برکناری همتی؛ پیامد دوری از دولت در تبلیغات انتخاباتی؟

۵۹۲ نفر برای نامزدی در انتخابات دوره سیزدهم ریاست جمهوری ثبت‌نام کردند اما شورای نگهبان فقط صلاحیت هفت نفر آنها را تائید کرد.

رئیس کل بانک مرکزی یکی از این هفت نفر است و مطابق نظرسنجی‌های غیررسمی کم‌شانس‌ترین آنها. عبدالناصر همتی نه از حمایت گروه‌های حامی دولت، موسوم به اعتدال‌گرا و اصلاح‌طلب برخوردار است نه شخصیت سیاسی "مقبول و معتبری" در میان مردم و گروه‌های سیاسی به شمار می‌رود.

همتی به عنوان تنها همکار دولت دوازدهم در میان هفت نامزد برگزیده شورای نگهبان از نخستین اظهارات خود به عنوان کاندیدای ریاست جمهوری به طور آشکاری از دولت روحانی فاصله گرفت و مدعی شد در تصمیم‌گیری‌های دولت هیچ نقشی نداشته است.

زمزمه برکناری رئیس کل بانک مرکزی پیش از اعلام نتیجه بررسی صلاحیت ثبت‌نام کنندگان آغاز شد. گفته می‌شود حسن روحانی اعتقاد دارد نامزدی در انتخابات با مسئولیت‌های حرفه‌ای ریاست بانک مرکزی تعارض دارد.

تائید ضمنی برکناری

عبدالناصر همتی شامگاه شنبه، هشتم خرداد در یک گفت‌وگوی مجازی در کلاب‌هاوس شایعه برکناری خود را به طور ضمنی تائید کرد و گفت رئیس دولت دوازدهم به او گفته اگر بخواهد نامزد انتخابات بماند نمی‌تواند همزمان رئیس بانک مرکزی باشد.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

او افزود شنیده است حسن روحانی با برخی اقتصاددانان "برای جانشینی" صحبت کرده است. غیبت همتی در نشست روز یک‌شنبه ستاد هماهنگی اقتصادی دولت می‌تواند به معنای تائید برکناری همتی تلقی کرد.

در این نشست اکبر کمیجانی، قائم مقام بانک مرکزی حضور یافت که از او به عنوان یکی از سه گزینه اصلی جانشینی همتی یاد می‌شود. گزارش خبرگزاری رسمی دولت از این نشست می‌تواند مهر تائید این برکناری باشد.

گزینه‌های احتمالی جانشینی همتی

ایرنا در این باره نوشت: «حضور کمیجانی در نشست هماهنگی‌های اقتصادی، گمانه‌زنی‌ها درباره رفتن همتی از ریاست بانک مرکزی را تقویت کرده است و احتمالا اکبر کمیجانی در نشست هیات دولت به جای همتی شرکت می‌کند.»

به نوشته روزنامه اعتماد محمد نهاونديان، معاون اقتصادی رئيس ‌جمهوری و حمید پورمحمدی، معاون اقتصادی سازمان برنامه و بودجه دو گزینه دیگر جایگزینی همتی هستند اما نهاوندیان تمایلی به پذیرش ریاست بانک مرکزی ندارد.

همتی مرداد ۷۹ و اندکی پس از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای و اعمال دوباره تحریم‌ها جانشین ولی‌الله سیف به عنوان رئیس کل بانک مرکزی شد.

در سه سالی که همتی ریاست بانک مرکزی را بر عهده داشته مهم‌ترین هدف‌های اعلام شده او، از جمله حفظ ارزش پول ملی، کاهش تورم و جلوگیری از سقوط شاخص‌های بورس تحقق نیافته است.

تبلیغات انتخاباتی برای مسئولیت‌گریزی؟

عبدالناصر همتی در گفت‌وگوهای انتخاباتی خود دولت حسن روحانی را مسئول وضعیت بحرانی اقتصادی، سقوط ارزش ریال، بحران بورس و افزایش شدید تورم عنوان می‌کند.

او ادعا کرده جلوی برنامه دولت برای "ارزپاشی" به منظور کاهش قیمت دلار را گرفته و اگر به سیاست‌های پولی و ارزی دولت تن می‌داد بهای هر دلار به ۶۰ هزار تومان هم می‌رسید.

خبرگزاری تسنیم  نهم خرداد در گزارشی همتی را متهم کرده که گرچه به عنوان رئیس کل بانک مرکزی در تدوین سیاست‌های پولی و ارزی نقش مستقیم داشته تلاش می‌کنند با حضور در صحنه انتخابات "از دولت و کارنامه سیاهش" فاصله بگیرد.

همتی در گفت‌وگو با خبرگزاری صدا و سیما می‌گوید قصد دارد "صدای بخش اعظم خاموش و معترض به وضع اقتصادی موجود باشد" و برای حل سریع مشکلات برنامه دارد.

