چین نگران پیری جمعیت و کاهش بچه‌دار شدن زنان است؟

چین نگران پیری جمعیت و کاهش بچه‌دار شدن زنان است؟

• بخش مانیتورینگ
• بی‌بی‌سی

۱ خرداد ۱۴۰۰ - ۲۲ مه ۲۰۲۱

منبع تصویر، Getty Images

توضیح تصویر،

در سال ۲۰۲۰ میانگین نرخ باروری در چین ۱.۳ کودک به ازای هر زن بوده است

پس از انتشار اطلاعات اولیه سرشماری ۱۰ ساله چین در پی تاخیری یک ماهه، دولت و رسانه‌های رسمی این کشور بر ادامه روند صعودی رشد جمعیت در سال گذشته تاکید کرده‌اند.

نتایج این سرشماری باعث افزایش نگرانی رسانه‌های داخلی و خارجی نسبت به روند صعودی عدم توازن جنسیتی و پیری جمعیت در این کشور شده است.

طبق آمار رسمی در چین سال گذشته ۱۲ میلیون نوزاد در این کشور متولد شده‌اند که نشان‌دهنده کاهش ۱۸ درصدی نسبت به ۲۰۱۹ است. این پایین‌ترین میزان رشد جمعیت در چین از سال ۱۹۵۲ است. پس از ۲۰۱۶ که جمعیت چین روندی صعودی داشت، این چهارمین سال پیاپی است که این کشور با کاهش جمعیت روبرو بوده. چین در ۲۰۱۶ بعد از ۳۰ سال به سیاست تک‌فرزندی خاتمه داد.

• ۷ کشوری که با شدیدترین میزان تغییرات جمعیتی رو‌به‌رو هستند
• رشد جمعیت چین به پایین‌ترین نرخ در دهه‌های گذشته رسید
• چین در ۴۰ سال گذشته چه تغییراتی کرده؟
• سقوط حیرت‌آور تولد نوزادان در جهان
• پنج ابر قدرت حاکم بر جهان در سال ۲۰۵۰ میلادی

نینگ جیزه، رئیس اداره آمار ملی چین در نشست خبری خود در روز ۱۱ ماه مه گفت دلیل اصلی کاهش نرخ زاد‌ و ولد "افت مداوم جمعیت زنان در سن باروری و همین‌طور تاخیر در بچه‌دار شدن به دلیل افزایش هزینه‌‌های مراقبت از فرزند است."

تاکید دولت بر افزایش جمعیت

اداره آمار ملی چین روز ۱۱ ماه مه نتایج اولیه هفتمین سرشماری ملی این کشور که در فاصله زمانی نوامبر تا دسامبر ۲۰۲۰ انجام شده بود را منتشر کرد.

برخلاف گمانه‌زنی‌های رسانه‌های خارجی مبنی بر کاهش جمعیت چین، روزنامه‌های دولتی این کشور در روز ۱۲ ماه مه بر افزایش جمعیت از ۱.۴ میلیارد در ۲۰۱۹ به ۱.۴۱ میلیارد در سال ۲۰۲۰ تاکید کردند.

روز ۱۱ ماه مه تلویزیون مرکزی چین، وابسته به دولت این کشور در اخبار شب خود گفت:‌ " جمعیت ملی چین در ۲۰۲۰ به ۱.۴۱ میلیارد رسیده که این ۱۸ درصد از جمعیت کل جهان را تشکیل می‌دهد. ما همچنان پر‌جمعیت‌ترین کشور دنیا هستیم."

به همین منوال روزنامه پیپل دیلی متعلق به حزب کمونیست چین هم روز ۱۲ ماه مه با ترسیم وجهه‌ای مثبت از نتایج سرشماری اخیر در صفحه اول خود تیتر زد:‌ "جمعیت کشور روند ثابت رشد خود را حفظ کرده‌است. "

این روزنامه در عین حال به ضرورت تغییر سیاست‌های باروری، مراقبت از فرزندان و رفاه سالمندان برای حل مشکل کندی رشد جمعیت به ویژه جمعیت شهروندان در سن کار تاکید کرد.

طبق ششمین سرشماری ملی در۲۰۱۰ جمعیت چین ۱.۳۴ میلیارد نفر بوده و طی ده سال گذشته تنها ۷۲ میلیون نفر به جمعیت این کشور اضافه شده که نشان‌دهنده نرخ رشد ۵.۴ درصدی است. این کندترین روند رشد جمعیت از زمان انجام اولین سرشماری ملی چین در ۱۹۵۳ است.

چرا سرشماری به تأخیر افتاد؟

اداره آمار ملی چین ماه گذشته گفت نیاز به انجام "امور آماده‌سازی‌" بیشتر برای پردازش اطلاعات بیشتر و دقیق‌تر در مقایسه با سرشماری ششم، باعث شد نتایج سرشماری جدید یک ماه دیرتر زمان برنامه‌ریزی شده منتشر شود.

این اداره همچنین گفت به دلیل همه‌گیری ویروس کرونا جمع‌آوری اطلاعات برای اولین بار از طریق تلفن یا به شکل آنلاین صورت گرفته و همین باعث شده نرخ کم‌شماری جمعیت تا ۵./. درصد - یعنی کمتر از استاندارد قابل قبول بین‌المللی که ۳/. درصد است- کاهش یابد.

