قصه‌ای که سر دراز دارد/ آیا مشکل سرخون رفع می شود؟

به گزارش خبرنگار گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از شهرکرد، مردمان دیار چهارمحال و بختیاری سال‌هاست روی پای خود ایستاده‌اند، کمر همت بسته و با دامداری، کشاورزی، پرورش ماهی و قالی‌بافی معیشت خود را تامین و حتی گاهی بخشی از نیاز کشور را در زمینه گوشت قرمز، محصولات کشاورزی و ... تامین می‌کنند.

در منطقه سرخون شهرستان اردل اما...

هنوز صدای ضجه زنان و مردان روستایی در گوشم زنگ می زند انگار همین چند لحظه قبل بود که به همراه گروه‌های امدادی از راه سخت گذر و کوهستانی منطقه میانکوه راهی «سرخون» بودیم، پنج کیلومتر قبل از رسیدن، ابر‌های سیاه بر فراز آسمان منطقه خودنمایی و عصر پاییزی روستای «گندمکار» و شهر «سرخون» را خاکسترنشین کرده اند.

وارد شهر شدیم باور کردنی نبود جاری شدن نفت در روستای «گندمکار» بخش میانکوه به طول ۱۵ کیلومتر، باعث هراس و اضطراب مردم شهر سرخون در مجاورت این روستا شده بود، اهالی شهر «سرخون» به سبب ترس و وحشت ناشی از آتش‌سوزی خانه‌هایشان را رها کرده و در محوطه‌ای جمع شده بودند، دود ناشی از آتش‌سوزی برخی از اهالی شهر را با مشکلات ریوی و تنفسی مواجه کرده بود.

بیشتر بخوانید

• تعویض لوله‌های انتقال نفت مهمترین خواسته مردم
• بیش از ۵ هزار متر خطوط لوله نفت منطقه سخت گذر اردل تعویض می‌شود
• خسارت ۲۱۷ میلیارد ریالی شکستگی لوله نفت مارون به بخش کشاورزی

قرار گرفتن چهارمحال و بختیاری در مسیر خط انتقال نفت مارون به اصفهان، سال‌هاست مردم منطقه میانکوه به ویژه شهر سرخون شهرستان اردل را با مشکلاتی روبرو کرده است.

چندین کیلومتر از خط لوله انتقال مارون، که خوراک پالایشگاه اصفهان را از دکل‌های نفت جنوب کشور تأمین می‌کند از مناطق محروم چهارمحال و بختیاری می‌گذرد، این خط انتقال نفت از دهه ۶۰ و ۹۰ تاکنون بار‌ها دچار شکستگی شده و آب و خاک منطقه اردل را به مواد شیمیایی آلوده کرده است. آلودگی نفتی ناشی از این حادثه در منطقه به اندازه‌ای بوده که تخریب اکوسیستم را در پی داشته است.

حالا بیش از ده سال است که بوی نفت، با زندگی مردم عجین شده است، بار‌ها حوادث متعددی در پی نشت نفت در این منطقه زندگی ساکنان را در معرض خطر قرار داده است.

رضا حیدری یکی از اعضای شورای شهر سرخون با اشاره به اینکه ساکنان این منطقه از دهه ۶۰ با مشکلات آلودگی نفتی در این منطقه دست و پنجه نرم می‌کنند، اظهار داشت: لوله نفت تلمبه‌خانه شماره شش گندمکار چندین بار دچار شکستگی شده است و در هر حادثه نیز خسارات فراوانی به مردم منطقه وارد شده است.

او افزود: در سال ۱۳۹۱ لوله انتقال نفت مارون در منطقه سرخون دچار شکستگی و در پی آن آلودگی نفتی خسارات فروانی به شیلات، باغات، اراضی کشاورزی، منابع‌آبی و ... وارد شد.

زخمی که دوبار سر باز کرد

یک‌بار دیگر سرخون همچون گذشته قربانی حادثه‌ای دلخراش بود که گرچه خوشبخانه تلفات نداشت، اما خسارات زیادی به بار آورد.

