درباره «فیل آسیایی» چه می‌دانید؟

فیل آسیایی بزرگترین پستاندار خشکی قاره آسیا است که در معرض خطر انقراض قرار دارد و عواملی از جمله تخریب زیستگاه، شکار غیر مجاز و برخی دیگر از فعالیت‌های انسانی باعث کاهش جمعیت آن‌ طی سال‌ها شده است.

به گزارش ایسنا، فیل آسیایی بزرگترین پستاندار خشکی قاره آسیا است که در زیستگاه‌های خشک و مرطوب جنگل‌ها و علفزارها در ۱۳ کشور محدوده جنوب و جنوب شرقی آسیا زندگی می‌کند و جمعیت‌آن‌ها در طبیعت کمتر از ۵۰ هزار برآورد شده و به‌ لحاظ جمعیتی جزو گونه‌های در معرض خطر انقراض است.  فیل‌های آسیایی بسیار معاشرتی هستند؛ گروه‌هایی متشکل از شش تا هفت ماده هم‌خانواده را تشکیل می‌دهند که توسط پیرترین ماده - مادرسالار- هدایت می‌شوند. مانند فیل‌های آفریقایی  این گروه‌ها گهگاه به دیگر گروه‌ها می‌پیوندند تا گله‌های بزرگتری تشکیل دهند، هرچند این ارتباطات نسبتا کوتاه مدت هستند.

براساس اطلاعات صندوق جهانی طبیعت (WWF)، فیل‌ها بیش از دو سوم روز خود را مشغول تغذیه از علف‌ها هستند همچنین از مقدار زیادی پوست درخت، ریشه، برگ و ساقه‌های کوچک نیز تغذیه می‌کنند. در حالی‌که آن‌ها گیاهان علوفه‌ای را ترجیح می‌دهند اما فیل‌های آسیایی برای زنده ماندن خود را به منابع موجود در هر منطقه سازگار کرده‌اند. محصولات زراعی مانند موز، برنج و نیشکر از غذاهای مورد علاقه آن‌ها است. فیل‌ها همیشه به منبع آب شیرین نزدیک هستند زیرا حداقل یک بار در روز نیاز به نوشیدن دارند. در آسیا، انسان‌ها طی قرن‌های متمادی ارتباط نزدیکی با فیل‌ها داشته‌اند و فیل‌ به یک نماد مهم فرهنگی تبدیل شده است.

تخریب و جزیره‌ای شدن زیستگاه‌ بزرگترین تهدید برای فیل‌های آسیایی به‌حساب می‌آید. آسیا پرجمعیت ترین قاره زمین است که توسعه و رشد اقتصادی منجر به تجاوز به حریم زیستگاه فیل‌ها شده و این امر باعث شده است که امروزه به‌طور متوسط ‌۷۰ درصد فیل‌ها در خارج از مناطق حفاظت شده یافت شوند. گسترش سکونتگاه‌های انسانی، مزارع، صنعت، کشاورزی، فعالیت‌های معدنی و احداث جاده‌ها، خطوط راه آهن و کانال‌های آبیاری جمعیت فیل‌ها را به مکان‌هایی کوچکتر و احاطه شده توسط سازه‌های انسانی محدود کرده است.

فیل‌هایی که جمعیت آن‌ها براثر تخریب زیستگاه محدود شده است در معرض خطر بالایی در برابر بلایای طبیعی، بیماری و درون‌زایی قرار می‌گیرند همچنین تغییر کاربری اراضی و تجاوز به حریم زیستگاه‌ فیل‌ها باعث افزایش تعارض‌ها بین انسان و فیل شده که ممکن است در برخی موارد منجربه از بین رفتن محصولات کشاورزی، آسیب و مرگ انسان‌ها شود که به تبع آن می‌تواند خشم برخی افراد را به‌همراه داشته باشد و منجربه مرگ فیل‌ها شود.

