لزوم توجه بر فطرت گرایی در تدوین محتوای دوره پیش دبستانی

به گزارش خبرگزاری مهر، حسن ملکی گفت: در کاری که امروز، انجام می‌شود، چند بعد اساسی وجود دارد که باید به آن توجه کنیم و بدانیم که ابعاد اساسی کار ما، در رویارویی با برنامه درسی پیش دبستانی، کدام است؛ زیرا اگر به این ابعاد، توجه نکنیم نمی‌توانیم کار را قابل دفاع پیش ببریم.

وی ادامه داد: یکی از موارد اصلی، بعد علمی این مساله است و ما باید با نگاهی عالمانه به این مساله بنگریم. بنابراین نباید این کار بسیار مهم، اساسی و ظریف را با عجله و نگاه سلیقه‌ای پیش ببریم. در این مسیر، برخی علوم، مانند روانشناسی کودک به صورت مستقیم دخیل هستند لذا باید اطمینان حاصل کنیم که روانشناسی کودک با تمام اصول در این بخش به کار گرفته شده است. ما باید در این راستا به ذائقه کودک توجه داشته باشیم و تلاش کنیم که روانشناسان کودک در این کار ایفای نقش کنند. مساله دیگر در این عرصه، برنامه ریزی درسی است. علم مطالعات برنامه درسی، اصل بسیار مهمی است که دارای اصول و روش های خاصی است و عدم توجه به این علم باعث عدم تناسب، در این عرصه می‌شود.

معاون وزیر آموزش و پرورش تصریح کرد: برنامه پیش دبستانی باید مناسبات لازم را با کودک، دین، خانواده و … داشته باشد؛ زیرا علم برنامه ریزی درسی، علم برقراری ارتباط است. ما مانند یک جراح که بسیار در کار خود دقت می‌کند که مبادا مویرگی آسیب ببیند؛ باید توجه کنیم که مبادا ظرافت های شخصیتی کودک آسیب ببیند. علم دیگر در این عرصه، جامعه شناسی ارتباطات است زیرا بدون برقراری ارتباط بین نهاد خانواده و مراکز پیش دبستانی، اساساً چیزی حاصل نمی‌شود و تا زمانی که مراکز پیش دبستانی با خانواده رابطه نظام مند برقرار نکنند، راه به جایی نخواهیم برد. درست است که در این مرحله شاید چنین اتفاقی رویایی و شعاری باشد اما ما باید به سمت تحقق این رویا گام برداریم.

وی افزود: باید مداوم این سوال را از خود بپرسیم که آیا به کودک معصوم کمک می‌کنیم که فطرت الهی خود را از حالت بالقوه به بالفعل تبدیل کند؛ بنابراین بعد دینی و اعتقادی در این عرصه، بسیار مهم است.

ملکی خاطر نشان کرد: بحث مسائل اعتقادی و دینی نیز در این مسیر حائز اهمیت است و در این راستا، باید روانشناسان فعال و دارای سبقه دینی، حضور داشته باشند که خوشبختانه اینچنین است. ما باید به صورت ویژه و خاص فطرت الهی کودک را مد نظر قرار دهیم و این به معنای فطرت گرایی توحیدی است لذا کار این کمیته بسیار سخت و ظریف است.

وی استفاده از آثار تولید شده در سطح کشور را یک امکان قابل استفاده خواند و گفت: بخش دیگر کار، مدیریتی است زیرا تلاش ما این است که در سطح کشور از آثار تولید شده نیز استفاده کنیم و بر مبنای شاخص‌های خود، کار را در مرحله نخست تایید نماییم. لذا این امر از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است تا بتوانیم از آثار خوب در این راستا بهره ببریم.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی تصریح کرد: بعد انسجام و یکپارچگی، ویژگی مهم هر برنامه درسی است؛ اما این امر در بخش پیش دبستانی به صورت مضاعف باید مد نظر قرار گیرد زیرا کودک معصوم دارای یکپارچگی کامل است و هنوز هیچ بخش وجودی او تجزیه نشده است؛ در این راستا اگر برنامه درسی یکپارچه نباشد، به یکپارچگی وجودی کودک آسیب می‌زند. بعد نظارتی نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ لذا باید خود را برای نظارت کیفی با شاخص‌های معتبر آماده کنیم؛ که البته در سند مذکور تعیین شده است.