واکنش‌ها چه بوده؟

روزنامه دولتی گلوبال تایمز روز ۱۲ ماه مه در مقاله صفحه اول خود گزارش ماه گذشته روزنامه فایننشال تایمز در رابطه با نتایج سرشماری اخیر را رد کرد. این روزنامه انگلیسی به نقل از چندین منبع نزدیک به اداره آمار ملی چین گفته بود رقم اولیه جمعیت چین از ۱.۴ میلیارد مربوط به سال گذشته کمتر بوده و در آن تجدید نظر شده است.

روز ۱۱ ماه مه در سرمقاله گلوبال تایمز آمده بود:‌ "اذهان عمومی غرب وضعیت تغییرات جمعیتی چین را بیشتر از منظر سیاسی تفسیر می‌کنند و هدفشان بددهنی به چین است. اما این کار واقعا مسخره است. هر چقدر هم سرعت رشد جمعیت در چین کند باشد، جمعیت ۱.۴ میلیاردی این کشور از جمعیت کل کشورهای غربی بر روی هم بیشتر است."

با همه این‌ها روزنامه طرفدار دموکراسی اپل دیلی هنگ‌کنگ که از منتقدان سرسخت پکن است، روز ۱۲ ماه مه نوشت سرشماری اخیر چین "پر از ابهام" بوده و "تحلیل‌گران آماری را به شدت گیج کرده است". این روزنامه همچنین به "آمار تکان‌دهنده" ۱۱.۷۳ میلیونی اشاره کرده که سال گذشته با وجود پایین بودن بی‌سابقه نرخ زاد و ولد و همه‌گیری ویروس کرونا به جمعیت کشور اضافه شده است.

سایت خبری مستقل اینیتیوم مدیا روز ۱۱ ماه از شک و شبهه گسترده عمومی در رابطه با دقت اطلاعات در ویبو، شبکه اجتماعی چینی مشابه توییتر که به شدت سانسور می‌شود،‌ خبر داد.

اینیتیوم مدیا نوشت کاربران ویبو در اظهار‌نظرهای خود در صفحه "آمار چین" که صفحه رسمی اداره آمار ملی چین در این شبکه اجتماعی است، "اطمینان‌خاطردادن‌های خوش‌بینانه" دولت در رابطه با سرشماری جمعیت را به سخره گرفته و حتی مستقیما آن را زیر سوال برده‌‌اند.

یک کاربر در این باره نوشته: "پس در آینده دیگر نیازی به فشار برای ازدواج و بچه‌دار شدن نیست، نه؟ آیا زمانی که زوج‌ها مجبورند بعد از تصمیم به طلاق سپری کنند، حذف خواهد شد؟" کاربر دیگری هم گفته: "دیگر بازنشستگی‌ها به تاخیر نخواهد افتاد، این طورنیست؟"

دولت باید چه کار کند؟

کارشناسان و اقتصاددانان چینی خواستار انجام اقدامات گسترده برای جلوگیری از کاهش تعداد افراد در سن کار، مهار روند سریع پیری جمعیت و رفع عدم توازن جنسیتی و جمعیت بیشتر مردان نسبت به زنان در کشور شده‌اند.

پیش از انتشار اطلاعات سرشماری، بانک خلق چین ( بانک مرکزی این کشور) در گزارش تحقیقاتی خود در روز ۲۶ مارس با اشاره به این که کشور در اطلاعات مربوط به زاد و ولد خود مبالغه کرده، خواستار لغو فوری سیاست دو فرزندی شد. این بانک همچنین نسبت به تاثیر کاهش میزان پس‌اندا‌ز‌ها هشدار داد و بر این نکته تاکید کرد که "مصرف هرگز محرک دائمی رشد نخواهد بود."

به گزارش سرویس خبری چین در روز ۱۱ ماه مه، لیانگ جیانژانگ، استاد اقتصاد دانشگاه پکینگ چین از دولت خواسته با پرداخت کمک مالی نقدی یک میلیون یوانی (۱۵۶ هزار دلاری) به والدین، ارائه معافیت مالیاتی یا یارانه مسکن به ازای تولد هر فرزند، با روند نزولی زاد و ولد مقابله کنند.

لیانگ گفته: "بدون مداخله قوی دولت، نرخ زاد و ولد در چین احتمالا در سال‌های آینده به زیر ۱۰ میلیون کاهش می‌یابد و ممکن است میزان باروری در این کشور از ژاپن کمتر شود و به پایین‌ترین سطح در سراسر جهان برسد."

لو مینگ، استاد دانشگاه جیائو تونگ شانگهای روز ۱۲ ماه مه به وب‌سایت خصوصی گوانچا گفت افزایش نرخ باروری در شهرهای بزرگ به جای مناطق روستایی باید در اولویت دولت قرار بگیرد و برای این منظور باید از هزینه‌های تحصیلات عالی و مسکن کاسته شود. لو همچنین از دولت خواست با لغو کنترل‌های مهاجرتی موجود، به تقویت شهرنشینی کمک کند و به کارگران مهاجر این امکان را بدهد تا از رفاه،‌ مسکن و آموزش یکسان با شهرنشینان برخوردار شوند.

با این حال دو پنگ، نایب رئیس دانشگاه رنمین چین بر این نکته تاکید دارد که روند پیری در چین "برگشت‌ناپذیر" است و کشور باید به دنبال راهکارهایی برای استفاده از توانایی‌های جمعیت ۶۰ تا ۶۹ ساله باشد.

• خبرهای بیشتر را در کانال تلگرام بی‌‌بی‌سی فارسی دنبال کنید