«زمین سوخته» بازی تازه گروه‌های ضدمقاومت در عراق

مهسا مژدهی: دستیابی به آرامش در عراق کار آسانی نیست. تامین امنیت کشوری که سال‌ها تحت اشغال نیروهای امریکایی قرار داشته و حالا هم حضور نظامیان این کشور را تحمل می‌کند و همزمان با درگیری‌های داخلی، احزاب ناکارآمد و سیاستمداران فاسد و بی‌برقی و کم‌آبی می‌جنگد، کار ساده‌ای نیست و برخلاف تصورات قبلی، دولت مصطفی الکاظمی هم تا کنون نتوانسته بحران‌های موجود در عراق را کنترل کند.  به گفته کمیساریای حقوق بشر عراق، در سال گذشته میلادی 600 نفر قربانی ⁧تروریسم⁩ شدند.‏علت حدود 5% مرگ و میرهای سالانه در عراق تروریسم است. 

اوضاع حاد است

اوضاع امنیتی در عراق حاد است اما این شرایط تازه نیست. دولت الکاظمی در یک سال و نیم گذشته با هدف تسلط و کنترل بر همین اوضاع و احوال به میدان آمد. تصور اینکه چهره‌ای تکنوکرات و دولتی نسبتا سختگیر در بغداد بر سر کار بیاید، باعث شد تا برخی تحلیلگران حضور او در قدرت را به معنای بازگشت عقلانیت به صحنه سیاسی این کشور بدانند. اما این تصور عملی نشد. دولت الکاظمی تلاش کرد تا با ارتباط نزدیک با احزاب گوناگون و همچنین کشورهای حاضر در صحنه سیاسی عراق، نوعی تعادل و تعامل را بوجود بیاورد. اما در این امر دستاورد چندانی نداشت.  او مایل بود تا اختلافاتش با عربستان را حل و فصل کند و در میان قدرت های حاضر در صحنه در این کشور تعادلی ایجاد کند. اما برخی اقداماتش باعث بدبینی گروه ها و احزاب به او شد و اوضاع را برخلاف تصورات، سخت‌تر کرد.

در عراق ترورهای متوالی مدت‌هاست که شروع شده است. گروه‌های سیاسی یکدیگر را متهم به دست داشتن در ترور فعالان مدنی و روزنامه‌نگاران می‌دانند و حتی برخی از فرماندهان حشدالشعبی با ادعای دست داشتن در این اقدامات دستگیر و بعد از آنکه سندی دال بر این موضوع پیدا نشد، آزاد شدند. با این حال هنوز روزنامه‌نگاران منتقد نسبت به دولت، فعالان مدنی و حتی افسران اطلاعاتی ادامه دارد.

به تازگی یک منبع امنیتی عراقی از ترور یکی از افسران سازمان اطلاعات عراق خبر داده و اعلام کرد: افسر سازمان اطلاعات عراق که درجه سرهنگی داشت از سوی افراد مسلح ناشناس در منطقه «البلدیات» در بغداد هدف قرار گرفت و کشته شد. حضور نظامیان امریکایی در این کشور هم به سخت‌تر شدن اوضاع انجامیده. در حالی که بسیاری از گروه‌های سیاسی در عراق به دنبال خروج نیروهای غربی هستند، دولت چندان اشتیاقی به پیشبرد این پروسه ندارد. پارلمان عراق پس از ترور و شهادت سپهبد قاسم سلیمانی در خاک عراق، حکم به خروج نیروها داد، اما این اتفاق تا به امروز به طول انجامیده است. از سوی دیگر حضور آنها باعث شده تا گروه‌های مخالف، دست به اقداماتی نظیر پرتاب راکت به منطقه سبز بزنند. با همه اینها اما  برخی منابع رسانه‌ای آمریکا روز دوشنبه 17 خرداد، از توافق بغداد و واشینگتن برای استقرار مجدد نیروهای آمریکا در عراق خبر دادند.

در بیانیه وزارت دفاع عراق آمده است، کمیته نظامی مشترک آمریکایی- عراقی برای تدارک یک برنامه‌ای زمانبندی شده برای استقرار مجدد نیروهای ایالات متحده در عراق طی ماه‌های ژوئیه و اوت اقدام کرده است. بغداد جزئیات بیشتری از این توافق اطلاعات ارائه نداد. 

هر چند که دولت عراق و آمریکایی‌ها می گویند حضور این نیروها به دلیل ادامه جنگ با نیروهای داعش است که هر از گاهی در مرزها پدیدار می‌شوند، اما به نظر می‌رسد دلیل اصلی کنترل بر انتخابات پارلمانی پیش رو در عراق باشد. به نظر می‌رسد که کار کردن با دولت الکاظمی برای ایالات متحده آسان است و برخی کارشناسان معتقدند که دولت الکاظمی برای اینکه بتواند به نحوی بازی انتخابات را بهم زده یا در انتخابات دست بالا را داشته باشد، به ایالات متحده رو انداخته است.

