احساسات عمیق خری که صاحب خود را بازیافت

محمد حسن خان اعتمادالسلطنه، از نخستین فرنگ‌رفتگان دربار ناصرالدین شاه قاجار، در یکی از کتاب‌های خود به نام «خرنامه» (منطق‌الحمار) که در سال ۱۳۰۶ هجری قمری در تهران به چاپ رسید و موضوع آن ارائه پندهای اجتماعی از زبان یک خر است، مقدمه کتابش را این‌چنین آغاز می‌کند:

«خدمت سرور مهرگستر خودم آقامیرزا جعفر.
ای مخدوم عزیز من! از آن التفات و توجه که همیشه نسبت به این خادم بارکش و ارادت‌کیش بردبار خود داشتید، ممنونم! لیکن به نوع ما که جماعت خران هستیم به‌طور حقارت نظر فرموده، حیوان بی‌شعور و از شعار تربیت دور تصور می‌کردید. برای اینکه جنابعالی را به درستی از عالم و روزگار خران آگاهی باشد، لازم دیدم این رساله را ترتیب نموده به حضور عالی تقدیم کنم.

موضوع این لایحه، سرگذشت و وقایع زندگی این مخلص بارکش است. بعد از مطالعه به جنابعالی معلوم خواهد شد که ما نره‌خران و ماده‌خران و کره‌خران چگونه طرف صدمه و زحمت غیرمنصفانه نوع بشر و همجنسان جنابعالی هستیم. همچنین خواهید دانست که ما طایفه درازگوشان را از مقامات صورت و معنی چه بهره‌ها، و در ذوق و ادراک چه رتبه‌هاست.»

اکنون به نظر می‌آید یکی از خران که ویدئویی از او دو روز پیش در توئیتر قرار داده شده و تا امروز بیش از ۵ میلیون بازدیدکننده داشته، نکتهٔ خر داستان اعتمادالسلطنه را بیش از پیش تأیید کرده است.

این ویدئو که از سوی «ساندِر»، اهل هلند، در کانالش به نام «بایتِن‌خِبیدِن» (Buitengebieden، به معنی بیرون از شهر) قرار داده شده، خر جوانی را نشان می‌دهد که پس از مدت‌هایی مدید، با دختری روبه‌رو می‌شود که او را بزرگ کرده است.

هنگامی که دختر به دروازه نزدیک می‌شود، خر با عرعری مشتاقانه به سوی او می‌دود و دختر دست‌هایش را به سوی او دراز می‌کند. خر جوان سرش را در آغوش صاحب قبلی خود فرو می‌برد و به نظر می‌رسد غرق در احساسات است.

از اظهارنظرهای پرشمار زیر این ویدئو چنین برمی‌آید که بیشتر کاربران از این موضوع که حیواناتی چون خر، دارای احساسات قوی و خاطرات و حافظه نیرومند هستند، متعجب‌اند.

در پیوند با این موضوع، «انیمال‌راحت»، یک سازمان بزرگ مردم‌نهاد در هند که برای حمایت از حیوانات بارکش تأسیس شده و پناهگاه‌های زیادی برای چهارپایان صدمه‌دیده و تنهامانده در میان کوره‌پزخانه‌ها و محوطه‌های کارخانه‌ای هند برپا کرده توضیحاتی می‌نویسد.

این سازمان حمایت از حیوانات می‌نویسد: «به عنوان حیوانات اجتماعی، خرها از معاشرت لذت می‌برند و با دیگر حیوانات پیوندهای عاطفی شدیدی برقرار می‌کنند. خرها معمولاً یک دوست صمیمی انتخاب می‌کنند و بیشتر وقت خود را با او می‌گذرانند. جفت‌ها مرتباً با قشوی نرم گردن و شانه‌های شریک زندگی خود، او را تیمار می‌کنند. وقتی خر از همراهانش جدا می‌شود، اضطراب و ناراحتی واضحی در او نمایان است که اغلب با صدا زدن‌ها و گام‌برداری سریع همراه می‌شود و برخی خرها حتی در این حالت دچار افسردگی می‌شوند.»

این نهاد در وب‌سایت خود در ادامه می‌نویسد: «در مقایسه با اسب، خر نسبت به ترس، درد و بیماری واکنش کمتری از خود بروز می‌دهد. این حیوانات خویشتن‌دار به ندرت وحشت می‌کنند و حتی در حالت پریشانی ممکن است ساکن و بی‌احساس به نظر برسند. هنگامی که خرها با تهدیدی بالقوه روبه‌رو می‌شوند، ترجیح می‌دهند در حالی که هنوز در حال تحلیل اوضاع هستند، پاهای خود را سفت بر زمین بگذارند. بیشتر اوقات، به این رفتار خرها اشتباهاً برچسب 'لجباز' زده می‌شود، درحالی که حیوان احتمالاً فقط ترسیده است.»

این سازمان تأکید می‌کند که در بسیاری کشورها، خرها را به‌خاطر قدرت بدنی زیادشان اغلب مجبور به حمل بارهای سنگین ماسه، آجر و سنگ می‌کنند و با این کار، این حیوانات سربزیر غالباً دچار کم‌آبی، سوءتغذیه و بیماری می‌شوند، بدون این‌که توجهی به درد و رنج آنان بشود.