شرح فاضل هندی بر شفای ابن سینا تصحیح ومنتشر شد

به گزارش خبرگزاری مهر، شرح بهاء الدین محمد بن حسن اصفهانی مشهور به فاضل هندی بر شفای ابن سینا با عنوان «عون اخوان الصفاء علی فهم کتاب الشفاء فی الالهیات» با تصحیح و تحقیق علی اوجبی به همت مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران در سه جلد منتشر شده است.

جلد اول این اثر در باب منطق، جلد دوم در باب طبیعیات و جلد سوم درباره الهیات است.

مرحوم سیّدجلال‌الدین آشتیانی استاد فلسفه و حکمت اسلامی در مورد این اثر نوشته بود: «عَونُ إخوانِ الصَفاء عَلی فَهمِ کِتابِ الشِفاء اثر نفیسِ محمّد بن حسن الإصفهانی در حکمت، تلخیص کتاب شفا است که در ضمنِ حذف مکرّراتِ عباراتِ شفا و بیان مطالب با عباراتی روان، که خاصیتِ قلم توانای اوست، مشکلات کتاب را نیز حل نموده است.»

در پیش نوشتار این اثر آمده است: دائرة المعارف فلسفی شفای شیخ الرئیس بوعلی سینا(۳۷۰- ۴۲۸ ق) اثری بی بدیل و شاهکاری بی نظیر در ترسیم یکی از مهمترین نظامهای فلسفه اسلامی است که بهتر است آن را حکمت سینوی بنامیم.

شاید به جرأت بتوان گفت هیچ کتابی را مانند آن نمی توان یافت که عمری به درازای بیش از هزار سال داشته باشد و این گونه در نوشته های پس از خود تأثیرگذار باشد و مرزها را در نوردد و در شرح و نقد آموزه های پیش از خود (به ویژه اندیشه های ارسطو = معلم اول) این گونه کامیاب و از حیث موضوع از چنین جامعیتی برخوردار و هنوز با گذشت قرنها سخنی برای گفتن داشته باشد و به عنوان منبعی معتبر مورد استناد باشد!

نبوغ نویسنده این اثر شگرف آن گاه بیش از پیش هویدا می شود که بدانیم او این کتاب را بدون در دست داشتن هیچ منبع و نوشته ای و در دوران پرتلاطم وزارت و مسئولیتهای سیاسی – اجتماعی، سفرهای پیاپی و فرار و گریزها، حتی آنگاه که در بند و زندان بوده به رشته تحریر درآورده است. بی تردید ابن سینا با خلق و آفرینش این اثر جاودانه، نام خویش را نیز جاودانه ساخت.

اوجبی می افزاید: نگارنده از همان دوران جوانی که به فراگیری برهان و الهیات شفا اشتغال داشتم، هماره در پی آن بودم تا گامی هر چند ناچیز در راستای تسهیل دشواریهای این دانشنامه بی بدیل بردارم تا اینکه توفیق رفیق شد و برای نخستین بار در سال ۱۳۹۰ حواشی کوتاه حکیم غیاث الدین منصور دشتکی بر دشواری های الهیات شفا موسوم به شفاء القلوب را تصحیح و منتشر ساختم، اما در ادامه تلاشهایم برای دستیابی به شرح مفصل وی با نام ریاض الرضوان تاکنون سودی نبخشید.

در سال ۱۳۷۷ نیز لطف الهی شامل این کمترین شد و به تصحیح و بازخوانی حکمت خاقانیه – یکی از مهمترین متون فلسفی فارسی – اثر شیخ بهاء الدین محمد اصفهانی نایل آمدم که با مقدمه ارزشمند جناب آقای دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی به زیور طبع آراسته شد. در همان ایام که برای نگارش مقدمه درباره شرح حال مؤلف مشغول تحقیق و پژوهش بودم، دریافتم که شرحی بر کتاب شفا دارد. به دلیل نوآوری های فوق العاده وی در حکمت خاقانیه چنین پنداشتم که شرح یادشده نیز باید اثری قابل تأمل باشد و آنگاه که یادداشت زنده یاد استاد سیدجلال الدین آشتیانی بر فرازهایی از این شرح را مطالعه کردم، بجد علاقه مند شدم تا بازخوانی و تصحیح آن را آغاز کنم و اینک بسیار خرسندم که خداوند بزرگ علی رغم کسالتها و مشغله های فراوان، بار دیگر این توفیق را ارزانی داشت تا با وجود تمامی ناتوانی ها و کاستی ها، یکی دیگر از متون مهم فلسفی را فراروی مشتاقان بگشایم.

اوجبی، در مقدمه مصحح، به زندگی نامه ابن سینا، نظام فلسفی شیخ، شفا، بی بدیل ترین اثر فلسفی ابن سینا، دورنمایی از شرح حال شارح، برخی از مهمترین آرا و اندیشه های فاضل هندی، آثار و نوشته های فاضل هندی، اثر حاضر، نسخه های موجود اثر حاضر و شیوه تصیحی پرداخته است.

اوجبی در جلد دوم مقدمه ابراهیم مدکور بر شفا درباره طبیعیات ابن سینا را ترجمه کرده است. مصحح در جلد سوم نیز مقدمه مفصلی در مورد حکمت سینوی نوشته است.

مجموعه سه جلدی «عون اخوان الصفاء علی فهم کتاب الشفاء فی الالهیات» به بهای ۳۳۰ هزار تومان منتشر شده است. جلد اول ۱۳۰ هزار تومان، جلد دوم ۱۲۰ هزار تومان و جلد سوم ۸۰ هزار تومان است و اکنون با ۲۰ درصد تخفیف در سایت مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران به فروش می رسد.