ساختار تقسیم قدرت حکومتی و تقسیمات کشوری در ایران نوین، رضا هازلی - Gooya News

ایران یک کشور باستانی با پیچیدگی‌های خاص خود است. این کشور ساختار بسیار پیچیده‌ای دارد که در یک پروسه تمدنی بیش از هفت هزار ساله و پروسه تاریخی نزدیک به ۳۷ سده شکل گرفته است. دولت-ملت مدرن ایران در آغاز سده بیستم میلادی، از دل شاهنشاهی ایران که دست کم برای سه هزار و هفتصد سال و از زمان «ایرانویچ» (حوزه باستانشناسی ایرانی بی‌ام‌ای سی) و ورود تیره‌های ایرانی از جمله کاسپی‌ها به خاورمیانه وجود داشته است، شکل گرفته است. شاهنشاهی ایران در باستان برای هزاران سال یکی از دو ابرقدرت جهان باستان به همراه یونان و سپس روم بوده است. به گفته «هگل» فیلسوف آلمانی، امپراطوری ایران، نخستین امپراطوری تاریخ بشر است. این امپراطوری بزرگ ترین و طولانی ترین جنگ تاریخ را نزدیک به هزار سال با یونان و روم داشته است و تاثیرات و سهم آن در دانش و تکنولوژی و فرهنگ و دین و ادبیات و علوم نظامی و مدیریتی جهان باستان درخشان است. پروسه مدرن سازی ایران در زمان رضا شاه، به قدرت پیش رفت اما، متاسفانه در زمان پهلوی دوم با اجرای طرح کمربند سبز برژینسکی، دچار اختلال شدید شد و این اختلال سرانجام به انحراف حرکت اعتراضی و انقلابی روشنفکران ایرانی برای آزادی و دموکراسی کشید و دولت پیشرو و انقلابی دکتر بختیار را به تراژدی جمهوری اسلامی ختم کرد.

ایران کشوری است که در جغرافیای سیاسی خاورمیانه و جهان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. کشور ایران مهمترین و قدرتمند ترین ستون «تمدن ایرانی» است و برای دیگر کشورها و سرزمینهای این تمدن، شامل اما نه محدود به: تاجیکستان، افغانستان، کردستان (در عراق، ترکیه و سوریه)، بلوچستان (در پاکستان)، اوستیا و آلانیا (قفقاز)، تالش (قفقاز)، تاجیکان (در سمرقند و بخارا)، و حتا آران (آذربایجان) و ارمنستان نقش «اساسی» و «حیاتی» را بازی می‌کند.

فروپاشی و تضعیف ایران، فروپاشی و تضعیف همه کشورها و سرزمینهای تمدن ایرانی خواهد بود و زمینه مداخله و جنگ با قدرت‌های منطقه‌ای و جهانی در تمدن ایرانی را فراهم می‌کند. از اینرو در تکمیل پروسه نیمه کاره دولت-ملت مدرن ایران که از زمان رضا شاه آغاز شد، باید بسیار محتاط بود و ساختار نوین کشور ایران را برپایه‌ای محکم بنا نهاد که اگر خشتی به نادرستی گذاشته شود، دیوار کشور ایران و تمدن ایرانی تا ثریا کج خواهد رفت.

از سوی دیگر «ایران» کشوری یکدست نیست و از اقوام گوناگونی درست شده است. هرچند که همه این اقوام در «فرهنگ ایرانی» مشترکند و جزء گروهی هستند که به آنها در «ایرانگرایی»، «حوزه فرهنگی نوروز» می‌گویند، اما، صاحب «خرده فرهنگ» خاص خود نیز هستند.

یکی از مهمترین مسائل چالش برانگیز «ایران نوین»، تقسیم عادلانه قدرت حکومتی و تقسیمات کشوری است به گونه‌ای که دو اصل «عدالت» برای مردمان و اقوام ایرانی و «یکپارچگی تمدن ایرانی» در آن رعایت شود که در اینجا بدان پرداخته می‌شود.