راهپیمایی ده‌ها هزارنفری مردم برزیل برای استیضاح بولسونارو

ده‌ها هزار معترض شنبه ۲۹ مه/۸ خرداد در یک راهپیمایی سراسری که با سازمان‌دهی احزاب سیاسی چپ، اتحادیه‌ها و انجمن‌های دانشجویی برگزار شد، به خیابان‌های بزرگترین شهرهای برزیل سرازیر شده و در اعتراض به واکنش فاجعه‌بار ژائیر بولسونارو، رئیس جمهوری این کشور به همه‌گیری ویروس کرونا، خواهان استیضاح او شدند.

بولسونارو از ابتدای شروع همه‌گیری که تاکنون جان نزدیک به نیم‌میلیون نفر را در برزیل گرفته، اقتصاد را بر تمهیدات پیشگیرانه و قرنطینه شهرها مقدم دانست، لزوم پوشیدن ماسک توسط شهروندان را نادیده گرفت و اهمییت واکسیناسیون را زیر سوال برد.

تظاهرات روز شنبه در نزدیک به ۲۰۰ شهر کوچک و بزرگ برزیل به صورت مسالمت‌آمیز برگزار شد اما براساس گزارش خبرگزاری رویترز پلیس در شهر رسیفه در شمال شرقی برزیل با پرتاب گاز اشک‌آور و گلوله‌های پلاستیکی به معترضان حمله کرده است. در سائوپائولو، بزرگترین شهر برزیل هم معترضانی که ماسک پوشیده‌ بودند، خیابان‌های اصلی را مسدود کردند.

فعالان مدنی در ریودوژانیرو این راهپیمایی‌ها را «نقطه عطف و اقدامی تعیین‌کننده در نبرد برای شکست دادن دولت بولسونارو» خواندند که به گفته آن‌ها به «نسل‌کشی» دست زده است.

براساس گزارش روزنامه گاردین بسیاری از کسانی که در این تظاهرات شرکت کرده‌اند، افرادی هستند که اعضای خانواده و نزدیکانش را به‌خاطر شیوع کرونا از دست داده‌اند. آن‌ها پلاکاردهایی دست‌ساز را حمل می‌کردند که بعضاً تصویر یا نام نزدیکان ازدست‌رفته بر آن‌ها نقش بسته بود. خانواده‌های قربانیان ویروس کرونا می‌گویند «عدالت می‌خواهیم» و «زندگی برزیلی‌ها نباید از دست برود، باید هر روز به خیابان‌ها بریزیم تا این دولت سقوط کند».

تصویری از راهپیمایی معترضان در شهر سائوپائولوی برزیل – شعارهای «استیضاح-واکسیناسیون» و «بولسونارو را اخراج کنید» بر روی پلاکاردها دیده می‌شود. (عکس از NELSON ALMEIDA / AFP)

برمبنای آمارهای رسمی تاکنون بالغ بر ۴۶۰هزار نفر در برزیل پس از ابتلا به کووید-۱۹ جان خود را از دست داده‌اند. یک معترض با رئیس جمهوری راست افراطی برزیل که بارها ویروس کرونا را تحت عنوان «آنفولانزای کوچک» بی‌اهمیت جلوه داده و تلاش‌ها برای مهار همه‌گیری از طریق اقداماتی چون رعایت فاصله فیزیکی و قرنطینه را تخریب کرده گفت: «نام و نام خانوادگی مجرم مشخص است».

برخی دیگر از معترضان هم می‌گویند عزیزانشان به‌خاطر کوتاهی دولت بولسونارو «که از ویروس خطرناک‌تر است» جان خود را از دست داده‌اند و بولسونارو باید به خاطر فاجعه کووید-۱۹ در برزیل و «دامن زدن به مرگ و ویرانی» و «جنایت علیه مردم» در دادگاه بین‌المللی کیفری لاهه مجازات شود.

از سوی مقابل ژائیر بولسونارو از اقدامات خود در پاسخ به همه‌گیری کرونا دفاع کرده و مدعی‌ست مخالفت جدی او برپایه توجه به معیشت و مشاغل در برزیل انجام گرفته است. فعالان اما می‌گویند بولسونارو با بازکردن راه برای شیوع افسارگسیخته کرونا، در نبود دسترسی به واکسن کافی، اقتصاد و زندگی مردم را نابود کرده و مردم را به ورطه‌ای برده که تنها می‌توانند میان مرگ براثر کرونا و مرگ براثر گرسنگی انتخاب کنند.

تظاهرات روز شنبه در حالی برگزار شد که نظرسنجی‌ها از افرایش خشم مردم نسبت به عملکرد دولت راستگرای برزیل و کاهش بی‌سابقه محبوبیت بولسوناروی عوام‌گرا حکایت دارند. طبق نظرسنجی‌ها ۵۷ درصد مردم از استیضاح او حمایت می‌کنند. کنگره برزیل نیز تحقیق و تفحص درباره پاسخ بولسونارو به شیوع کرونا و بحران فاجعه‌بار بهداشت عمومی را در دستور کار خود قرار داده است.

به نظر می‌رسد موقعیت بولسونارو به ویژه با ظهور مجدد لوئیز ایناسیو لولا داسیلوا، رئیس جمهور سابق چپ و رقیب سیاسی او رو به تضعیف می‌رود. لولا که می‌رود تا بار دیگر در انتخابات ریاست جمهوری برزیل مقابل بولسونارو قرار بگیرد، در مصاحبه‌ای با گاردین گفته که بولسونارو می‌توانست جلوی نیمی از این مرگ و میرها را بگیرد و او تردید ندارد كه مردم برزیل در سال ۲۰۲۲ «خود را از دست بولسونارو آزاد خواهند كرد».

فعالان محیط زیست نیز در میان معترضان هستند و می‌گویند مردم در حال بیدارشدن‌اند و موضع سیاسی خود را نسبت به بولسونارو تغییر خواهند داد. بولسونارو به کوتاهی در مهار آتش‌سوزی جنگل‌های آمازون هم متهم است که سرمایه عظیم و جبران‌ناپذیری از محیط زیست برزیل و کره زمین را نابود کرد.