انتخابات سوریه: نمایش تداوم سلطه رژیم اسد

هفت سال قبل، هنگامی که بشار اسد انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۱۴ را برگزار می‌کرد، امید چندانی به ماندن در قدرت نداشت. هرچند که می‌دانست «پیروز» قطعی انتخابات است اما بخش بزرگی از مناطق سوریه در کنترل مخالفان بود و او در موقعیت یک بازنده.

هفت سال بعد از انتخابات او توانسته با حمایت سوریه و ایران مخالفانش را از مناطقی که در کنترل داشتند، بیرون براند و باردیگر «مردم» را به مراکز رای‌گیری برای نمایش انتخابات و مشروعیت بخشیدن به خودش در داخل و خارج از کشور فرا بخواند.

مخالفان او می‌گویند ناامید شده‌اند از سرنگونی نظام؛ شعاری که در سال‌های گذشته در هر تجمعی فریاد زده شد. سعید سهیل القاضی، پژوهشگر موسسه التحریر یکی از کسانی است که ناامید شده. او به گاردین گفت:

«در سال ۲۰۱۴ حال و هوا متفاوت بود. هنوز ممکن بود اسد سقوط کند. اکنون اما هم ما که کشور را ترک کرده‌ایم و هم آنهایی که در داخل مانده‌اند می‌دانند که سرنگونی نظام اتفاق نخواهد افتاد.»

سوریه به لحاظ اقتصادی فروپاشیده است؛ سال‌ها جنگ داخلی و فساد رژیم شرایط را برای مردمی که پیش از آغاز خیزش مردمی و جنگ داخلی در سوریه در فقر زندگی می‌کردند، سخت‌تر کرده است. بشار هنگامی که در سال ۲۰۰۰ جایگزین پدرش شد مجموعه‌ای از اصلاحات سیاسی و اقتصادی را وعده کرد. یک دهه بعد، در سال ۲۰۱۱ او اما مردمی که در اعتراض به حکومت خاندان اسد به خیابان آمده بودند را به خشن‌ترین شکل سرکوب کرد.

ساعد عیدو یکی از این آوارگان است که در گازی انتپ ترکیه زندگی می‌کند. برادرش در سال ۲۰۱۳ یعنی دقیقا هشت سال قبل در زندان‌های رژیم ناپدید شد و هنوز نمی‌داند او زنده است یا مرده. «آنها هیچ اطلاعاتی به ما نمی‌دهند». عیدو معتقد است تمام آنچه که این انتخابات قرار است انجام بدهد پاک کردن جنایات و حفظ دیکتاتوری است»

سعید سهیل القاضی معتقد است رژیم بشار و سوریه با انتخابات «می‌خواهند نشان دهند پیروز شده‌اند، سوریه امن است و بنابراین پناهندگان می‌توانند برگردند».

از نخستین روزهای آغاز خیزش مردمی و سرکوب گسترده حکومت شمار زیادی از کارکنان دولت و مردم به کشورهای همسایه گریختند و از آنجا راهی کشورهای «امن» شدند. جمعیت آوارگان سوری نزدیک به ۵ میلیون نفر برآورد می‌شود که بخش زیادی از آنها همچنان در ترکیه مانده‌اند.

انتخابات برای پاک کردن جنایت است

ساعد عیدو یکی از این آوارگان است که در گازی انتپ ترکیه زندگی می‌کند. برادرش در سال ۲۰۱۳ یعنی دقیقا هشت سال قبل در زندان‌های رژیم ناپدید شد و هنوز نمی‌داند او زنده است یا مرده. «آنها هیچ اطلاعاتی به ما نمی‌دهند». عیدو معتقد است تمام آنچه که این انتخابات قرار است انجام بدهد پاک کردن جنایات و حفظ دیکتاتوری است».

برادر ساعد تنها گمشده در زندان‌های رژیم بشار اسد نیست. در سال‌های اخیر سازمان‌های حقوق‌بشری ناظر بر وضعیت سوریه چندین گزارش از مخالفانی که در زندان‌ها شکنجه و کشته شدند، منتشر کرده‌اند. سازمان عفو بین‌الملل در سال‌های قبل از اعدام حداقل ۱۳ هزار تن از مخالفان رژیم در زندان‌ها پر برداشته بود. در تازه‌ترین اطلاعیه این سازمان هم نسبت به بی‌اطلاعی از سرنوشت حدود ۴۰۰ تن از روزنامه‌نگاران، قضات، وکلای دادگستری و فعالان شبکه‌های اجتماعی که توسط رژیم دستگیر شده‌اند، ابراز نگرانی شده است.