شکستگی خط انتقال نفت مارون این‌بار بلندتر از همیشه فریاد زد، یک‌بار دیگر شکست و جاری شدن نفت، انتشار گاز حاصل از مواد نفتی، انفجار و آتش‌سوزی، دود غلیظ و آلودگی زیست محیطی از تبعات این استخوان فرو رفته در زخم بود که هنوز هم پس از روز‌ها جسم و روح مردم منطقه را می‌آزارد.

سیاوش اورنگی، مدیر شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ایران منطقه اصفهان اظهار داشت: شکستگی خط لوله مارون اصفهان در کیلومتر ۲۲۹ در بالادست شهر سرخون در ۲۳ آذرماه ۹۹ اتفاق افتاد که با اقدام واحد‌های نفتی، ستادی و فنی و امدادی در کمترین زمان ممکن طی ۳۴ ساعت ترمیم و در سرویس قرار گرفت.

او افزود: بخشی از منطقه در خارج از محل ترکیدگی لوله که نفت جاری شده بود دچار حریق شد.

اورنگی اضافه کرد: تلاش شد آلودگی به رودخانه سرخون نرسد و اقداماتی جهت محافظت از سد رودخانه کارون انجام شد.

حدود کیلومتر ۲۲۵ تا ۲۲۹ خط لوله مارون از دره گندمکار عبور می‌کند و صعب‌العبور است که رسیدگی را نسبت به مناطق سهل‌العبور دشوارتر می‌کند.

رضا حیدری عضو شورای شهر سرخون با اشاره به شکستگی لوله انتقال نفت مارون در منطقه میانکوه در ۲۳ آذرماه ۹۹، توضیح داد: شعله‌های آتش دو شبانه‌روز در منطقه خسارات فراوانی را به مردم و خانه‌ها وارد کرد، کمیته بحران برای حل مشکل تشکیل شد، بسیاری از دام‌های مردم تلف شد، بسیاری از وسایل خانه مردم به‌علت دود ناشی از حریق آسیب دید.

او با بیان اینکه سرخون حدود ۲۰ هزار نفر جمعیت دارد، افزود: این مردم نیازمند حمایت مسئولان هستند، فرسودگی لوله و نشت نفت علت این حوادث در طول سال‌های اخیر بوده است، کارشناسان می‌توانند این مسئله را اثبات کنند، قطعا این لوله‌ها بعد از مدت ۲۵ سال دچار فرسودگی شده‌اند و باید تعویض شوند.

حیدری اضافه کرد: مردم نجیب منطقه سرخون سال‌هاست با مشکل آلودگی نفتی دست و پنجه نرم می‌کنند، از امکانات اولیه محروم هستند، قطعا وزارت نفت باید به عمران و آبادانی در این منطقه توجه کند.

در میانکوه روستا‌های زیادی وجود دارد که به خاطر کوه‌های زاگرس این منطقه جزو صعب العبور‌ترین راه‌ها به حساب می‌آید، به گفته مسئولان طرح این نصب خط لوله انتقال نفت در میانکوه جزو سخت‌ترین خطوط انتقال لوله در جهان است.

در این منطقه چشمه‌ای به نام «چشمه سرخون» جاری است آب گوارا و سرد، این چشمه از کوه‌های منطقه سرچشمه می‌گیرد از آب این چشمه برای تامین آب آشامیدنی چندین روستا، آب مورد نیاز چندین مزرعه پرورش ماهی و چندین هکتار مزارع کشاورزی استفاده می‌شد، حاشیه این چشمه از مناطق محبوب گردشگران در منطقه است.

شنیده‌ها حاکی از این است که اوایل دهه ۹۰ بود مردم این منطقه متوجه شدند چشمه‌ای که سالیان سال از آب آن استفاده می‌کردند حالت نفتی پیدا کرده است بو و مزه آن تغییر کرده و حتی نفت را به وضوح می‌شود در این چشمه مشاهده کرد.

