یک کشته و چندین زخمی در اعتراضات ضد دولتی در بغداد

عراق از سال ۲۰۱۹ به این سو شاهد ترور فعالان مدنی مخالف دولت در این کشور بوده است؛ ترورهایی که پیامدی برای عاملان آن نداشته است. این وضعیت سبب شکل‌گیری اعتراضات علیه دولت و شبه‌نظامیان مورد حمایت جمهوری اسلامی شده است.

شامگاه سه‌شنبه ۴ خرداد (۲۵ مه) نیز هزاران نفر در بغداد به خیابان‌ها رفتند تا علیه ترور فعالان مدنی و روزنامه‌نگاران منتقد دولت عراق تظاهرات کنند.

معترضان در حالی که عکس‌هایی از فعالان ترور‌شده حمل می‌کردند، شعارهای ضددولتی می‌دادند. تظاهرکنندگان دولت مصطفی کاظمی، نخست‌وزیر عراق را از جمله به عدم پاسخ‌گویی در مورد ترور ده‌ها فعال مدنی و روزنامه‌نگار متهم کردند.

آنان همچنین دولت مرکزی عراق و دستگاه‌های دولتی را به سوءمدیریت و فساد مالی متهم کرده و خواهان اصلاحاتی اساسی در نظام سیاسی کشورشان هستند.

به کانال اینستاگرام دویچه وله فارسی بپیوندید

بنا بر گزارش رسانه‌های خبری، این اعتراضات که در بغداد و همچنین بصره روی داد، به خشونت و درگیری میان تظاهرکنندگان و نیروهای امنیتی انجامید.

به گفته شاهدان عینی، نیروهای امنیتی برای متفرق کردن معترضان دست به پرتاب گاز اشک‌آور و شلیک گلوله‌های هوایی و مستقیم زدند و تظاهرکنندگان نیز به سوی پلیس سنگ پرتاب کردند.

رسانه‌ها از کشته شدن یک نفر و زخمی شدن ۱۳ تن از تظاهرکنندگان در جریان این درگیری‌ها خبر داده‌اند. در گزارش‌های امدادگران حتی از کشته شدن ۲ نفر و زخمی شدن ۲۸ نفر سخن رفته است.

ترور‌های هدفمند

موج اعتراضات در عراق پس از ترور یکی از کنشگران مدنی به نام ایهاب الوزنی بالا گرفته است. او بیش از دو هفته پیش (یکشنبه ۱۹ اردیبهشت / ۹ مه) توسط موتورسواران ناشناس ترور شده بود.

الوزنی در سازماندهی اعتراضات ضد دولتی سال ۲۰۱۹ فعالیت داشت. این اعتراضات بیش از همه در شهرهای شیعه‌نشین عراق از جمله کربلا جریان یافت و با شعارهایی علیه جمهوری اسلامی همراه بود.

صحنه‌ای از درگیری میان نیروهای امنیتی و معترضان در بغداد

در پی ترور الوزنی که از مخالفان سرسخت دخالت و نفوذ ایران در عراق بود، ساختمان کنسولگری جمهوری اسلامی در کربلا مورد حمله قرار گرفته و به آتش کشیده شد.

یک روز پس از ترور الوزنی یک روزنامه‌نگار دیگر نیز هدف حمله مسلحانه قرار گرفت. احمد حسن که از کارکنان صدا و سیمای الفرات است، با اصابت دو گلوله از ناحیه سر و شانه مجروح شد. او همچنان در کما به سر می‌برد و وضعیت‌ جسمانی‌اش وخیم گزارش شده است.

بنا بر گزارش کمیسیون عالی حقوق بشر عراق، در جریان ترورهای هدفمند در این کشور تا کنون حدود ۳۵ کنشگر مدنی به قتل رسیده‌ و صدها نفر از سال ۲۰۱۹ به این سو در جریان درگیری‌های معترضان و نیروهای امنیتی کشته شده‌اند.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

تلاش برای حفظ نفوذ

در حالیکه که موج اعتراضات در عراق علیه نفوذ جمهوری اسلامی بالا گرفته، خبرگزاری رویترز به تازگی (۲۲ مه) به نقل از منابع نظامی و دیپلماتیک غربی و همچنین مقامات امنیتی عراق گزارشی اختصاصی پیرامون فعالیت‌های سپاه قدس ایران منتشر کرده است.

