جامعه مدنی و آزادی در دولت اصلاحات به درستی تبیین نشد/ ابطحی: با عدم مشارکت در انتخابات هیچ مشکلی حل نمی‌شود

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، حسن غفوری فرد معاون رئیس جمهور وقت در سازمان تربیت بدنی، آیت الله مصباحی مقدم عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و عضو مجلس خبرگان رهبری و حجت الاسلام ابطحی رئیس دفتر سیدمحمد خاتمی رئیس جمهور پیشین شب گذشته به میزبانی حمیدرضا آصفی در خصوص کارنامه دولت دوم سیدمحمد خاتمی در برنامه مجری به گپ و گفت پرداختند.

انتخابات هشتم؛ با بیشترین تعداد کاندیدا‌ها نسب به دوره‌های دیگر

غفوری فرد که خود یکی از کاندیدا‌های دوره هشتم ریاست جمهوری بود در خصوص حضورش در عرصه رقابت انتخاباتی آن دوره اظهار داشت: در دوره دوم آقای خاتمی مشخص بود که ایشان حتما رأی می‌آورد و حتی در این دوره یک میلیون رأی هم بیشتر کسب کرد. از همان ابتدا معلوم بود که مردم به ایشان اقبال دارند و کسی که رغیب ایشان است، شانس موفقیت ندارد؛ لذا حضور من هم فقط برای گرم کردن بازار انتخابات بود.

وی افزود: البته برای حضورم در عرصه انتخابات با آقای خاتمی و مرحوم هاشمی مشورت کردم. آقای خاتمی گفت حضور شما خوب است و موجب گرم شدن انتخابات می‌شود. آقای هاشمی هم پرسیدند فکر می‌کنید چقدر رأی می‌آورید که گفتم اگر حمایتم کنند سه یا چهار میلیون رأی دارم که البته می‌دانستم خیلی کم است. در آن دوره حدود ۱۰ نفر تأیید صلاحیت شدند که بیشتربن تعداد کاندیدا‌های ریاست جمهوری نسبت به دوره‌های دیگر بود.

رقبایی که برای رأی آوردن به میدان آمدند

ابطحی در خصوص برپایی انتخابات هشتم ریاست جمهوری بیان داشت: دوره اول آقای خاتمی تقریبا ادامه شرایط دوره‌های قبل بود که کاندیدای مورد نظر از قبل مطرح بود و در مورد آقای ناطق نوری هم بنا بود چنین شود؛ ولی به قول آقای ناطق به جای اینکه تنور را داغ کنند، نان را سوزاندند. چرا که تقریبا هیچ کاری نبود که ساختار حاکمیت بتواند در حمایت از آقای ناطق نوری انجام بدهد و نداده باشد، اما اینطور نشد و آقای خاتمی رئیس جمهور شد.

وی افزود: در انتخابات هشتم، ولی کاندیدا‌ها به نیت رأی آوردن به میدان آمده بودند و رقابت جدی شکل گرفته بود. حتی دو نفر از اعضای کابینه خود آقای خاتمی نامزد انتخابات شده بودند و صحبت‌ها و سخنرانی‌ها خیلی هم تند بود به معنای اینکه می‌خواهند رأی بیاورند. البته آقای خاتمی هم در اواخر دور دوم از نامزد مجدد شدن، دلسرد بود. اما فضایی که ایجاد شد موجب شد رأی بیشتری نسبت به دور اول به دست بیاورد.

ابحطی خاطرنشان کرد: نکته قابل توجه آن دوره این بود که آقای خاتمی برای من که آن موقع رئیس دفتر ایشان بودم نامه مفصلی نوشت و گفت یا از رئیس دفتری من استعفا دهید یا در هیچ یک از ستاد‌هایی که برای من تشکیل شده، حضور نیابید تا دفتر رئیس جمهور با ستاد انتخاباتی خلط نشود؛ و به همین دلیل من برخی اوقات با تلفن وضعیت ستاد‌ها را جویا می‌شدم.

