گورهای دسته جمعی کانادا؛ از خشم افکار عمومی تا واکنش خونسرد پاپ

خبرگزاری مهر، گروه بین‌الملل: مساله تبعیض‌های قومیتی و رژیم آپارتاید در غرب موضوع جدیدی نیست. تاریخ سراسر گواه رفتارهای غیر مدنی مدعیان امروزی حقوق بشر و منادیان صلح غربی برای جهانیان است. اما روز هشتم خرداد ماه، خبری منتشر شد که بیش از گذشته این ماهیت را عریان‌تر از پیش نمود: کشف یک گور دسته جمعی در محوطه یک مدرسه شبانه روزی وابسته به کلیسای کاتولیک در ایالت «بریتیش کلمیبا» کانادا که اجساد دستکم ۲۱۵ کودک خردسال با متوسط سنی زیر سه سال در آن مدفون شده بودند!

در پی انتشار این خبر و تأیید آن، کارشناسان حقوق بشر از دولت کانادا و واتیکان خواستند تا تحقیقات گسترده‌ای در خصوص این کشف هولناک انجام دهند. این گروه از کارشناسان که تعداد آنها به ۹ نفر می‌رسد؛ از دولت اتاوا و واتیکان (مقر کلیسای کاتولیک) خواستند تا تحقیقاتی سریع و دقیق را درباره این گور دسته جمعی که در محل یک مدرسه شبانه روزی کشف شده، آغاز کنند.

از سوی دیگر، ۱۵ وکیل در سراسر کشور کانادا نیز شکایتی را بر اساس گزارش‌های اولیه مبنی بر پیدا شدن بقایای اجساد کشف شده، به دادگاه کیفری بین‌المللی ارائه داده و به طور رسمی خواستار تحقیق در مورد دولت کانادا و واتیکان برای جنایات علیه بشریت شدند.

«برندان میلر» از شهر «کلگری» که ریاست این گروه از وکلا را بر عهده دارد، اعلام کرده که دادخواست‌های رسمی خود در همین خصوص را به دفتر «کریم خان»، دادستان کل دادگاه کیفری بین‌المللی ارسال کرده است.

وکلا خواستار آزمایشات پزشکی قانونی و تعیین هویت اجساد تازه کشف شده هستند؛ حال آنکه بر انجام تحقیقات قضائی پیرامون شکنجه و آزار جنسی این کودکان نیز تاکید شده است.

در پی بالا گرفتن واکنش‌ها و اعتراضات مدنی به کشف این گور دسته جمعی، «جاستین ترودو» نخست وزیر کانادا از کلیسای کاتولیک خواست تا بابت مدیریت مدرسه‌ای که بقایای ۲۱۵ کودک بومی در آن کشف شد، عذرخواهی کند؛ درخواستی که نهایتاً منتهی به ابراز ناراحتی جناب پاپ گردید و البته رهبر کلیسای کاتولیک از بیان عذرخواهی سر باز زد؛ موضوعی که خشم مردم معترض را بیش از پیش بر انگیخت.

مدارس شبانه‌روزی بومیان کانادا شبکه‌ای از مدارس برای مردم بومی کانادا بود که توسط دپارتمان امور سرخ‌پوستان دولت کانادا بودجه آن تأمین و توسط کلیساهای مسیحی کانادا اداره می‌شد. این مدارس برای آشنا کردن کودکان بومی با فرهنگ غالب کانادایی و دور ساختن آنها از فرهنگ و زبان بومی قبیله‌هایشان طراحی شده بود. این مدارس حدود صد سال از ۱۸۸۰ مشغول به کار بودند و حدود ۳۰ درصد از کودمان بومی (۱۵۰ هزار کودک) در کل کانادا در آنها تحصیل کردند.

در دهه ۱۸۷۰ هم دولت فدرال کانادا و هم رؤسای قبایل بومیان تمایل داشتند که فراهم کردن امکان تحصیل برای کودکان بومی در توافقنامه‌های آنها گنجانده شود. رهبران بومیان امیدوار بودند که تحصیل در مدارس اروپایی-کانادایی به کودکان آن‌ها کمک کند تا مهارت‌های اجتماع جدید را فراگیرند. با تصویب لایحه آمریکای شمالی بریتانیایی در سال ۱۸۶۷ و لایحه بومیان در ۱۸۷۶ دولت موظف شد برای کودکان بومی امکان تحصیل در مدارس را فراهم آورد تا با اجتماع کانادا همراه شوند. هدف دولت فدرال این بود که بومیان از نظر اقتصادی به خودکفایی رسیده تا بودجه دولتی کمتر صرف آن‌ها شود؛ بنابراین دولت با همکاری مبلغان مسیحی تشویق به مسیحی کردن بومیان و خودکفایی اقتصادی آن‌ها پرداخت. مدارس شبانه‌روزی که دولت فدرال تأسیس کرد مدارسی نبود که رهبران بومیان در نظر داشتند.

