راه بازگشت نخبگان هموار می‌شود!

فکر کردم شاید بد نباشد چند جمله ای در خصوص این خبر و برداشتهای شخصی خودم بعد از سی سال خدمت در دانشگاه و پژوهشگاه های کشور را با همان صراحت لهجه ای که دارم به دور از هر غل و غشی بنویسم.
اول عین خبر ارسالی: راهِ بازگشت نخبگان هموار می‎شود
در جلسه شورای‎عالی انقلاب فرهنگی قانون ۹ ماده‌ای راهکارها و نحوه حمایت از نخبگان و اموری که می‌تواند به نوعی از نخبگان کشور پاسداری کرده و به بازگشت نخبگان ایرانی در سطح جهان به کشور و نیز جذب نخبگان غیرایرانی از کشورهای همسایه و کشورهای مسلمان کمک کند، به تصویب رسید./ خبرآنلاین

حقیقتا خبر خوبی است! اگر دنبال شود و به اجرا برسد. من خود این داستان فرار نخبگان کشور را به شدت از نزدیک لمس کرده ام. در همین وادی طی ٣٠ سال گذشته شاید به تدریج نزدیک به صدها یا حتی حقیقتا بیشتر، از بهترین دانشجویان فوق و دکتری خودم را به کشور های خارج از دست داده ام.  بیش از ۲۵ تن از آنان که هنوز ارتباط مستقیم با آنها برایم برقرار است متاسفانه یا خوشبختانه در بهترین دانشگاه های امریکا، کانادا، استرالیا، زلاندنو و کشورهای اروپایی مشغول به تدریس و تحقیق هستند. بقیه هم در شرکت های معتبر مشغول یا دنبال شرکت های خود هستند. 
بعد از سالها تلاش و کار کردن با آنها، کار کردن با هم و یادگرفتن من از آنها و ان شا الله انتقال یافته هایی از من به آنها، از دست دادن آنها به بیگانگان زیاد مطلوب من معلم نیست. دوست داشتم آنها هم مثل خود من بعد از کسب تجربه و اتمام تحصیلات عالیه در خارج از کشور به میهن بر گردند و برای مملکت خودشان کار کنند و در ضمن رفیقی برای روزهای آینده من باشند. اگر چه الحق همه آنها فرزندانی خوبی برای من بوده و هستند!

اما نکته ای که قابل تامل برای من در این خبر بود ! جایگاه مبهم حفظ همین نخبگان موجود در دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی کشور است! آنهایی که بعد از انقلاب با مسایل عدیده و حقوق های ناچیز غیر قابل بیان و همچنین مواردی که اصلا در اینجا قابل بیان نیست ! ساختند و در هر حال چرخ را چرخانیدند و اجازه ندادند تا کشور زمین بخورد! آنها در این ٩ راهکار کجا قرار گرفته اند؟  
نمی دانم آیا متوجه شده اید که اگر فردی خارج از کشور کار کند یا در دانشگاه های خارج تدریس کند، اصلا هم مهم نیست که کجا باشد! در کشور از او به عنوان نخبه یاد می شود. به او پرفسور گفته و در اخبار از لفظ پرفسور برایش استفاده میشود ؟ ولی آیا می دانید برای یک پرفسور در داخل که فقط همان لفظ استاد تمامی است و نه چیز دیگر، ، اجازه استفاده لفظ پرفسور در نشریات وجود ندارد! نمی دانم قانونا یا عرفا ولی به هر حال نمی نویسند و بقیه مسایل هم به همین ترتیب ... !

مشکل، استفاده از الفاظ نیست امیدوارم این روشن باشد، مشکل بها دادن به نخبه گری است هر جا که باشند!  بله متاسفانه امروزه در آموزش عالی کشور افرادی داریم که اگر بجای تدریس و تحقیق در دانشگاه ها و پژوهشگاه ها در صنعت یا جای دیگر مشغول بودند هم برای خودشان، هم برای دانشجویان و هم برای آینده اموزش عالی کشور مفیدتر بودند ولی به هر حال هستند و چاره ای نیست!  بیان همین جمله آخر هم کار راحتی نیست ولی خب واقعتی هست که بنده بعد از سی سال در آموزش عالی کشور لمس کرده ام و اکنون نیز بدون هیچ تعارفی ابراز می کنم ! ان شا الله در جمعبندی ام خیلی اشتباه نکرده باشم !