چرا اقتصاد کشور در دوره خاتمی وضعیت آرامی داشت؟

آصفی با طرح شعار‌های دولت اصلاحات اظهار داشت: نمی‌گویم آقای خاتمی شعار اقتصادی نمی‌داد، ولی بیشتر مباحث جامعه مدنی و نهادینه کردن انتخابات و مسائل فرهنگی مطرح بود با این حال بهترین کارنامه را آقای خاتمی در عرصه اقتصادی دارد دلیل این امر چه بود؟

مصباحی مقدم در پاسخ به این سوال اظهار داشت: من آن زمان به خوبی در جریان اختلاف جدی بین دکتر نمازی وزیر اقتصاد و آقای نوربخش رئیس بانک مرکزی وقت قرار داشتم و آقای خاتمی، چون خودش دیدگاه اقتصادی خاصی نداشت، بین این دو مانده بود و گاهی این طرف را ترجیح می‌داد و گاهی آن طرف را؛ که این خودش آثار منفی به وجود می‌آورد. البته کاری هم در دوره آقای خاتمی اتفاق افتاد که نرخ ارز را که آن زمان چند نرخی و فسادزا بود را تک نرخی و یکسان سازی کرد که بعد از آن ثباتی را در نرخ ارز تجربه کردیم که تا مدت‌ها بعد از ایشان هم ماند.

عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام بیان داشت: در دوره آقای خاتمی مسئله اقبال برای سرمایه گذازی و استقراض خارجی بهبود پیدا کرده بود. در دوره سازندگی آقای هاشمی هم هزینه‌های کشور بالا رفت و هم زیرساخت‌ها توسعه پیدا کرد چرا که دولت منابع لازم را نداشت و استقراض خارجی انجام داد که حدود ۴۰ میلیارد دلار استقراض خارجی پیدا کردیم.

وی افزود: لذا زمینه‌ای که در دوره آقای هاشمی فراهم شد، موجب بهبود اقتصادی در دوره آقای خاتمی را فراهم کرد. آقای خاتمی اگر نگاه اقتصادی نداشت، وارث دوره‌ای بود که آن دوره زیرساخت‌های زیادی را مهیا کرد. البته در دوره آقای خاتمی این فکر مطرح بود که اگر از دیگر کشور‌ها وام دریافت کنیم منافع آن‌ها اقتضا می‌کند که در مسائل سیاسی ما را مورد حمایت قرار دهند که من این تفکر را خیلی قبول نداشتم.

پشتوانه مردم موجب بهبود شرایط سیاسی و اقتصادی شد

ابطحی با بیان اینکه من هم معتقد نیستم که آقای خاتمی شعار اقتصادی خاصی می‌داد و شعار‌های اقتصادی را خیلی شفاف بیان نکرد، گفت:، اما به یک نکته مهم باید توجه کرد و آن اینکه یک توسعه وقتی اثر می‌کند که متوازن باشد. شعار آقای هاشمی اساسا سازندگی بود و در این دوره توسعه سیاسی، اجتماعی و فرهنگی رها شده بود.

وی تصریح کرد: وقتی توسعه متوازن شکل می‌گیرد مردم حس می‌کنند که خودشان در حاکمیت حضور دارند؛ لذا در دوره آقای خاتمی خیمه انقلاب وسیع شد و افراد زیادی زیر آن جا گرفتند و تلاش کردند اقتصاد توسعه پیدا کند. ما در این دوره نفت را بین ۹ تا ۱۱ دلار می‌فروختیم که اداره کشور با آن بسیار سخت بود، ولی جامعه ثبات و آرامش داشت. از سوی دیگر بخشی از پرداخت دویون خارجی به دوره آقای خاتمی رسید؛ لذا توسعه اقتصادی تنها شعار دولت آقای خاتمی نبود.

