک هتل، مرکز پلیس و کنیسه‌ها را به آتش کشیدند. (عکس: یاکوب سیمونا مبهوت در کنار خودروی به آتش کشیده شده‌اش را نشان می‌دهد)

• تصاویری از حملات موشکی حماس و جهاد اسلامی و پاسخ اسرائیل

  "جنگ داخلی" در لود

  مقامات اسرائیلی در شهر لود پس از کشته شدن یک عرب اسرائیلی حالت فوق‌العاده اعلام کرد‌ه‌اند. سه کنیسه و مدارس مذهبی (عکس) شمار زیادی خودرو به آتش کشیده شده‌اند. شهر لود ۷۷ هزار نفر جمعیت دارد که ۴۷ هزار نفر یهودی و ۲۳ هزار نفر عرب اسرائیلی هستند. پلیس ساکنان عرب شهر را مسئول خشونت‌ها می‌داند.

• تصاویری از حملات موشکی حماس و جهاد اسلامی و پاسخ اسرائیل

  حمله موشکی جهاد اسلامی

  "سرایا القدس"، شاخه نظامی سازمان جهاد اسلامی سحرگاه چهارشنبه ۱۲ مه (۲۲ اردیبهشت) با صدور بیانیه‌ای از حمله‌ای قدرتمند خبر داد و اعلام کرد ۱۰۰ راکت بسوی اسرائیل شلیک کرده است.

• تصاویری از حملات موشکی حماس و جهاد اسلامی و پاسخ اسرائیل

  حمله به تل‌آویو، تعطیلی فرودگاه بن‌گورویون

  شدت حملات اخیر موشکی جهاد اسلامی و حماس به اسرائیل تاکنون بی‌سابقه بوده است. تعدادی از موشک‌ها در تل‌آویو خساراتی ببار آوردند. صدای آژیر خطر هر لحظه در شهرهای اسرائیل شنیده می‌شوند. پروازهای فرودگاه بین‌المللی بن‌گوریون کاملا متوقف شدند و هواپیماها بسوی قبرس هدایت شدند.

• تصاویری از حملات موشکی حماس و جهاد اسلامی و پاسخ اسرائیل

  پاسخ اسرائیل

  صبح چهارشنبه حملات سنگین نیروهای اسرائیلی به نوار غزه ادامه یافت. ساختمان‌های دستگاه امنیت داخلی، اداره گذرنامه و مراکز حکومتی در نوار غزه هدف حمله قرار گرفتند. ارتش اسرائیل صبح چهارشنبه اعلام کرد که دو مسئول اطلاعات حماس در این حملات کشته شده‌اند. شاخه نظامی جهاد اسلامی فلسطین نیز از "شهادت" سه عضو "سرایا القدس" خبر داد.

  نویسنده: محمود صالحی