برگردم سر اصل موضوع، باز کردن و هموار کردن راه برای نخبگان خارج از کشور امری ضروری و بسیار مهم است، بخصوص تزریق خون جدید که با ورود این عزیزان به اموزش عالی و صنعت کشور قابل احیا خواهد بود. ولیکن امیدوارم پاسداری و حمایت از نخبگان موجود در کشور هم پر رنگتر از همیشه لحاظ شود. نه مثل نامه اخیر  وزیر محترم بهداشت که خدمات اعضای محترم هیت علمی وزارت علوم را بی فایده و افزایش حقوق انها را در مقایسه با هیت علمی های نابغه وزارت بهداشت کاری بی حاصل و غیر قابل قیاس دانسته بودند! البته این فرمایش ایشان در مقابل فرمایش دیگر ایشان  در دانشگاه پزشکی اصفهان خطاب به اساتید علوم پزشکی را مبنی بر اینکه «  نظام تحقیقاتی دانشگاهی کشور چه کرده است؟ کدام مقاله را به وزیر وقت داده که اگر این کار را انجام دهی، نظام ارائه خدمت به سمت و سوی بهتری می‌رود؟ در مورد کرونا، یک مدل به بنده بدهید که پیش‌بینی‌ها درست بوده باشد، حتی یکی از پیش‌بینی‌ها هم درست نبوده است» را هم فراموش نکرده ایم !

البته ما در وزارت علوم همه اساتیدی که برای کشور ایران بزرگ زحمت کشیده و می کشند را ارج می نهیم و امیدواریم هر چه زودتر اموزش پزشکی به جای اصلی خود یعنی وزارت علوم برگردد تا حداقل مورد چنین بی مهری هایی قرار نگیرند و اموزش این عزیزان ترکیبی از آموزش های بالینی،اموزش های تیوریک و پژوهشی با نگرش حل مسله و تفکر ( problem solving) دنبال شود. ضعف آموزشی دانشجویان پزشکی در بیماری اخیر حاصل از ویروس کرونا بیشتر از همیشه متاسفانه هویدا بود و شد.

شاید قبل از اجرای خبر فوق، اول بهتر باشد، این بحث ناچیز افزایش حقوق اعضای محترم هیت علمی بسیار نجیب و فداکار وزارت علوم آنهم نه با قانون آپارتاید ٣٠٪؜ همه و ٣٠٪؜ بیشتر برای اساتید خاص پس از ماه ها بحث و چکش کاری حل و فصل شود تا حداقل احکام در ماه چهارم سال به دست همکارانم در وزارت علوم خلاصه برسد!

نکته آخر در راستای جذب نخبگان ایرانی و نخبگان مسلمان از خارج توصیه می کنم، بهتر است در وحله اول با باز کردن درهای ارتباطی، و با مشارکت این عزیزان در طرحها، چه دانشگاهی و چه صنعتی همزمان با ادامه کار و کسب علوم جدید و بروز توسط آنها فعلا در کشور های مقصد ادامه پیدا کند تا کم کم با بالا رفتن سن آنها و درک بیشتر شرایط پیری در آن کشور ها و محکم کردن پای خود در زمینه ای در کشور و بلاخره حب وطن که می دانم همیشه در ذهن آنهاست، با دنیایی از علوم نوین به میهن عزیزشان باز گردند. تجربه نشان داده آنهایی که یکباره بر اساس قولی جمع کرده و بر گشته اند در اولین ناملایمتی هم برای همیشه ترک وطن کرده اند ! لذا باب قول های بی مورد بسته و باب انگیزشی فقط باز باشد. ان شا الله.

* استاد نمونه کشور در مهندسی سازه، زلزله و مدیریت بحران و بنیانگذار مقاوم سازی و مدیریت بحران کشور