ابطحی اظهار داشت: نکته‌ای که در خصوص قیاس دوره آقای هاشمی با آقای خاتمی باید بیان شود این است که توسعه زیرساخت‌ها در دولت آقای هاشمی غیرقابل انکار است، ولی علی رغم اینکه آقای هاشمی فرد متعادلی بود و با دنیا ارتباط داشت، وقتی دولت را تحویل گرفتیم یک سفیر اروپایی در کشور نبود و به دلیل اختلافاتی که بین ایران و اروپا در برخی مسائل و به خصوص در ماجرای میکونوس پیش آمده بود، ایران و اروپا سفرای خود را فراخوانده بودند و ارتباط جهانی ما مختل شده بود.

وی افزود: این در حالی است که در دوران آقای خاتمی توانستیم با عربستان که جدی‌ترین رغیب منطقه‌ای ما است، توافقنامه امنیتی امضا کنیم. این بهبود وضعیت دلیلش این بود که دنیا احساس کرد تعاملاتی بین مردم و رهبری نظام و رئیس جمهور شکل گرفته است که پشتوانه آن مردم است که موجب موفقیت سیاست خارجی هم شد و در اقتصاد هم خیلی کمک کرد. اینکه امروز رهبری تأکید می‌کنند مشارکت، از اینکه چه کسی رئیس جمهور می‌شود مهمتر است برای این است که این مشارکت به کل حاکمیت، قدرت می‌دهد.

جامعه مدنی و آزادی؛ دو کلیدواژه‌ای مورد سوءاستفاده قرار گرفت

مصباحی مقدم، اما با اشاره به طرح موضوع جامعه مدنی در دوره اصلاحات خاطرنشان کرد: اتفاقا یکی از بیشترین انتقاداتی که در دوره آقای خاتمی مطرح می‌شد، مسائل اقتصادی نبود، بلکه جامعه مدنی بود. ایشان جامعه مدنی را مطرح کرد، اما تعریف مشخصی از آن ارائه نکرد و موجب شد هر کسی از ظن خود یار ایشان شود.

وی افزود: جامعه مدنی دارای طیف‌های مختلفی است که از چپ چپ تا راست راست را شامل می‌شود و اصلش مربوط به متفکران اروپایی خصوصا جان لاک است که نوعی واکنش در مقابل تفکرات سنتی مسیحی است و ریشه اصلاح طلبی هم به آنجا باز می‌گردد. در واقع به نظر آمد عده‌ای که در این جریان صاحب فکر هستند، دقیقا همان را مطرح می‌کنند.

عضو مجلس خبرگان رهبری اظهار داشت: بعد از طرح این عبارت، حضرت آقا از ایشان پرسیده بودند که هدف شما از طرح جامعه مدنی چیست که آقای خاتمی گفته بود منظور من همان مدینه النبی است که ایشان فرموده بودند اگر این است، خیلی خوب است و همین را بگویید. ولی وقتی این شعار را که آقای خاتمی داد، عده زیادی به ایشان گرایش پیدا کردند نه به خاطر مدینه النبی؛ بلکه همان اندیشه جامعه مدنی جان لاک مدنظرشان بود و نوعی بازنگری در اصول و مبانی را دنبال می‌کردند و مطابق با این شعار تغییرات فرهنگی رخ داد.

وی ادامه داد: یکی دیگر از انتقاداتی که بنده به ایشان داشتم مربوط به مسئله آزادی بود. آزادی واژه‌ای بود که بیشترین استفاده را در کلام ایشان داشت و البته ما با تمام وجود آزادی را می‌خواهیم و این جزو شعار‌های جمهوری اسلامی بود. اما با طرح این موضع توسط آقای خاتمی از آن زمان به بعد ما شاهد اوضاع دیگری در زمینه فرهنگی جامعه بودیم و چیزی که در فرهنگ تغییر کرد به راحتی باز نمی‌گردد.

آصفی در این خصوص گفت: از این واژه‌ها سوء استفاده و سوء تعبیر شد.

مصباحی مقدم تصریح کرد: بله؛ گوینده باید حرف خودش را به گونه بیان کند که سوء تعبیر نشود و مکرر آن را استفاده کردن، درست نیست.