اگرچه دولت اتاوا می کوشد همه بار مسئولیت را متوجه کلیسای کاتولیک کند تا به این ترتیب از اتهام حقوق بشری مبرا شود؛ اما این مساله یادآور فصل تاریک و شرم آوری از تاریخ کانادا محسوب می‌شود که طی آن، کودکان بومی در راستای ممنوعیت استفاده از زبان مادری، از والدین خود جدا و در مدارس شبانه روزی وابسته به کلیساهای کاتولیک اسکان داده می‌شدند.

اعتراضات گسترده و تهییج افکار عمومی

کشف این گور دسته جمعی بازتاب گسترده‌ای در نقاط مختلف جهان به ویژه در جامعه کانادا داشت. بطوری که معترضین خشمگین، روز یکشنبه با برگزاری تظاهرات، تندیس «اگرتون ریرسیون» از معماران بناهای مدارس شبانه روزی که در دانشگاه تورنتو نصب شده را واژگون ساختند.

در همین راستا، «روزان کازیمیر» رئیس قبیله TteS در شهر «کملوپس» استان بریتیش کلمبیا گفت: آنچه کشف شده، یک فقدان غیرقابل تصور است که هرگز توسط مدیران مدرسه ثبت نشده بود.

رهبران جامعه بومیان کانادا نیز در همین روز با صدور بیانیه‌ای ابراز تأسف پاپ را ناکافی دانسته و خواستار اقدامات بیشتر و جدی تر از سوی کلیسای کاتولیک شدند.

«بابی کامرون» رئیس فدراسیون بومیان مستقل در «ساسکاچوان» کانادا نیز در واکنش به اظهار تأسف پاپ گفت: همه ما ناراحت و رنجیده خاطر هستیم. چه کسی این حس را نداشته است؟ این (اظهارات پاپ) یک واکنش جهانی مضحک بود.

وی افزود: چقدر گفتن این جمله برای پاپ سخت بود که بگوید من از شیوه رفتار سازمان من با مردم بومی و دانش آموزان بومی در آن دوران متأسف هستم، ما همگی متاسفیم و درخواست آمرزش داریم.

در ادامه واکنش‌ها، «کارولین بنِت» سخنگوی وزارت امور بومیان کانادا این اظهارات پاپ را ناکافی دانسته و گفت: دولت بار دیگر از پاپ و کلیسا می‌خواهد تا از نقش خود (در این حوادث) عذرخواهی کنند.

برخی از اعضای پارلمان کانادا نیز با ابراز تأسف از این رخداد، خواستار تلاش بیشتر دولت این کشور برای حفظ حقوق شهروندان بومی کانادا شدند. «جودی ویلسون ریبوند» عضو مجلس عوام کانادا، طی اظهاراتی خواستار ایجاد تغییرات ساختاری در سیاست‌های دولت در خصوص بومی‌های این کشور شد. این نماینده مستقل ونکوور گفت که علیرغم برخی اقدامات انجام شده از سوی جاستین ترودو، نخست وزیر کانادا در خصوص بهبود وضعیت بومی‌های این کشور اما وی هنوز به قول خود مبنی بر به دگرگونی سیاست‌های دولت این کشور در قبال بومی‌ها جامه عمل نپوشانده است.

پای اعتراضات مردمی و گروه‌های فعال حقوق بشر در کانادا به شکلی گسترده به رسانه‌های این کشور نیز باز شده و به عنوان مثال، نشریه «پرنس جورج سیتیزن» با انتشار گزارشی مفصل، از وعده‌های عملیاتی نشده دولت کانادا در قبال افراد بومی این کشور و میزان صیانت از حقوق آنها انتقاد کرده و روند استعمار زدایی مورد ادعای دولت کانادا را به چالش کشید. این نشریه خواستار تخصیص بخشی از درآمد حاصل از مالیات‌های دریافتی دولت به توسعه رفاه افراد بومی در کانادا و توقف اخذ مالیات از آنها شده و این اقدام را نخستین قدم دولت برای جبران بخشی از ظلم روا داشته شده در قبال بومی‌های کانادا دانست.

با وجود تمام اعتراضات، «توماس کالینز» اسقف اعظم کلیسای کاتولیک کانادا در تورنتو در گفتگوی ویدئویی با رسانه‌ها در ۶ ژوئن (۱۶ خرداد)، به درخواست جاستین ترودو، نخست وزیر کانادا برای عذرخواهی از بومیان کشور به دلیل کشف بقایای کودکان در مدرسه شبانه روزی تحت مدیریت کلیسا و درخواست پاسخ و انتشار اسناد مدرسه شبانه روزی کملوپس واکنش داد. اسقف اعظم کالینز گفت که این درخواست «ناعادلانه» است و نخست وزیر کانادا باید به کار دولت خود بپردازد و دولت خودش کارهای زیادی دارد که باید انجام دهد!