تشریح جایگاه آب در تدابیر الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت

دکتر عباسقلی جهانی در دهمین کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت مقاله ای با عنوان چگونگی برقراری ارتباط بین تدبیر و عمل در موضوع آب ارائه کرد.

به گزارش ایسنا، وی که این مقاله را در سالن شماره دو کنفرانس ارائه کرد، گفت: یکی از تدابیر مصوب در ویرایش دوم الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت که هم اکنون در مسیر تصویب نهایی قرار دارد مربوط به اصلاح الگوی حکمرانی در بخش آب کشور است.

عضو اندیشکده اندیشکده آب، محیط زیست، امنیت غذایی و منابع طبیعی مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت ادامه داد: ضرورتی به توضیح بیشتر نیست که مقوله بحران آب یکی از ابر چالش های کشور در وضع موجود و به ویژه سالها و دهه های آتی را تشکیل می دهد و چنانچه تدابیر مناسب برای مواجهه و مقابله با ابعاد مختلف این بحران اندیشیده نشود در آینده نه چندان دور، پایداری سرزمین به صورت جدی در معرض مخاطره قرار خواهد گرفت. بدین دلیل نیز می باشد که رویکرد به انجام اصلاحات در الگوی حکمرانی آب از سوی مرکز الگو، در کلیه مراحل روند شکل گیری کلیت این سند مورد توجه قرار گرفته و در متن تدابیر، گزاره مورد نیاز در این خصوص گنجانیده شده است.

جهانی گفت: سوال اساسی و تعیین کننده ای که مطرح است این است که برای تحقق عملی این تدبیر بسیار مترقی و منطبق با نیاز های واقعی، در سپهر نظام مدیریت کشور چه مسیری باید طی شود؟ و چه نوع برنامه ها و اقدامات در سطوح مختلف تدارک دیده شود؟ و آیا منظور از اصلاح الگوی حکمرانی بطور انتزاعی صرفا به درون بخش آب مربوط می شود و یا اینکه بدون در نظر گرفتن پیوند بین بخش آب و سایر محرکها و پیشرانهای پیشرفت، اصلاح الگو مفید به فایده نخواهد بود؟

وی خاطرنشان کرد: در این نوشتار تلاش شده برای پاسخگویی به سوالات بنیادی فوق، مقدمتا با بررسی روند تاریخ تکوین مدیریت آب و ارزیابی دیدگاهها و نظریه های موجود در این زمینه، با ارایه دلایل و شواهد چرایی رویکرد به اصلاح الگوی حکمرانی آب به عنوان یک ضرورت ملی تبیین و توضیح داده شده و سپس پیشنهادات لازم برای طی مسیر از الگو تا عمل ارایه شود. در واقع می توان یکی از دلایل ناکامی اسناد بالا دستی تهیه شده در نیل به اهداف تعیین شده در نظام حکمرانی کشور را به فقدان اسناد حد واسط به نحوی که بتواند پیوند و همبستگی بین گزارههای اسناد را تا عرصه عمل و بعد از آن برقرار نماید مربوط دانست.

عضو اندیشکده اندیشکده آب، محیط زیست، امنیت غذایی و منابع طبیعی مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت اظهار کرد: این نوع اسناد اصولا یا وجود نداشته و یا اینکه با انسجام لازم و برخورداری از یک فرایند هوشمندانه، توام نبوده است. لذا در این نوشته تهیه اسنادی نظیر نقشه راه چگونگی پیاده سازی حکمرانی مطلوب در آب و شیوه تهیه این سند که به دلیل بین بخشی و چند وجهی بودن موضوع مدیریت آب، نیازمند یک گفتگو و اجماع ملی است توضیح داده شده و در دنباله چگونگی بهره برداری از نقشه راه برای تهیه برنامه های عملیاتی و به تبع آن اسناد پایین دستی ارایه شده است ضمن اینکه درباره الزامات، ظرفیت های مورد نیاز و شیوه نظارت و ارزیابی کلیه اقدامات نیز پیشنهادات مناسب درج گردیده است. شایان ذکر است که ماهیت اصلاح الگوی حکمرانی در آب خود یک فرایند چرخشی و تکاملی است لذا، تحقق مؤلفه های اصلاح خود نیازمند پویایی در کل فرایند است. به این موضوع بسیار مهم نیز در این نوشته پرداخته شده است.