با این حال سه نامزد مورد تایید دادگاه عالی قانون اساسی تبلیغات انتخاباتی را آغاز کرده‌اند و به «مردم» وعده اصلاحات اقتصادی و سیاسی را می‌دهند و می‌گویند راه را برای بازگشت آواره‌شدگان هموار می‌کنند. سهیل القاضی اما معتقد است این انتخابات عاملی است برای احیای رژیم در میان کشورهای عربی و شاید هم اتحادیه عرب.

کشورهای عربی، از جمله عربستان سعودی که در سال‌های جنگ داخلی در صف مخالفان بشار اسد قرار گرفتند و رای به خروج این کشور از اتحادیه عرب دادند، دو سالی است که برای بهبود روابط و بازگرداندن سوریه به اتحادیه در رفت و آمدند.

رژیم بشار اسد هم برای اینکه بتواند خشم عمومی را کنترل کند و «وفاداری» بخرد به حمایت کشورهای عربی و سرمایه‌گذاری آنها نیاز دارد. چرا که در حال حاضر زیرساخت‌های کشور از بین رفته و بالغ بر ۹۰ درصد جمعیت ساکن در مناطق تحت کنترل رژیم در فقر روزگار می‌گذرانند و هر لحظه ممکن است باردیگر به خیابان بازگردند. چه بسا در همین روزهای انتخابات نیز بیکار ننشته‌اند و در اعتراض بیلبوردهای تبلیغاتی را پاره کردند و بر آنها رنگ قرمز پاشیدند.

بشار اسد اما بدون توجه به صداهای مخالف می‌خواهد با برگزاری انتخابات بازیابی سلطه‌اش بر سوریه را به نمایش بگذارد. سلطه‌ای که به باور سعید سهیل القاضی دوام نخواهد داشت و نمی‌تواند خود را برای همیشه حفظ کند. همانند مهاجمان و استعمارگرانی که از سوریه عبور کردند و از آنها تنها اماکن تاریخی به جای مانده است.

تحلیل‌گر موسسه التحریر انتخابات را یک ابزار تبلیغاتی مفید در دست رژیم می‌داند و می‌گوید: «رژیم همیشه مردم را به اثبات وفاداری خود وادار کرده است. راهپیمایی در رژه ها ، تکان دادن بنرها ، حضور گسترده در رای گیری ….». از نگاه او این انتخابات هم فرصتی است برای حکومت تا در نسل جدید حس تعلق ملی ایجاد کند. نسلی که به گفته او «هرگز فعالیت سیاسی را تجربه نکرده‌اند که به فعالیت مسلحانه مرتبط نباشد. حالا اما با انتخابات رژیم به آنها این حس را می‌دهد که نظرشان مهم است و در آنها احساس تعلق ایجاد می‌کند».

ایران و روسیه به صورت ویژه از بشار اسد حمایت کردند و برگزاری انتخابات را هم نشانه بازگشت ثبات به این کشور می‌دانند. سازمان ملل هم از برگزاری انتخابات استقبال کرده اما نماینده ویژه این سازمان در امور سوریه گفته که این سازمان نقشی در برگزاری انتخابات ندارد. برخی کشورهای غربی از جمله فرانسه نیز انتخابات ریاست‌جمهوری که قرار است ۲۶ ماه مه برگزار شود را فاقد مشروعیت دانسته‌اند.

بشار اسد اما بدون توجه به صداهای مخالف می‌خواهد با برگزاری انتخابات بازیابی سلطه‌اش بر سوریه را به نمایش بگذارد. سلطه‌ای که به باور سعید سهیل القاضی «دوام نخواهد داشت و نمی‌تواند خود را برای همیشه حفظ کند. همانند مهاجمان و استعمارگرانی که از سوریه عبور کردند و از آنها تنها اماکن تاریخی به جای مانده است.»

در انتخابات ریاست جمهوری سوریه که چهارشنبه برگزار خواهد شد در کنار بشار اسد، صلاحیت عبدالله سلوم عبدالله عبدلله، نماینده پیشین حلب در مجلس ملی و وزیر خارجه و مشاور در هیئت وزیران بشار اسد و همچنین محمود احمد عامری که خود را نماینده اپوزیسیون ملی معرفی می‌کند، نیز تایید شده است.