اگر قصد دارید گیاهخوار شوید این مطلب را بخوانید

امروزه رژیم های گیاهخواری در سراسر جهان محبوبیت زیادی به دست آورده اند. و افراد با دلایل اخلاقی مختلف مثل حقوق انسانی، عوامل محیطی ، حمایت از محیط زیست و یا سلامت کاملتر ،تبدیل به یک گیاهخوار شوند.

سالانه تعداد زیادی از مردم جهان برای داشتن زندگی سالم‌تر و پذیرش مسئولیت‌هایی با بار اجتماعی بیشتر، عادات رژیم غذایی خود را به سمت گیاه‌خواری سوق می‌دهند.

تخمین زده شده که از هر ۱۰ نفر انسان روی کره زمین، یک نفر گیاهخوار باشد که این رقم بسیار دور از انتظار به نظر می‌رسد.

یکی از رایج ترین تعاریف برای علاقه مندان به رژیم گیاهخواری، این است که گیاه‌خواران افرادی هستند که به زندگی حیوانات اهمیت می‌دهند و ذبح آن‌ها برای مصارف غذایی را از نمادهای ظلم و ستم می‌دانند اما این همه ماجرا نیست و دلایل دیگری نیز برای علاقه به این سبک زندگی و رژیم غذایی وجود دارد. 

به طور کلی این افراد تمایل دارند زندگی سالم‌تری داشته باشند و با حذف مصرف گوشت و منابع حیوانی، از مبتلا شدن به بیماری‌های قلبی و عروقی و برخی از سرطان ها پیشگیری کنند. همچنین گیاهخواران به سرزندگی و داشتن اندامی متناسب علاقه مند هستند.

اما پیش از اینکه شیوه زندگی خود را تغییر دهید تا گیاهخوار شوید، بهتر است تا با متخصصان تغذیه مشورت کنید و از وضعیت دقیق سلامتی بدنتان آگاهی پیدا کنید، زیرا اگر این رژیم سر خود و بدون آگاهی انجام شود علاوه بر اینکه تاثیر مثبتی نخواهد داشت، مضرات فراوانی نیز به همراه دارد. 

رژیم گیاهی در صورت می تواند مفید و موثر باشد که شما اگر به فرض مثال، مصرف گوشت را متوقف می کنید، از سوی دیگر حتما یک پروتئین گیاهی جایگزینش کنید تا بدن شما کمبود هیچ ویتامین و املاحی را تحمل نکند و در طولانی مدت مشکلات مختلفی را متحمل نشود.

آزاده نجار زاده متخصص تغذیه و رژیم درمانی و عضو انجمن علمی تغذیه ایران در گفتگو با باشگاه خبرنگاران جوان گفت:  گیاهخواری انواع مختلفی دارد و علاقه به این نوع رژیم غذایی، در هر فرد به دلایل مختلفی شکل می گیرد . 

او ادامه داد: برخی از افراد گیاهخوار مطلق یا خام گیاهخوار هستند. یعنی مواد غذایی را به صورت پخته مصرف نمی‌کنند و حتی تخم مرغ و شیر را نیز کاملا از رژیم غذاییشان حذف می‌کنند.

نجازاده گفت: بعضی دیگر از گیاهخواران، غذاهای گیاهی را مصرف می‌کنند، اما خام خواری ندارند و غذاهای حیوانی در رژیم غذاییشان جایگاهی ندارد. گروه دیگری هستند که لاکتو-اوو وجترین اند. یعنی در کنار غذاهای گیاهی که مصرف می‌کنند، لبنیات هم مصرف می‌کنند، اما تخم مرغ در رژیمشان جایی ندارد و به طور کلی محدودیت رژیمشان از گیاهخواران صفر کمتر است.

او گفت: در گروه دیگری از گیاهخواران، لبنیات و موادی که منشا لبنی دارند مصرف نمی شوند، اما تخم مرغ مصرف مورد استفاده قرار می گیرد.

این متخصص تغذیه و رژیم درمانی بیان کرد: گروه دیگر گیاهخواران، علاوه بر منابع غذایی گیاهی از لبنیات و تخم مرغ هم استفاده می‌کنند و گروه آخر، همیشه گیاهخوار نیستند، اما مصرف گوشت قرمز را محدود کرده اند و به منظور احترام به محیط زیست، گوشت کمتری مصرف می‌کنند. نقطه مقابل آنها، گروهی هستند که به آن‌ها وگان گفته می‌شود. این گروه هیچ محصول حیوانی را مصرف نمی‌کنند. به طور مثال حتی عسل را هم استفاده نمی‌کنند و از محصولات حیوانی مثل چرم و ابریشم نیز خودداری می‌کنند.

