اولین مناظره کاندیداها؛ بازی باخت - باخت

اولین مناظره کاندیداهای انتخابات ۱۴۰۰ دو روز زودتر از موعد مقرر انجام شد تا با مسابقات فوتبال تقارن نداشته باشد. پنج نامزد اصول‌گرا با دو نامزد نزدیک به اصلاح‌طلبان جلسه‌ای پر از زنهار و عتاب و خطاب و رجزخوانی برگزار کردند.

جلسه‌ای که هر یک از کاندیداها روی ضعف‌ها و نقاط تاریک کارنامه و برنامه دیگری مانور دادند و از پاسخ به سوالات مربوط به خود طفره رفتند. مناظره‌ای که رئیسی، رئیس چهار نامزد پوششی دیگر و فردی نامیده شد که با "شش کلاس سواد"، صلاحیت اداره کشور را ندارد.

 مهرعلیزاده رئیسی را مبتلا به "سندرم پست بی‌قرار" خواند. زاکانی همتی را به خاطر نابودی پول ملی شایسته نوبل شیمی دانست و رضایی گفت مقامات دولت روحانی را ممنوع‌الخروج می‌کند.

محور مناظره نخست اقتصاد بود و عبدالناصر همتی بیش از همه مورد حمله قرار گرفت. او به جای پاسخگویی به مسئله بدهکاران بانکی یا جهش بهای برابری ارز، کارشکنی  محسن رضایی در تصویب لایحه پولشویی را یادآوری کرد و پرسید: «آیا با گروگان‌گرفتن آمریکایی‌ها می‌خواهد اقتصاد را سامان بدهد؟»

رضایی در سال۱۳۹۴ گفته بود که اگر آمریکا دنبال حمله نظامی باشد، هزار گروگان از آنها می‌گیریم و برای آزاد کردن هر یک چند میلیارد دلار طلب می‌کنیم و مشکل اقتصادی نیز حل می‌شود.

رضایی و زاکانی همتی را به انتشار اسکناس بدون پشتوانه متهم کردند. زاکانی در ریشخند همتی که از رد صلاحیت دیگران گلایه کرد گفت: «اگر آنها تایید می‌شدند، شما اینجا نبودید. در قواره خودتان حرف بزنید.»

همتی از غیبت‌زنان و اقلیت‌ها در مناظره نیز گلایه کرد و در بخشی از سخنانش خطاب به رئیسی گفت: «آیا به من امان‌نامه می‌دهید که حرف‌هایم را بزنم و بعدش دنبالم نیایند؟»

مهر علیزاده، رئیسی را به دلیل کم سوادی فاقد صلاحیت برای اداره کشور خواند و گفت: « شما شش کلاس سواد دارید، البته من به سواد حوزوی تان احترام می گذارم ولی این برای اداره کشور کافی نیست»

خبرگزاری تسنیم که جزو بازوهای تبلیغاتی رئیسی محسوب می‌شود بلافاصله در واکنش به این حرف، در توییتی نوشت رئیسی دکترای حقوق دارد.

مهرعلیزاده در سخنان بی‌سابقه دیگری، رئیسی را به دلیل جابجایی در پست‌ها و مناصب مختلف، دچار "سندروم پست بی‌قرار" دانست. 

مسئله باقی ماندن او در مقام رئیس قوه قضاییه با وجود شرکت در انتخابات نیز چالش دیگر مناظره بود. رئیسی هیچ توضیحی در این زمینه نداد و مدعی شد که آمدنش خواست عموم مردم بوده و از مهرعلیزاده پرسید: «چرا از اقبال مردم به من ناراحتید؟»

در انتخابات ۹۲ و ۹۶ نیز کاندیداها در مناظرات تلویزیونی به یکدیگر پریدند و دهان به دهان شدند. حداقل حسن این مناظرات برای تماشاگران این بوده که اسرار نظام را از دهان عاملان و مدافعان آن می‌شنوند و اصطلاحات جدیدی نیز به ادبیات سیاسی و گفتار روزمره مردم وارد می‌شود. 

یک نمونه، "حمله گازانبری" قالیباف برای مقابله با اعتراضات دانشجویی است که روحانی در یکی از مناظره‌ها گفت. نگاهی به شبکه‌های اجتماعی نشان می‌دهد که اصطلاح "سندرم پست بی‌قرار" نیز به سرعت وارد ادبیات کاربران شده است. 

• استصواب جنجالی؛ هفت کاندیدای مورد تایید کیستند؟

  ابراهیم رئیسی، رئیس قوه قضاییه و قاضی احکام اعدام در دادگاه‌های تابستان ۶۷ دومین خیز برای رفتن به پاستور را برداشته است. او در انتخابات دوره قبل رقیب روحانی بود و ۱۷ میلیون رای آورد. خبرگزاری فارس پیشاپیش با انتشار تصویری ترکیبی از هفت نامزد، به استقبال ریاست جمهوری رئیسی رفت؛ پوستری که عکس رئیسی متمایزتر و بزرگتر از سایرین است.

• استصواب جنجالی؛ هفت کاندیدای مورد تایید کیستند؟

  ده سال تلاش سبزوار رضایی میرقائد برای ورود به پاستور. محسن رضایی در میان کاندیداها از همه مسن‌تر است؛ ۶۷ سال دارد، برای سومین مرتبه نامزد شده و عنوان دکتر سرلشگر پاسدار را یدک می‌کشد. دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام و مدرس دانشگاه امام حسین، ۱۶ سال فرمانده کل سپاه پاسداران بوده و واحد اطلاعات سپاه را پایه‌گذاری کرده است.