حتی در زیستگاه‌هایی که از شرایط مناسبی برخوردارند، شکار غیرقانونی همچنان تهدیدی برای جمعیت فیل‌ها محسوب می‌شود. در سال ۱۹۸۹ کنوانسیون تجارت بین المللی گونه‌های جانوری و گیاهی در معرض خطر انقراض (CITES) که توافقی جهانی بین دولت‌ها برای تنظیم یا ممنوعیت تجارت بین‌المللی گونه‌های در معرض تهدید است، تجارت بین‌المللی عاج فیل را ممنوع کرد. با این حال هنوز این تجارت در مناطقی رونق دارد و بازارهای غیرمجاز محلی در برخی کشورها به این تجارت دامن می‌زند. اگرچه بیشتر این عاج‌ها از شکار غیرقانونی فیل‌های آفریقایی به‌دست می‌آید اما فیل‌های آسیایی نیز به دلیل عاج خود به طور غیرقانونی شکار می‌شوند همچنین بازار ثابتی برای محصولات دیگر فیل شامل پوست، موی دم و گوشت وجود دارد که همچنان به شکار غیرقانونی دامن می‌زند.  

فیل سوری یا فیل غرب آسیا نام یک زیرگونه پیشنهادی از فیل آسیایی است که روزگاری در غرب آسیا زیست می‌کرد و غربی‌ترین جمعیت این گونه محسوب می‌شد. انقراض این فیل در عصر باستان روی داد و سنگواره‌های موجود از آن در ایران،  عراق،  ترکیه و سوریه با قدمتی حداقل میان ۷۰۰ تا ۱۸۰۰ سال پیش از میلاد یافت شده‌ است. زیستگاه فیل سوری از جنگل‌های شمال ایران تا کرنا در جنوب ایران تا استپ‌های سوریه امتداد می‌یافت اما امروزه در هیچ‌یک از زیستگاه‌های طبیعی کشور فیل وجود ندارد.  

سال ۱۳۹۲ یک فیل ماده با نام «میهری»  و یک فیل نر با نام «مهاسن» بدون ‌پرداخت هزینه‌ای از یک یتیم‌خانه فیل‌ها در کشور سریلانکا - به‌عنوان هدیه رییس جمهوری سریلانکا به رییس جمهوری وقت ایران - به کشور منتقل شدند. هردوی این فیل‌ها هنگام ورود به کشور هشت سال سن داشتند و در همان زمان نیز گزارشاتی مبنی بر باردار بودن ماده فیل مطرح بود.

با این حال در اردیبهشت سال جاری و ‌پس از ۲۴ ماه بارداری فیل ماده،  خبر از تولد یک فیل در باغ‌وحش ارم رسید که به گفته پیمان محمدزاده -دامپزشک باغ وحش ارم -  نوزاد متولد شده ماده و جثه آن مقداری از حد طبیعی کوچکتر است. از این رو همین مسئله باعث شده که برای استفاده از شیر فیل مادر نیاز به آموزش و وقت بیشتری داشته باشد که با توجه به استعداد فیل مادر و نوزاد تلاش ما این است که شیر خوردن طبیعی حیوان ادامه داشته باشد و از شیرهای مصنوعی استفاده نکنیم.

‌محمدزاده ادامه داد: به‌طور کلی فیل‌ها به‌طور متوسط در هر وعده نیم لیتر شیر مصرف می‌کنند و در طول روز باید هشت لیتر شیر خورده باشند. تلاش می‌کنیم فیل مادر و نوزاد به‌صورت طبیعی این فرایند را طی کنند و نیاز به دخالت انسانی یا تغذیه دستی نداشته باشند.  فیل‌هایی که در بدو تولد به‌صورت دستی تغذیه می‌شوند، طول عمر کوتاهی خواهند داشت و ممکن است خیلی زود از بین بروند.

محمد کرمی - رییس اداره نظارت بر امور حیات وحش استان تهران- نیز به‌تازگی درباره آخرین وضعیت فیل تازه متولد شده در باغ وحش ارم به ایسنا گفت که فیل تازه متولد شده بدون هیچ مشکلی از شیر مادر خود تغذیه می‌کند و فیل مادر و نوزاد در سلامت کامل هستند.

انتهای ‌پیام