نجارزاده افزود: در مورد بحث سلامت بودن یا نبودن رژیم گیاهخواری، می‌توان گفت، طبق مطالعات انجام شده، گیاهخوارانی که وگان هستند و مطلقا گیاهخواری می‌کنند نسبت به سایر افراد، لاغرتر هستند و میزان چربی و فشار خونشان هم پایین‌تر است و دلیلش هم این است که غلات سبوس دار و میوه و سبزی و آجیل بیشتری استفاده می‌کنند که این ترکیبات، غنی از فیبر و اسیدفولیک و آنتی اکسیدان هستند و سلامتی را به ارمغان می‌آورند.

او اظهار کرد: مطالعات اپیدمیولوژیک حاکی از این است که افرادی که همه چیز خوار هستند و رژیم‌های گیاهخواری را رعایت نمی‌کنند، نسبت به افراد گیاهخوار؛ بیشتر در معرض سرطان پروستات و سرطان روده بزرگ و مقعد، هستند و می‌توان گفت؛ گیاهخواری ریسک این دو سرطان را کاهش می دهد و دلیلش هم این است که گیاهخواران لاغرتر هستند و یکی از مولفه‌های مهم ابتلا به این دو سرطان، یعنی چاقی را ندارند.

افرادی که بیش از حد گوشت قرمز، مصرف می‌کنند در معرض ابتلا به سرطان کبد و ریه هستند

نجارزاده بیان کرد: از طرف دیگر، به این دلیل که گیاهخواران، حبوبات و میوه و سبزی بیشتری مصرف می‌کنند، کمتر در معرض ابتلا به سرطان هستند. همچنین میوه و سبزی که در گیاهخواری مصرف می‌شود، احتمال ابتلا به سرطان‌هایی مثل سرطان معده و سرطان مری و سرطان ریه را کاهش می‌دهد و بدن را در برابر بروز این سرطان‌ها محافظت می‌کند.

او مطرح کرد: نکته‌ای که در مورد گیاهخواران مطلق، وجود دارد این است که ویتامین دی در این افراد، نسبت به سایرین کمتر است و این کمبود ویتامین دی می‌تواند، منجر به بروز ابتلا به سرطان شود. به این منظور بهتر است گیاهخواران، همزمان با مصرف ویتامین ب ۱۲، ویتامین دی هم مصرف کنند.

او افزود: تا کنون هیچ داده متقن علمی در مورد درمان سرطان‌ها با گیاهخواری، اثبات نشده است و مطالعات کنونی فقط نشان دهنده کاهش بروز سرطان‌ها هستند.

نجار زاده ادامه داد: فردی که به سرطان مبتلا شده به دلیل شیمی درمانی ناشی از ابتلا به سرطان، دچار کاهش وزن و سوء تغذیه می‌شود و نیاز به پروتئین در او افزایش پیدا می‌کند. نکته قابل توجه این است که پروتئین مورد نیاز را نمی‌توان صرفا از منابع گیاهی تامین کرد و مصرف مواد لبنی و پروتئین‌های حیوانی، هم مورد نیاز است.

این متخصص تغذیه و رژیم درمانی بیان کرد: افرادی که شیمی درمانی می‌شوند باید از مواد غذایی استفاده کنند که از نظر میکروب و سلامت، کنترل شده باشد. بنابر این خوردن میوه و سبزیجات در این دوره منع می‌شود، چون ریسک خطر و آلودگی دارد و بنابر این افرادی که در دوره درمانی شیمی درمانی هستند، مجاز به رژیم گیاهخواری نیستند.

او اظهار کرد: مطالعات نشان داده که تراکم مواد معدنی در استخوان خانم‌هایی که در سن یائسگی بوده اند و به طور معمول از رژیم گیاهخواری استفاده کرده اند، کمتر از سایرین است. باید توجه داشت سلامت استخوان‌ها علاوه بر گیاهخواری به رژیم‌های زیاد دیگری نیز نیاز دارد.

آمار مربوط به گیاهخواری مدام در حال افزایش است، اما در سال ۲۰۲۰ ، این افزایش، چشمگیرتر از قبل بود. برای مثال آلمان در سه ماهه اول سال ۲۰۲۰ با رشد ۳۷ درصدی فروش مواد غذایی وگان مواجه بوده و انگلستان از افزایش ۸۰ درصدی این محصولات در بزرگ‌ترین سوپرمارکت‌های خود خبر داده است. در ایالات‌متحده‌آمریکا نیز فروش مواد غذایی وگان در اوج همه‌گیری کووید -۱۹ شاهد افزایش ۹۰ درصدی بوده و همچنان در حال رشد است.