علیرضا زاکانی، یکی دیگر از هفت نامزد مورد تائید شورای نگهبان با بازنشر ودیئوی این سخنان به کنایه نوشته از هم اکنون همتی را به ریاست بانک مرکزی منصوب می‌کند و نخستین ماموریت او "افزایش ارزش پول ملی" است.

تناقض‌گویی درباره نقش بانک مرکزی در سیاستگذاری

روزی که همتی رئیس بانک مرکزی شد بهای هر دلار آمریکا اندکی بیش از ۹ هزار تومان بود. قیمت دلار مهرماه پارسال به بیش از ۳۱ هزار تومان افزایش یافت و امروز با وجود ادامه مذاکرات وین برای احیای توافق هسته‌ای ۲۴ هزار و ۷۰۰ تومان شده است.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

مرداد ماه سال پیش رئیس بانک مرکزی در جمع خبرنگاران هدف‌گذاری خود را کنترل تورم عنوان کرد. او برخلاف صحبت‌های انتخاباتی در مورد نقش نداشتن در تصمیم‌گیری‌های دولت درباره نقش بانک مرکزی در این مسیر گفته بود: «بانک مرکزی علاوه بر نقش سیاست‌گذاری و نظارتی، بازارساز اصلی اقتصاد در همه کشورها، از جمله کشور ماست. ما در بازار اولیه و حراج دخالتی نداریم، ولی در بازار ثانویه، با عملیات بازار باز، نرخ سود بین بانکی را کنترل می‌کنیم که به هدف تورمی اعلامی دست پیدا کنیم.»

میزان تورم در حال حاضر به بیش از ۴۰ درصد و حدود دو برابر هدف‌گذاری رئیس کل بانک مرکزی رسیده است. همچنین برخی از اقتصاددانان سیاست‌های بانک مرکزی در تعیین دستوری نرخ سود را یکی از عوامل اصلی ریزش بازار بورس می‌دانند.

عبدالناصر همتی در گفت‌وگوهای انتخاباتی خود نقش بانک مرکزی در ریزش بازار بورس و زیان‌های کلان سهامداران خرد را تکذیب کرده و مسئولیت آن را متوجه وزارت‌خانه‌های اقتصادی دولت کرده است.

انتظار می‌رود "رقیبان" عبدالناصر همتی در مناظره‌های انتخاباتی تلاش‌های او برای فاصله گرفتن از دولت حسن روحانی را جدی نگیرند و از او به خاطر مسئولیتش به عنوان "بازارساز اصلی اقتصاد" در سال‌های اخیر به شدت انتقاد کنند.

• استصواب جنجالی؛ هفت کاندیدای مورد تایید کیستند؟

  ابراهیم رئیسی، رئیس قوه قضاییه و قاضی احکام اعدام در دادگاه‌های تابستان ۶۷ دومین خیز برای رفتن به پاستور را برداشته است. او در انتخابات دوره قبل رقیب روحانی بود و ۱۷ میلیون رای آورد. خبرگزاری فارس پیشاپیش با انتشار تصویری ترکیبی از هفت نامزد، به استقبال ریاست جمهوری رئیسی رفت؛ پوستری که عکس رئیسی متمایزتر و بزرگتر از سایرین است.

• استصواب جنجالی؛ هفت کاندیدای مورد تایید کیستند؟

  ده سال تلاش سبزوار رضایی میرقائد برای ورود به پاستور. محسن رضایی در میان کاندیداها از همه مسن‌تر است؛ ۶۷ سال دارد، برای سومین مرتبه نامزد شده و عنوان دکتر سرلشگر پاسدار را یدک می‌کشد. دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام و مدرس دانشگاه امام حسین، ۱۶ سال فرمانده کل سپاه پاسداران بوده و واحد اطلاعات سپاه را پایه‌گذاری کرده است.

• استصواب جنجالی؛ هفت کاندیدای مورد تایید کیستند؟

  سعید جلیلی ۵۶ سال دارد. دبیر سابق شورای عالی امنیت ملی، عضو فعلی مجمع تشخیص مصلحت نظام برای دومین مرتبه کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری شده است. در فاصله سال‌های ۱۳۸۶ تا ۱۳۸۹ که او مسئولیت مذاکرات اتمی را بر عهده داشت، سه قطعنامه علیه ایران در شورای امنیت به تصویب رسید. جلیلی یک پای خود را در جنگ از دست داده و اینک "نماینده رهبری در شورایعالی امنیت ملی" است.

• استصواب جنجالی؛ هفت کاندیدای مورد تایید کیستند؟

  علیرضا زاکانی ۵۶ ساله، نماینده مردم قم در دوره‌های هفتم، هشتم، نهم و یازدهم و رئیس کنونی مرکز پژوهش‌های مجلس. این منتقد سرسخت برجام که در رشته پزشکی هسته‌ای تحصیل کرده، در سومین تلاش برای انتخابات ریاست جمهوری از سد شورای نگهبان گذشته است. صلاحیت او در سال‌های ۱۳۹۲ و ۱۳۹۶ تایید نشده بود. زاکانی می‌گوید برای "مقابله با اشرافیت سیاسی" و کسانی به میدان آمده که داعیه "دولت سوم روحانی" را در سر دارند.