بنا بر این گزارش، سپاه قدس به‌ویژه پس از کشته شدن قاسم سلیمانی، فرمانده پیشین این نیروی برون‌مرزی سپاه پاسداران اقدام به آموزش و سازماندهی صدها رزمنده وفادار به خود در عراق کرده است.

رویترز به نقل از مقامات امنیتی عراق گفته است که گروه‌های شبه‌نظامی یاد شده مستقیما به فرماندهان سپاه قدس پاسخگو بوده و در خدمت جمهوری اسلامی ایران فعالیت می‌کنند.

منابع امنیتی عراق به خبرنگار رویترز گفته‌اند که در سال ۲۰۲۰، دست‌کم ۲۵۰ شبه‌نظامی عضو این گروه‌های کوچک در چندین نوبت به لبنان سفر کرده و در آنجا توسط حزب‌الله لبنان و همچنین سپاه پاسداران تعلیم و آموزش دیده‌اند.

• شبه‌نظامیان متحد جمهوری اسلامی در منطقه

  شورشیان حوثی‌ در یمن

  یمن یکی از کشورهای منطقه است که جنگ داخلی در آن ابعاد منطقه‌ای یافته است و کشورهای رقیب یعنی ایران و عربستان سعودی به صورت فعال در آن شرکت دارند. ایران خود را حامی حوثی‌ها می‌داند که با عنوان "انصارالله" شناخته می‌شوند.

• شبه‌نظامیان متحد جمهوری اسلامی در منطقه

  حوثی‌ها و حملات موشکی به عربستان

  آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد در اواسط ژوئن ۲۰۲۰ در گزارشی به شورای امنیت خبر داد که موشک‌های کروز و تجهیزاتی که در حمله به تاسیسات نفتی آرامکو و فرودگاه بین‌المللی ابها عربستان سعودی، و دست‌کم دو حمله پیش از آن استفاده شده "منشا ایرانی" داشته‌اند.

• شبه‌نظامیان متحد جمهوری اسلامی در منطقه

  تماس‌های رسمی حوثی‌ها و مقامات ایران

  تحولاتی که درسال ۲۰۱۰ به "بهار عربی" موسوم شد، سبب تغییراتی در آرایش نیروهای سیاسی در بسیاری از کشورهای عربی از جمله یمن شد. پس از تصرف صنعا برخی از مقام‌های حوثی به ایران سفر کردند. بسیاری از رهبران حوثی روابط نزدیکی با روحانیون شیعه در ایران دارند. کارشناسان سازمان ملل می‌گویند که ایران به حوثی سلاح، پول ارسال می‌کند و کارشناسان نظامی ایران در یمن حضور دارند.

• شبه‌نظامیان متحد جمهوری اسلامی در منطقه

  جنگ ریشه‌دار قومی یا جنگ نیابتی در یمن

  یمن که در دوران جنگ سرد به یمن جنوبی و یمن شمالی تفسیم شده بود، پس از وحدت نتوانست مشکلات قومی خود را حل کند. در حال حاضر نیز گروه‌های مختلف یمنی با منافع و اهداف متفاوت روبروی یکدگیر صف‌آرایی کرده‌اند. اما عربستان و متحدانش از یکسو و ایران از سوی دیگر، یمن را به کانون یک جنگ نیابتی بدل کرده‌اند. به گفته سازمان ملل تا کنون بیش از ۲۰۰ هزار نفر بر اثر جنگ یا پیامدهای پس از جنگ کشته شده‌اند.