آتش‌سوزی و نشت ناشی از شکستگی لوله انتقال نفت مارون در سرخون اردل موجب خسارات فراوان به محیط‌زیست، منابع‌طبیعی، آب‌های سطحی و زیر زمینی، اراضی کشاورزی و حتی مزارع شیلات در پایین دست این منطقه شد، دود غلیظ ناشی از این حریق که چند روز متوالی در این منطقه وجود داشت، موجب شد سلامتی مردم نیز در معرض خطر بگیرد و دچار مشکلات تنفسی شوند.

از ساعات اولیه وقوع حریق استاندار چهارمحال و بختیاری و جمعی از مسئولان محلی و استانی برای بررسی وضعیت منطقه در محل حاضر شدند و با هماهنگی صورت گرفته بخشی از نفت جاری شده توسط تجهیزات موجود جمع‌آوری شد، اما ورود نفت به منابع‌آبی و خاک باتوجه به حجم بالای نفت اجتناب‌ناپذیر بود.

به گفته استاندار چهارمحال و بختیاری علت اصلی وقوع حادثه شکستگی لوله انتقال نفت مارون در منطقه سرخون رانش زمین و حرکت یک تکه سنگ بزرگ و سقوط آن بر روی لوله نفت بود، پس قطعا مشکل رانش زمین در این منطقه باید مورد توجه جدی در برنامه‌ریزی‌ها برای حل این مشکل قرار بگیرد تا دیگر شاهد وقوع چنین حوادثی نباشیم.

هیچ خسارتی به مردم پرداخت نشده است

آقای قیصری یکی از اهالی شهر سرخون با بیان اینکه چشمه سرخون یکی از پرآب‌ترین چشمه‌های چهارمحال و بختیاری بود، گفت: متاسفانه در پی نشت نفت در طول سالیان اخیر این چشمه دچار آلودگی شده است و سایر چشمه‌ها نیز دچار خسارات فراوانی شدند، شیلات‌های منطقه در پی آلودگی نفتی دچار خسارت و بسیاری از آن‌ها تعطیل شدند.

قیصری با اشاره به اینکه حریق ناشی از شکستگی لوله نفت در سال‌های گذشته موجب آسیب به محیط‌زیست شد، عنوان کرد: درختان چنار حاشیه رودخانه در آتش سوختند و آثار آن همچنان در منطقه باقی است، باغات و اراضی کشاورزی نیز به‌علت آلودگی نفتی دچار آسیب شدند.

او با بیان اینکه آلودگی هوای ناشی از حریق و نشت نفت مشکلات بسیاری را برای مردم منطقه به‌وجود آورده است، بیان کرد: آب چشمه‌های منطقه سرخون بوی نفت می‌دهد، محصولات کشاورزی تولید شده در این منطقه مورد آزمایش قرار گرفت و عنوان کردند آلودگی به داخل محصولات نیز نفوذ کرده است.

آلودگی نفتی وارد منابع آبی و خاکی سرخون شد

شهرام احمدی مدیرکل محیط‌زیست چهارمحال و بختیاری گفت: تلاش‌های بسیاری برای جلوگیری از ورود نفت به منابع آب سطحی، زیر زمینی و خاک صورت گرفت، اما باوجود این تلاش‌ها بخشی از این آلودگی وارد منابع آبی و خاک در منطقه شد.

او ادامه داد: از ساعات اولیه نفت جاری شده توسط مکنده‌ها جمع‌آوری و به تلمبه‌خانه منتقل شد، همچنین مسیر رودخانه فصلی گندمکار نیز تا حدودی لایروبی شد، اما مواد نفتی با اولین بارش وارد منابع سطحی و زیر زمینی می‌شود.

احمدی افزود: ترکیبات نفت بسیار پیچیده است، زمانی‌که با خاک و منابع آبی ترکیب شود، رفع کامل آلودگی به راحتی قابل انجام نیست و کار بسیار پیچیده‌ای است.