• استصواب جنجالی؛ هفت کاندیدای مورد تایید کیستند؟

  در میان هفت کاندیدا، سید امیرحسین قاضی زاده هاشمی واجد دو ویژگی است: کمترین سن و طویل‌ترین اسم. این پزشک گوش و حلق و بینی ۵۰ ساله است و برای اولین مرتبه در انتخابات ریاست جمهوری شرکت می‌کند. سوابق اجرایی او در نمایندگی چهار دوره مجلس و ریاست دانشکده پزشکی سمنان خلاصه می‌شود. قاضی‌زاده هاشمی عضو جبهه پایداری است و روز ثبت‌نام، با دختر ۲۰ ساله‌اش به وزارت کشور رفته بود.

• استصواب جنجالی؛ هفت کاندیدای مورد تایید کیستند؟

  عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی ۶۴ سال دارد و برای اولین مرتبه در انتخابات ریاست جمهوری شرکت کرده است. جزو معدود کسانی که از دولت پنجم به بعد، در همه کابینه‌ها سمت‌های کلیدی داشته اما بی‌حاشیه بوده است. دوازده سال رئیس کل بیمه مرکزی ایران بوده و پنج سال معاون سیاسی صدا و سیمای جمهوری اسلامی. او در رشته اقتصاد درجه دکترا دارد و تحصیلات تکمیلی خود را در دانشگاه لندن به پایان برده است.

• استصواب جنجالی؛ هفت کاندیدای مورد تایید کیستند؟

  محسن مهر علیزاده، رئیس فدراسیون ورزش‌های زورخانه‌ای و تنها کاندیدای اصلاح‌طلب از حزب "راه ملت". استاندار خراسان در دولت اول خاتمی، معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان تربیت بدنی در دولت دوم خاتمی، استاندار اصفهان در دولت روحانی. مهرعلیزاده در سال ۱۳۸۴ نیز کاندیدا بود و بین هفت نامزد، نفر هفتم شد. صلاحیت او اما برای انتخابات ۱۳۹۴ تایید نشد.

• استصواب جنجالی؛ هفت کاندیدای مورد تایید کیستند؟

  رد صلاحیت علی لاریجانی با کارنامه طویلی از مناصب اجرایی چون وزارت ارشاد، ریاست صداوسیما، ریاست مجلس و دبیری شورایعالی امنیت ملی، بیش از همه با شگفتی همراه شد. شماری او را رقیب اصلی ابراهیم رئیسی می‌دانستند و حتی پیش‌بینی کرده بودند که انتخابات با رقابت فشرده آنها به دور دوم کشیده شود. او در بیانیه‌ای اعلام کرد که برای رفع مشکلات "عزمی راسخ" داشت اما "راضی به رضای الهی" است.

• استصواب جنجالی؛ هفت کاندیدای مورد تایید کیستند؟

  اسحاق جهانگیری، معاون اول روحانی در زمان اعلام کاندیداتوری در توییتر نوشته بود: «در میان دولت‌های دهه‌های اخیر، دولت من به دولت‌ آقای خاتمی شباهت بیشتری خواهد داشت، اما با استفاده از تجربه‌های انباشته در ایران و جهان مرحلهٔ نوینی از اصلاحات راهگشا را آغاز خواهد کرد.» او بعد از رد صلاحیت در بیانیه‌ای ابراز امیدواری کرد که جمهوریت نظام، منافع ملی و آینده ایران فدای مصالح آنی سیاسی نشود.

• استصواب جنجالی؛ هفت کاندیدای مورد تایید کیستند؟

  رد صلاحیت احمدی‌نژاد قابل پیش‌بینی بود اما رئیس دولت‌های نهم و دهم در زمان ثبت‌نام گفت اگر تایید نشود، انتخابات را قبول نخواهد داشت و در آن شرکت نمی‌کند. سخنی بی‌سابقه از سوی یک مقام عالی که عبور از "خط قرمز نظام" و دعوت هوادارانش به تحریم تلقی شد.

• استصواب جنجالی؛ هفت کاندیدای مورد تایید کیستند؟

  پیش‌بینی می‌شود که انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ کمترین میزان مشارکت رای‌دهندگان در عمر جمهوری اسلامی را داشته باشد. خانواده کشته‌شدگان آبان و قربانیان سرنگونی هواپیمای اوکراینی، جامعه فرهنگیان، بازنشستگان، کارگران و بسیاری از کنشگران مدنی و سیاسی اعلام کرده‌اند که انتخابات را تحریم می‌کنند.