فشار دولت الکاظمی به نیروهای مقاومت

نیروهای مقاومت در عراق با حضور غیر قانونی نظامیان امریکایی در این کشور اعلام کرده‌اند. یکی از اقدامات دولت الکاظمی علیه این گروه‌ها دستگیری فرماندهان حشدالشعبی بود. در آخرین نمونه قاسم مصلح به اتهام دست داشتن در ترورها دستگیر و روز دوشنبه بالاخره بدون اینکه مدرکی اتهامات را ثابت کند، آزاد شد. بعد از دستگیری او گروه‌هایش شیعه و حشدالشعبی خواهان کنار گذاشته شدن احمد ابورغیف، رئیس کمیته مبارزه با فساد شدند.  دلیل این درخواست این  بود که ابورغیف عملیات بازداشت قاسم مصلح را اجرایی کرد.

ائتلاف الفتح به تازگی الکاظمی را متهم کرده که عراق را به دوران دیکتاتوری بازگردانده است. این واکنش‌ها در ادامه اقداماتی است که دولت علیه گروه‌های مقاومت شکل داده و به جای پیگیری ماجرای ترورهای هدفمند که در ماه‌های اخیر منجر به کشته شدن سی نفر شده،‌ دستگیری فرماندهان حشدالشعبی و متهم کردن آنها را در پیش گرفته است. اما او در بستن دست حشدالشعبی تنها نیست. حیدر العبادی نخست وزیر سابق عراق هم به تازگی در ادامه طرح‌هایی برای محدود کردن این گروه نزدیک به مقاومت پیشنهاد داده که آنها زیر نظر نخست وزیری فعالیت کنند. او برخی از چهره های این گروه را متهم کرده که به دنبال اهداف انتخاباتی هستند. این اتهامات از سوی گروه‌های نزدیک به حشد برعکس است. آنها معتقدند که دولت الکاظمی تلاش دارد تا هر طور شده انتخابات به تعویق بیفتد. در شرایطی که عراق ناارام است، دامن زدن به مشکلات و ناآرامی ها و ایجاد شکاف بین گروه‌های سیاسی می‌تواند منجر به آن شود که دولت الکاظمی مدت بیشتری بر سر کار بماند و عجالتا انتخاباتی تا زمان بازگشت امنیت برگزار نشود. طرفداران این نظریه معتقدند که دستگیری و برخورد با حشدالشعبی و طرح های دولت برای فشار به این گروه از یک سو و از سوی دیگر انداختن ناامنی های اخیر بر گردن حشد، به مثابه نقشه ای از سوی دولت است تا از آب گل آلود ماهی گرفته و بتواند مدت بیشتری باقی بماند. ایالات متحده که خود پایگاه‌هایش در الانبار و عین الاسد مورد حملات عراقی‌ها قرار می‌گیرد و از این بابت از دولت الکاظمی توضیح می خواهد، ترجیح می دهد که دولت در بغداد در دست کسانی باشد که دخالت و حضور نظامی آنها را تاب می آورد. 

وضعیت در عراق با سیاست‌های فعلی می‌تواند از این هم سخت‌تر شود. دولت در تامین امنیت فعالان مصر نیست و بیشتر به دنبال انتقام خود از گروه‌های مخالف و به تعویق انداختن انتخابات است. در چنین شرایطی به نظر نمی رسد که حمله به پایگاه‌های امریکایی هم متوقف شود و دولت احتمالا فشار خود را بر گروه‌های مقاومت به همین خاطر هم افزایش خواهد داد. در مرزهای عراق داعشی ها هم کماکان فعالند. آنها از مسیر سوریه هر از گاهی دست به حملاتی علیه عراق می‌زنند که این موضوع مشکلاتی را برای نیروهای امنیتی عراق پیش آورده است. با نزدیک شدن انتخابات و افزایش ناامنی های داخلی، احتمال افزایش نفوذ داعش هم این کشور را تهدید خواهد کرد.

مصطفی الکاظمی، فرمانده کل نیروهای مسلح عراق به منظور گسترش امنیت دستور اعزام این تیپ به منطقه سبز بغداد و اطراف آن را داده است. این اتفاق در پی ایجاد اعتراضاتی در این منطقه پس از دستگیری فرمانده حشدالشعبی رخ داد و امریکایی ها را به آنجا رساند که به دولت الکاظمی به خاطر کم کاری، اعتراض کنند. با همه اینها به نظر نمی رسد که در برنامه امریکایی ها خروج از عراق جدی باشد. آنها از این کشور به عنوان پایگاهی در خاورمیانه و نزدیک با ایران استفاده می کنند و از دست دادن چنین موقعیتی، برای واشنگتن ممکن نیست. اما ادامه حضور نیروهای امریکایی می تواند به اختلافات و درگیری ها به ویژه در منطقه سبز عراق بی انجامد. 

>>> این مطالب را هم بخوانید:
پشت‌پرده دستگیری فرمانده حشدالشعبی؛هدف و پیام الکاظمی چه بود؟
صدر:هیچ وقت مقاومت فراتر و باارزش‌تر از میهن و کشور نبوده/ سلاح باید تحت کنترل فرماندهی کل نیروهای مسلح باشد
پشت پرده یک دیدار عجیب در عراق؛ پای ائتلاف جریان صدر و حزب بارزانی در میان است؟

312 310