جهانی با تبیین جایگاه حوزه آب در تدابیر الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت گفت: بین همه تدابیر مدنظر الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، موضوع منابع آب و شیوه نگرش به مدیریت آن به منظور تامین پایدار تقاضاهای آبی کشور در جنبه های مختلف مصرفی نظیر آب شرب، کشاورزی، صنایع و معادن و غیر مصرفی نظیر تولید انرژی برق آبی و اکوسیستم های آبی بنا به این دلایل از جایگاه و اهمیت ویژه ای برخوردار است.

وی ادامه داد: منابع آب تجدید شونده کشور به دلیل قرار گرفتن موقعیت جغرافیای در منطقه خشک و نیمه خشک جهان با محدودیت مواجه است و توزیع زمانی و مکانی منابع آب موجود نیز بسیار نا متوازن و با پراکنش زیادی توام می باشد. در سالها و دهه های گذشته پاسخگویی به تقاضای آب در بخشهای اقتصادی، اجتماعی، زیر بنایی و خدماتی در شرایط فقدان یک طرح منسجم آمایشی و الگوی مناسب برای امر پیشرفت، بهره برداری بی رویه و خارج از ظرفیت مجاز از منابع آب محدود را تقریبا در کلیه عرصه های کشور موجب شده است. شیوه پاسخگویی مدیریت آب کشور برای تقاضاهای رشد یابنده نیز با غفلت و اشتباهات استراتژیک توام بوده است.

جهانی گفت: عوامل مذکور و آثار و تبعات ناشی از آنها موجب گردیده که پایداری حیات در پهنه سرزمین در معرض مخاطرات و تهدیدهای جدی قرار گیرد. بدون تردید چنانچه تدابیر مناسب و فراگیری برای گذار از وضع موجود فراهم نگردد در آینده‌ ای نه چندان دور به دلیل انباشته شدن مشکلات و اضافه شدن چالشهای جدید نظیر تحولات اقلیمی و بروز آثار سایر پیشرانهای توسعه، با شرایط پیچیده تری نسبت به امروز مواجه خواهیم بود که ایجاد تعادل و توازن پایدار در عرضه و تقاضای آب را با ابعاد مضاعف دشوار نموده و در برخی از عرصه ها با برگشت ناپذیری شرایط توام خواهد نمود.

عضو اندیشکده اندیشکده آب، محیط زیست، امنیت غذایی و منابع طبیعی مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت افزود: به خاطر چنین موقعیت خطیری است که مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت پس از انجام بررسی های همه جانبه موضوع در ابعاد مختلف و با توجه به مدارک و مستندات منتشر شده از سوی محافل رسمی نظیر مرکز پژوهش های مجلس که مساله آب را به عنوان دومین ابر چالش کشور معرفی کرده و استماع نظر نخبگان، گزاره مهمی را در این باره در مجموعه تدابیر الگو گنجانده است. «پیاده‌سازی نظام حکمرانی آب کشور بر اساس مدیریت یکپارچه منابع آب در حوضه آبریز، گسترش استفاده از آب‌های غیر متعارف، رویکرد مبتنی بر مدیریت تقاضا و تخصیص و مشارکت بهره‌برداران در مدیریت چرخه آب»

وی متذکر شد: بدون تردید پیدا کردن پاسخ صحیح و دور اندیشانه به رویکرد مذکور موجب خواهد شد تا هم دوران گذار و انتقال از مرحله موجود به مرحله نوین با تلفات و هزینه کمتر و کارآیی بیشتر همراه باشد و هم ورود به مرحله جدید با کسب آمادگی و تسلط بیشتری از منظر فراهم کردن زیرساخت های لازم و ظرفیت سازی انجام پذیرد.

به گزارش روابط عمومی مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، جهانی در پایان تصریح کرد: نظام فکری در تهیه این نوشته بر این مبنا استوار است که ابتدا با ارایه تصویری از سیر تکاملی مدیریت آب از بعد نظری و با عنایت به توضیحاتی که در این مقدمه آورده شده، موقعیت مدیریت آب کشور در این مسیر جانمایی شده و بدین ترتیب دلایل و چرایی ضرورت تاریخی اصلاح حکمرانی توضیح داده شود سپس در باره چگونگی تبدیل تدبیر در نظر گرفته شده به برنامه عمل، نقشه و مسیر راه تحقق آن براساس محتوا و ماهیت ادبیات بکار برده شده در متن تدبیر، از جمله اصول و مبانی مدیریت یکپارچه منابع آب، نهایتا به پیشنهاد الزامات اصلی و مهم به منظور حصول شرایط پایدار در عرضه و تقاضای آب پرداخته شده است.

انتهای پیام