شرکت نفت خسارت آلودگی نفتی سرخون را جبران می‌کند

حالا حدود ۵ ماه از آن تاریخ می‌گذرد سیاوش اورنگی مدیر شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ایران منطقه اصفهان در نشست برررسی مشکلات آلودگی نفتی سرخون شهرستان اردل که در محل استانداری چهارمحال و بختیاری برگزار شد گفت: این شرکت تنها خسارت‌هایی را در خصوص آلودگی نفتی سرخون متعهد می‌شود که بر اساس برآورد‌های یک تیم مشترک از کارشناسان ۲ طرف باشد.

او افزود: خسارت‌هایی که در حال حاضر از سوی دستگاه‌های اجرایی چهارمحال و بختیاری برآورد شده باید از سوی یک تیم مشترک نیز ارزیابی شود و چنانچه خسارت‌هایی که برآورد می‌شود بر اساس کار کارشناسی باشد، شرکت نفت مکلف است این خسارت‌ها را در کوتاه‌ترین زمان پرداخت کند.

اورنگی اضافه کرد: در همین راستا می‌طلبد تا فرصتی داده شود تیم مشترک از کارشناسان شرکت نفت و این استان تشکیل و نسبت به برآورد قطعی خسارت‌ها اقدام شود.

او ادامه داد: از سوی دیگر این شرکت از ابتدا این پیشنهاد را داده است تا مردم نسبت به پرورش ماهی و کشت برنج و محصولات کشاورزی اقدام کنند و سپس چنانچه آلودگی نفتی محصول در آزمایشات محرز شد آن زمان خسارت محصولات به مردم پرداخت می‌شود، اما این پیشنهاد تاکنون از سوی مسئولان استان پذیرفته نشده است.

عطاءالله ابراهیمی رییس جهاد کشاورزی چهارمحال و بختیاری نیز در این نشست از وارد شدن ۴۵ میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان خسارت مستقیم و غیرمستقیم به بخش کشاورزی منطقه میانکوه خبر داد و گفت: این خسارت به مزارع گندم، باغات، شیلات، کلنی‌های زنبورعسل، دام و طیور و مزارع پرورش ماهی بوده است.

او افزود: این در حالی است که این خسارت‌ها مربوط به خسارت‌ها یک سال است و چنانچه آلودگی خاک رخ دهد تا سال‌های طولانی امکان زراعت و کشت در این منطقه وجود نخواهد داشت.

سهراب بهرامی قائم مقام شرکت آب و فاضلاب چهارمحال و بختیاری هم در این نشست با اشاره به تاثیر مخرب آلودگی نفتی بر منابع آبی منطقه میانکوه اردل گفت: چشمه سرخون که دو هزار لیتر بر ثانیه آبدهی داشت از مدار خارج شده است و چشمه دره دون نیز از دیگر منابع تامین کننده سال گذشته از مدار خارج شد و شرایط آبرسانی به این منطقه را با چالش جدی مواجه کرده است.

او افزود: ۱۰ میلیارد تومان برای آب موقت در میانکوه خسارت وارد شده است و ۸۴ میلیارد تومان خسارت نیز متوجه منابع آب پایدار این منطقه شده است.

بهرامی اضافه کرد: از آنجا که آب، برای مردم موضوع مهمی است و با سلامت مردم ارتباط مستقیم دارد می‌طلبد تا مسئولان شرکت نفت با خرید چاه در منطقه مشکل آب شرب مردم را تا حدی برطرف کنند.

خسارت آلودگی نفتی سرخون شهرستان اردل دوباره ارزیابی می‌شود

مجید نظری معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار چهارمحال و بختیاری گفت: کارگروه مشترکی از نماینده شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ایران و دستگاه‌های اجرایی استان نسبت به برآورد دوباره خسارت‌های ناشی از آلودگی نفتی در سرخون اردل تشکیل می‌شود.