• شبه‌نظامیان متحد جمهوری اسلامی در منطقه

  گروه‌های شبه‌نظامی در عراق

  سقوط صدام حسین و نا‌كارآمدی سیاستمداران عراقی زمینه مناسبی را برای دخالت‌های جمهوری اسلامی در این کشور فراهم کرد. برخی از گروه‌های شیعه عراقی که در زمان جنگ ایران و عراق به ایران آمده بودند، ساختارهای تشکیلاتی خود را حفظ کردند و با کمک جمهوری اسلامی به گروه‌های سیاسی و شبه‌نظامی فعال در عراق بدل شدند.

• شبه‌نظامیان متحد جمهوری اسلامی در منطقه

  همکاری نزدیک با ایران

  برخی از گروه‌های شیعه عراقی پنهان نمی‌کنند که با جمهوری اسلامی مناسبات نزدیکی دارند و سیاست‌های خود را با نظر ایران تنظیم می‌کنند. ایران از این گروه‌ها به عنوان اهرم فشار بر سیاستمداران عراقی استفاده می‌کند. از سوی دیگر جمهوری اسلامی در نزاع خود با آمریکا از این نیروها نیز بهره می‌گیرد.

• شبه‌نظامیان متحد جمهوری اسلامی در منطقه

  شبه‌نظامیان شیعه و جنگ علیه داعش

  پیروز‌های اولیه داعش در عراق و سوریه نشان داد که دولت‌های مرکزی در این کشورها عاجز از بسیج عمومی علیه این افراط‌گرایان هستند. دولت عراق که هم‌چنان به طور عمده از سیاستمداران شیعه تشکیل شده با نادیده گرفتن منافع اقلیت سنی راه برای نارضایتی سنی‌ها در این کشور باز کرد و مناطق شمالی و شرقی عراق به راحتی به دست نیروهای داعش افتاد. در سال ۲۰۱۶ شبه‌نظامیان شیعه در جنگ علیه داعش نقشی فعال داشتند.

• شبه‌نظامیان متحد جمهوری اسلامی در منطقه

  نزدیکی سپاه قدس و حشد‌الشعبی

  قاسم سلیمانی، فرمانده وقت سپاه قدس و ابومهدی مهندس از رهبران حشد الشعبی از جمله کسانی بودند که در عملیات "آذرخش کبود" توسط نیروهای آمریکایی در عراق در ژانویه ۲۰۲۰ کشته شدند. مقامات آمریکایی بارها هشدار داده بودند که قاسم سلیمانی به طور مستقیم و غیرمستقیم نقشی اساسی در حمله به نیروهای آمریکایی مستقر درعراق داشته است.

• شبه‌نظامیان متحد جمهوری اسلامی در منطقه

  شبه‌نظامیان عراقی تحت فرماندهی سپاه

  گروه‌های شیعه شبه‌نظامی با انگیزه‌های متفاوتی در عراق شکل گرفته‌اند. این گروه‌ها، از عصائب اهل حق گرفته تا سپاه بدر، بنا به مصلحت‌ها و ضروت در امور مختلفی دخالت می‌کنند. آمریکا به گروه‌های شیعه عراقی تحت کنترل ایران عنوان "گروه‌های ویژه" را داده است. همه این گروه‌ها به درجات معینی در راستای منافع ایران عمل می‌کنند.

• شبه‌نظامیان متحد جمهوری اسلامی در منطقه

  جنگجویان خارجی تحت فرماندهی سپاه

  ایران از جنگجویان خارجی در جنگ سوریه استفاده می‌کند. نیروهای شیعه افغان موسوم به لشکر فاطمیون از داوطلبانی تشکیل شده که برای تثبیت رژیم بشار اسد به سوریه اعزام شدند. ایران از این نیروها به عنوان مدافعان حرم نام می‌برد. در مورد شمار لشکر فاطمیون ارقام متفاوتی از ۱۲ تا ۴۰ هزار نفر یاد می‌شود. اما بنا به گفته یکی از رهبران این لشکر در سال ۲۰۱۸ حدود ۲ هزار از آنان کشته و ۸ هزار نفر زخمی شده‌اند.