فریبا کوهدانی استاد دانشکده علوم تغذیه و رژیم شناسی دانشگاه علوم پزشکی تهران و متخصص تغذیه در گفتگو با باشگاه خبرنگاران جوان گفت: رژیم گیاه خواری یکی از رژیم هایی است که امروزه توسط افراد زیادی مورد استقبال قرار گرفته است اما بایدها و نبایدهایی دارد و باید بررسی شود که این رژیم برای چه کسانی مناسب و برای چه کسانی نامناسب است .

کوهدانی افزود: رژیم گیاه خواری، به دلیل نوع انتخاب های غذاهای خاصی که وجود دارد، دارای ویژگی های خاصی است که باید مورد توجه قرار بگیرد .

بسته به اینکه فرد از کدام یک از این رژیم ها استفاده کند، باید و نبایدهای متفاوتی برایش در نظر گرفته می شود

او گفت: این رژیم به انواع مختلفی تقسیم بندی می شود . مثلا رژیم هایی را داریم که در آن همه مواد غذایی حیوانی، منع استفاده دارد و فقط محصولات گیاهی در آن مصرف می شود. یا رژیمی داریم که در کنار مواد غذایی گیاهی، لبنیات هم مصرف می شود.

او ادامه داد:  نوعی از رژیم هست که در آن مصرف تخم مرغ مجاز است و گروهی دیگر از گیاه خواران نیز در کنار مصرف مواد غذایی گیاهی، هم لبنیات و هم تخم مرغ را مصرف می کنند .

این استاد دانشکده علوم تغذیه و رژیم شناسی بیان کرد: معمولا در یک رژیم غذایی میزان دریافت املاح با منبع گیاهی می تواند مطلوب و مناسب باشد و در برخی از افراد که با چربی و فشار بالای خون مواجه هستند، رژیم گیاهخواری می تواند برای برخی از این افراد مفید و موثر باشد .

کوهدانی گفت: رژیم گیاهخواری بسته به شرایط فردی، می تواند اثرات متفاوتی روی بدن هر فرد بگذارد و نمی توان صد در صد در مورد مثبت و منفی بودن آن اظهار نظر کنیم.

این متخصص تغذیه اظهار کرد: به طور مثال افرادی که مشکل کمخونی و فقر شدید آهن دارند علی رغم استفاده از منابع خوب گیاهی آهن به این دلیل که جگر یا گوشت ها که غنی ترین منابع غذایی آهن هستند را مصرف نمی کنند، ممکن است در طولانی مدت، دچار مشکل شوند.

او گفت: همچنین بیشترین منابع ویتامین ب ۱۲ در پروتئین های حیوانی موجود است و رژیم های گیاه خواری به این واسطه، برای برخی از افراد که مستعد کمبود ویتامین B۱۲ هستند مناسب نیست .

کوهدانی افزود: از سوی دیگر، افرادی که مبتلا به بیماری های قلبی عروقی هستند ممکن است با دریافت مقادیر زیاد آهن، دچار مشکل بشوند و رژیم گیاهخواری می تواند با حذف این مقادیر اضافی و در نتیجه کاهش خطرات بیماری های قلبی عروقی نقش موثری داشته باشد .

او ادامه داد: به هیچ وجه نمی توان قضاوت کلی در مورد انواع رژیم داشت بلکه با بررسی شرایط فرد و کنترل مداوم، مفید یا مضر بودن هر نوع رژیم غذایی را برای افراد مختلف می توان تایید یا رد کرد. با جایگزین کردن مواد غذایی گیاهی به جای حیوانی به راحتی می توان ویتامین های دریافتی را تامین کرد و حتی در مواردی دیده شده که استفاده از گیاهخواری، باعث کنترل و بهبودی نسبی فشار خون بالا و اختلالات چربی خون، بیماری های قلب و عروق ، کبد چرب و برخی از سرطان ها می شود.

کوهدانی افزود: در این رژیم برنامه ریزی برای دریافت تمام منابع غذایی و جایگزین کردن برخی از انواع مواد غذایی و یا دریافت مکمل ها منجر به حفظ سلامتی فرد می شود .

این متخصص تغذیه اظهار کرد: توجه به تنوع غذایی یکی دیگر از نکات مهم در افراد گیاهخوار است. استفاده از یک نوع خوراکی ثابت در بازه زمانی طولانی، منجر به بروز مشکلاتی برای فرد می شود ولی جایگزین کردن و بهره وری از تمام منابع غذایی مجاز و همچنین در موارد خاص استفاده از مکمل ها در کنار این رژیم می تواند از بروز عوارض و مشکلات جدی برای فرد، جلوگیری کند.

۲۳۵۲۳۷