بنا بر ارزیابی کارشناسی دستگاه‌های اجرایی چهارمحال و بختیاری در مجموع ۱۷۶ میلیارد تومان خسارت به تمامی بخش‌ها و نیم میلیون دلار خسارت زیست محیطی ناشی از آلودگی نفتی ترکیدگی لوله نفت در منطقه میانکوه اردل وارد شده است، این در حالی است که شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ایران این خسارت‌ها را قبول ندارد و عنوان می‌کند باید ارزیابی خسارت‌ها دوباره و با حضور کارشناسانی از این شرکت انجام گیرد، این اختلاف‌نظر سبب شد تا در نشست ششم اردیبهشت ۱۴۰۰ تصمیم بر تشکیل کارگروه مشترکی برای ارزیابی دوباره خسارت‌ها گرفته شود.

مجید نظری در این نشست با تاکید بر حمایت از حقوق مردم منطقه اردل، اظهار داشت: این کارگروه متشکل از نماینده شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ایران، نماینده دادستان، نماینده سازمان بازرسی، نماینده فرماندار اردل و هریک از دستگاه‌های اجرایی مرتبط است.

او تصریح کرد: وارد شدن خسارت به بخش‌های مختلف کشاورزی، شیلات، آب، محیط‌زیست، منابع طبیعی و امور عشایر مشخص است، اما امید می‌رود بتوان هرچه سریع‌تر با شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ایران این خسارت‌ها برآورد و زمینه پرداخت سریع‌تر آن فراهم شود.

نظری با بیان اینکه رسیدگی به مشکل آب مردم منطقه میانکوه و شهر سرخون در اولویت برنامه شرکت خطوط لوله نفت و مخابرات ایران باشد، اظهار داشت: آب خط قرمز است و باید آب آشامیدنی سالم و پایدار در اختیار مردم منطقه قرار داده شود.

او با اشاره به آلودگی منابع آب زیرزمینی استان در پی نشت نفت، خاطرنشان کرد: با توجه به وضعیت خشکسالی در استان می‌طلبد تا مسئولان شرکت نفت با تجهیز چاهی مشکل آب شرب مردم میانکوه را برطرف کنند چراکه چشمه سرخون منبع آب پایدار و چشمه دره‌دون به سبب آلودگی نفتی از مدار خارج شده است.

خسرو کیانی سرپرست اداره‌کل مدیریت بحران استانداری چهارمحال و بختیاری نیز در این نشست با اشاره به سابقه آلودگی نفتی در منطقه میانکوه، اظهار داشت: این منطقه تاکنون هشت بار دچار آلودگی نفتی شده است و در طول این سال‌ها خسارت قابل توجهی را برجا گذاشته است.

او با بیان اینکه خط لوله انتقال نفت مارون به اصفهان ۴۳۰ کیلومتر طول دارد، افزود: این خط روزانه ۵۵۰ هزار بشکه نفت خام را انتقال می‌دهد و به سبب گذر از منطقه سخت گذر در شهرستان اردل این منطقه را تهدید می‌کند.

کیانی خاطرنشان کرد: بنا بر مصوبات فروردین‌ماه باید شرکت خطوط لوله نفت و مخابرات ایران خسارت‌های وارد شده بر منطقه را تا پایان فصل بهار پرداخت کند.

کم نبوده و نیستند بی‌توجهی‌هایی که سال‌ها ادامه می‌یابند تا با فاجعه‌ای بزرگ و جبران‌ناپذیر خود را نشان دهند، نمونه‌های آن را به‌خصوص در سال‌های اخیر بسیار شاهد بوده‌ایم و باز هم در چهارمحال و بختیاری حادثه‌ای بزرگ‌تر از ابعاد ظرفیت و توانش رخ داد که آثار مخرب زیادی به همراه داشت.

زیرساخت‌ها چه نرم‌افزاری چه سخت‌افزاری در هر کاری حرف اول را می‌زنند و اگر شالوده کار درست نباشد یا دچار فرسودگی و غفلت شود، تمام امورات بعدی تحت‌تاثیر آن قرار گرفته و هر چند وقت یکبار مشکل از جایی سر باز می‌کند.

انتهای پیام/ف