• شبه‌نظامیان متحد جمهوری اسلامی در منطقه

  جنگجویان که به آنان اعتمادی نیست

  برخی از نیروهای فاطمیون که به دلایل مختلف به افغانستان بازگشته‌اند، بنا به گفته مقامات افغانستان می‌توانند سبب بی‌ثباتی در این کشور شوند. بنا به گزارش‌های مختلف، افغان‌ها اغلب به دلیل فقر و بیکاری به لشکر فاطمیون پیوسته‌اند. برخی‌ها از آنها در ایران زندگی می‌کنند، اما هزاران نفر از آنان به افغانستان بازگشته‌اند.

• شبه‌نظامیان متحد جمهوری اسلامی در منطقه

  زینبیون، جنگجویان شیعه پاکستانی

  در صفوف جنگجویان خارجی در سوریه اتباع پاکستانی نیز تحت لشکر زینبیون حضور دارند. گرچه این گروه در آغاز وظیفه اصلی خود را دفاع از "حرم زینب" دختر امام اول شیعیان می‌دانست، اما در بسیاری از جبهه سوریه در صف مقدم علیه مخالفان اسد وارد جنگ شده است.

• شبه‌نظامیان متحد جمهوری اسلامی در منطقه

  زینبیون، آوارگان افغان در پاکستان

  به گفته سایت‌های وابسته به سپاه پاسداران، بخش اعظم لشکر زینبیون (برخی آن را تیپ زینبیون می‌نامند) از آوارگان افغان هستند که در پاکستان زندگی می‌کنند. این افغان‌ها شامل شیعیان هزاره می‌شوند که در شرایط بسیار بدی درپاکستان روزگار می‌گذرانند.

• شبه‌نظامیان متحد جمهوری اسلامی در منطقه

  محمدحسین باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی در حلب

  مقامات ایرانی مدعی‌اند که نیروهای نظامی این کشور تنها به عنوان مستشاران نظامی در سوریه عمل می‌کنند و نقشی مستقیم در عملیات جنگی ندارند. اما تا کنون ده‌ها نفر از فرماندهان سپاه در نبردهای سوریه کشته شده‌اند. اسرائیل نیز تا کنون صدها بار مواضع نیروهای ایرانی و متحدانش را در سوریه هدف قرار داده است.

• شبه‌نظامیان متحد جمهوری اسلامی در منطقه

  حزب‌الله لبنان، متحد استراتژیک سپاه

  جمهوری اسلامی ایران در نحوه همکاری و اعتماد به گروه‌های خارجی به گونه‌های مختلف عمل می‌کند. شکل‌گیری حزب الله لبنان از آغاز توسط نیروهای ایرانی صورت گرفت. ایران از طریق این گروه شیعه در جنوب لبنان، رویارویی غیرمستقیم با اسرائیل دارد.

• شبه‌نظامیان متحد جمهوری اسلامی در منطقه

  حزب‌الله و عمق استراتژیک جمهوری اسلامی

  مقامات مختلف جمهوری اسلامی بارها اعلام کرده‌اند که عمق استراتژیک ایران در غرب تا دریای مدیترانه است. سیاست "نابودی اسرائیل" از یک سو و بلندپروازی‌های ایدئولوژیک جمهوری اسلامی از سوی دیگر توجیه‌ای برای حضور ایران در لبنان تلقی می‌شود.

• شبه‌نظامیان متحد جمهوری اسلامی در منطقه

  حزب‌الله در سوریه

  بر خلاف گروه‌های فلسطینی مورد حمایت ایران که تنها در غزه و کرانه باختری فعال هستند، حزب‌الله نه تنها در لبنان سیاستی منطبق با خواست‌های جمهوری اسلامی را نمایندگی می‌کند، بلکه یکی از بازوهای نظامی ایران در منطقه به حساب می‌آید. هزاران نفر از نیروهای حزب‌الله تا کنون در جنگ سوریه شرکت داشته‌اند. به گفته محافل غربی کارشناسان نظامی حزب‌الله در یمن نیز در کنار ایران حوثی‌ها را آموزش می‌دهند.