ملکی ادامه داد: در این مسیر قدم اول، نهایی کردن سند مربوط به شاخص‌های ارزیابی و تصویب آنهاست. البته این بدان معنا نیست که در آینده امکان اصلاح و تجدید نظر نباشد. در واقع این تصویب به معنای یک سند تکیه گاه است تا بتوانیم تولیدات دیگران را بر مبنای آن ارزیابی کنیم. در ادامه ما نیازمند یک الگوی قابل فهم و ساده هستیم که دیگران متوجه شوند ما به دنبال چه چیزی در این عرصه هستیم. به عنوان مثال اگر بخواهیم در این راستا یک فراخوان بدهیم، باید این مسئله را به طور کامل بیان کنیم تا بین آنچه که ما می‌خواهیم و آنچه که تولید می شود، فاصله نباشد.

ملکی در ادامه گفت: به نظر من، بدون مدل نمی‌توان به سمت مفاهمه پیش رفت اما باید بدانیم که با کدام مدل در این مسیر، پیش برویم که دچار آسیب‌هایی که به آن اشاره شد، نشویم. به نظر من باید در الگو به مساله انعطاف پذیری توجه کنیم زیرا ما به دنبال یک الگوی مکانیکی نیستیم. نکته دیگر سادگی الگو است. بدیهی است که این کار پیچیده به نظرمی آید؛ اما هنر ما باید این باشد که این مسئله پیچیده را ساده بیان کنیم. بحث دیگر این است که یک الگو باید همه عناصر و اجزای یک بسته را در بر بگیرد و ابتر آفرین و ابتر ساز نباشد.

وی افزود: پیشنهادم این است که برای رعایت این موارد، ویژگی های برنامه درسی پیش دبستانی را به صورت طبقه بندی شده بیان کنیم. این ویژگی‌ها می‌تواند شامل هدف، محتوا و تجارب تربیت و یادگیری باشد. تجارب و یادگیری بخش بسیار مهمی است که می‌تواند شامل تربیت بدنی، آموزش محیط زیست و … باشد؛ در واقع باید ویژگی‌های این موارد در جهت تناسب ذکر شود.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی تصریح کرد: بحث سوم ویژگی‌های سازمان، محتوا و تجارب تربیت و یادگیری با تاکید بر تلفیق است. من درباره تلفیق کار کرده‌ام و معتقدم که این عرصه به هیچ عنوان بازدارنده نیست و ما در دوره پیش دبستانی راهی جز تلفیق نداریم زیرا دوره تخصص و موضوع محوری نیست. ما باید تلفیقی داشته باشیم که میزان درهم تنیدگی با زندگی در آن بسیار بالاست.

ملکی ادامه داد: ویژگی دیگر، در این عرصه، روش ها و فنون تربیت است. پنجمین مورد نیز، ویژگی‌های ارزشیابی است که معنای آن، رسیدن متولیان آموزش به درک درستی از جایگاه حقیقی کودک است. و این به معنای نمره دهی عددی نیست.

محور دیگر، ویژگی‌های مربی است و من اشکالی نمی‌بینم که تولیدکننده یک بسته، بیان کند که چه نوع مربی با چه دیدگاهی می‌تواند، موارد بسته او را آموزش دهد.

وی خاطر نشان کرد: محور بعدی، ویژگی‌های ارتباط با خانواده است و باید در بسته ارائه شده، جغرافیای ارتباط با خانواده مد نظر قرار گیرد. ویژگی‌های ارتباط با محیط پیرامون نیز نکته دیگری است که باید به آن توجه ویژه داشت. اگر ما این ویژگی‌ها را با یک دقت نظر بالا تدوین کنیم و قبل از بیان ویژگی‌ها، رویکرد را توضیح دهیم؛ به همان الگویی خواهیم رسید که به آن نیاز داریم. در واقع اگر این مورد را در اختیار تیمی که قرار است برای ما کار کند، قرار دهیم، آن تیم می‌تواند دریابد که چه نکاتی مورد نظر ماست. این نکات متعلق به سه ساله دوم است و در مورد سه ساله نخست که مربوط به مهد کودک است، جنس نگاه متفاوت است و در آن نقطه باید، یک برنامه و محتوا برای خانواده ها تولید کنیم.