• استصواب جنجالی؛ هفت کاندیدای مورد تایید کیستند؟

  سعید جلیلی ۵۶ سال دارد. دبیر سابق شورای عالی امنیت ملی، عضو فعلی مجمع تشخیص مصلحت نظام برای دومین مرتبه کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری شده است. در فاصله سال‌های ۱۳۸۶ تا ۱۳۸۹ که او مسئولیت مذاکرات اتمی را بر عهده داشت، سه قطعنامه علیه ایران در شورای امنیت به تصویب رسید. جلیلی یک پای خود را در جنگ از دست داده و اینک "نماینده رهبری در شورایعالی امنیت ملی" است.

• استصواب جنجالی؛ هفت کاندیدای مورد تایید کیستند؟

  علیرضا زاکانی ۵۶ ساله، نماینده مردم قم در دوره‌های هفتم، هشتم، نهم و یازدهم و رئیس کنونی مرکز پژوهش‌های مجلس. این منتقد سرسخت برجام که در رشته پزشکی هسته‌ای تحصیل کرده، در سومین تلاش برای انتخابات ریاست جمهوری از سد شورای نگهبان گذشته است. صلاحیت او در سال‌های ۱۳۹۲ و ۱۳۹۶ تایید نشده بود. زاکانی می‌گوید برای "مقابله با اشرافیت سیاسی" و کسانی به میدان آمده که داعیه "دولت سوم روحانی" را در سر دارند.

• استصواب جنجالی؛ هفت کاندیدای مورد تایید کیستند؟

  در میان هفت کاندیدا، سید امیرحسین قاضی زاده هاشمی واجد دو ویژگی است: کمترین سن و طویل‌ترین اسم. این پزشک گوش و حلق و بینی ۵۰ ساله است و برای اولین مرتبه در انتخابات ریاست جمهوری شرکت می‌کند. سوابق اجرایی او در نمایندگی چهار دوره مجلس و ریاست دانشکده پزشکی سمنان خلاصه می‌شود. قاضی‌زاده هاشمی عضو جبهه پایداری است و روز ثبت‌نام، با دختر ۲۰ ساله‌اش به وزارت کشور رفته بود.

• استصواب جنجالی؛ هفت کاندیدای مورد تایید کیستند؟

  عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی ۶۴ سال دارد و برای اولین مرتبه در انتخابات ریاست جمهوری شرکت کرده است. جزو معدود کسانی که از دولت پنجم به بعد، در همه کابینه‌ها سمت‌های کلیدی داشته اما بی‌حاشیه بوده است. دوازده سال رئیس کل بیمه مرکزی ایران بوده و پنج سال معاون سیاسی صدا و سیمای جمهوری اسلامی. او در رشته اقتصاد درجه دکترا دارد و تحصیلات تکمیلی خود را در دانشگاه لندن به پایان برده است.

• استصواب جنجالی؛ هفت کاندیدای مورد تایید کیستند؟

  محسن مهر علیزاده، رئیس فدراسیون ورزش‌های زورخانه‌ای و تنها کاندیدای اصلاح‌طلب از حزب "راه ملت". استاندار خراسان در دولت اول خاتمی، معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان تربیت بدنی در دولت دوم خاتمی، استاندار اصفهان در دولت روحانی. مهرعلیزاده در سال ۱۳۸۴ نیز کاندیدا بود و بین هفت نامزد، نفر هفتم شد. صلاحیت او اما برای انتخابات ۱۳۹۴ تایید نشد.

• استصواب جنجالی؛ هفت کاندیدای مورد تایید کیستند؟

  رد صلاحیت علی لاریجانی با کارنامه طویلی از مناصب اجرایی چون وزارت ارشاد، ریاست صداوسیما، ریاست مجلس و دبیری شورایعالی امنیت ملی، بیش از همه با شگفتی همراه شد. شماری او را رقیب اصلی ابراهیم رئیسی می‌دانستند و حتی پیش‌بینی کرده بودند که انتخابات با رقابت فشرده آنها به دور دوم کشیده شود. او در بیانیه‌ای اعلام کرد که برای رفع مشکلات "عزمی راسخ" داشت اما "راضی به رضای الهی" است.

• استصواب جنجالی؛ هفت کاندیدای مورد تایید کیستند؟

  اسحاق جهانگیری، معاون اول روحانی در زمان اعلام کاندیداتوری در توییتر نوشته بود: «در میان دولت‌های دهه‌های اخیر، دولت من به دولت‌ آقای خاتمی شباهت بیشتری خواهد داشت، اما با استفاده از تجربه‌های انباشته در ایران و جهان مرحلهٔ نوینی از اصلاحات راهگشا را آغاز خواهد کرد.» او بعد از رد صلاحیت در بیانیه‌ای ابراز امیدواری کرد که جمهوریت نظام، منافع ملی و آینده ایران فدای مصالح آنی سیاسی نشود.

• استصواب جنجالی؛ هفت کاندیدای مورد تایید کیستند؟

  رد صلاحیت احمدی‌نژاد قابل پیش‌بینی بود اما رئیس دولت‌های نهم و دهم در زمان ثبت‌نام گفت اگر تایید نشود، انتخابات را قبول نخواهد داشت و در آن شرکت نمی‌کند. سخنی بی‌سابقه از سوی یک مقام عالی که عبور از "خط قرمز نظام" و دعوت هوادارانش به تحریم تلقی شد.

• استصواب جنجالی؛ هفت کاندیدای مورد تایید کیستند؟

  پیش‌بینی می‌شود که انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ کمترین میزان مشارکت رای‌دهندگان در عمر جمهوری اسلامی را داشته باشد. خانواده کشته‌شدگان آبان و قربانیان سرنگونی هواپیمای اوکراینی، جامعه فرهنگیان، بازنشستگان، کارگران و بسیاری از کنشگران مدنی و سیاسی اعلام کرده‌اند که انتخابات را تحریم می‌کنند.