ابطحی در این خصوص گفت: وقتی شعار استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی بیان می‌شود کسی نمی‌گفت مراقب باشید سوء تعبیر نشود و یک آزادی در چهارچوب مبانی دینی مطرح بود؛ که مصباحی مقدم این ادعای ابحطی را نامرتبط با اصل بحث خواند.

کاندیدا‌ها به جای سخنان سلبی مردم را به آینده امیدوار کنند

غفوری فرد نیز در خصوص مبحث آزادی اظهار داشت: در دنیا به هیچ واژه‌ای به اندازه آزادی ظلم نشده است؛ آزادی در بطن مکتب اسلام است؛ مکتب اسلام آزادترین مکتب است تا جایی که گوهر انسانی فدا نشود؛ لذا اگر این واژه طوری بیان شود که هر کسی آن را تفسیر به رأی کند، ضربه می‌زند که ما نتیجه آن را هم دیدیم.

غفوری فرد با اشاره به انتخابات سیزدهم ریاست جمهوری، اقتدار نظام را وابسته به سرمایه اجتماعی دانست و اظهار داشت: البته این سرمایه در چند سال اخیر به علت وعده‌هایی که داده شده و از ابتدا هم معلوم بود عملی نمی‌شود و با دلیل عقلی نشدنی است، بسیار آسیب دیده است.

وی افزود: توصیه من به کاندیدا‌های کنونی است است که به جای سخنان سلبی و انتقاد از وضع موجود، مردم را دلگرم و امیدوار کنند و کاری کنند که این بدبینی مفرطی که ایجاد شده است از بین برود. ما در هیچ جای دنیا ندیده ایم که مسئولان به مردم اهانت کنند، ولی می‌بینیم که در تعبیر مسئولان امروز جامعه به مردم اهانت می‌شود لذا در این فاصله کوتاه باقی مانده می‌شود رسانه تلاش کنند که به بازسازی این سرمایه اجتماعی کمک کنند.

مصباحی مقدم نیز در این خصوص اظهار داشت: اکنون کاهش سرمایه اجتماعی حقیقتی است که با آن روبرو هستیم و باید قبول کنیم که اگر نخبگان، فضای مجازی، رسانه ها، احزاب و تشکل‌ها و جریانات سیاسی به صورت امیدوارانه به انتخابات اقبال کنند و بنا را بر این بگذارند که نگاه مثبت به آینده داشته باشند اثرش را بر انتخابات خواهد گذاشت.

عدم مشارکت؛ رقیب اصلی کاندیدا‌های ریاست جمهوری

ابطحی نیز عدم مشارکت را رغیب اصلی همه کاندیدا‌ها خواند و گفت: یکی از دلایل این عدم مشارکت انتقاد‌های مردم به دولت فعلی است. اما دلیل دیگرش به مسئله مورد تأکید رهبر معظم انقلاب باز می‌گردد که علی رغم اصرار ایشان به اصل مشارکت، ولی در بدنه اجرایی کشور کسی به فکر عملیاتی کردن آن نیست؛ در صورتی که قدرت اجتماعی کشور وابسته به مشارکت مردم است. من معتقدم با رأی دادن شاید مشکلات برطرف شود، ولی با رأی ندادن هیچ مشکلی حل نمی‌شود.

گفتی است، ویژه برنامه انتخاباتی "مجری" در سیزده قسمت روز‌های یکشنبه و سه شنبه هر هفته از ساعت ۲۱:۲۰ از شبکه پنج سیما پخش می‌شود و روز بعد ساعت ۱۰ بازپخش خواهد شد. نکته جالب توجه درباره این برنامه انتخاب حمید رضا آصفی سخنگوی پیشین وزارت امور خارجه و سفیر سابق ایران در امارات متحده عربی، آلمان و فرانسه به عنوان میزبان برنامه است که موجب شده تا سبک و سیاق این برنامه انتخاباتی متفاوت شود.