از دوره سِجِل‌ها تا عصر شناسنامه‌های الکترونیک

ایسنا/بوشهر تا کمتر از ۱۰۰ سال پیش نه خبری از سجل و شناسنامه بود، نه سازمانی که تولد، مرگ، ازدواج و طلاق را ثبت کند. به جای آن، روحانیون، ریش سفیدان محله یا بزرگان قوم بودند که تا قبل از رواج شناسنامه به سبک اروپایی‌ها، وقایع تولد را در کتاب‌های مقدس ثبت می‌کردند.

از دی ماه سال ۱۲۹۷ که اولین شناسنامه ایرانی صادر شد تا به امروز اصلی‌ترین سند هویتی آدم‌ها دستخوش تغییرات زیادی شده است...

با ورود سیستم قانون گذاری در ایران و نظام‌مند شدن ثبت چهار رویداد (تولد، مرگ، ازدواج و طلاق) اداره‌ای برای ثبت این چهار رویداد ایجاد شد. در آن دوران حساسیت‌ها برای استفاده از واژه‌های عربی نزد ایرانیان به این صورت امروزی نبود از همین رو نام این اداره را «ثبت احوال اربعه» گذاشتند البته بعدها اربعه حذف شد.

ثبت احوال چهارگانه در سِجِل

سندی که این احوال چهارگانه در آن ثبت می‌شد را سِجِل نامیدند البته توده مردم کم‌سواد آن دوران به اشتباه این سند را سه جلد می‌گفتند در حالی که یک جلد بیشتر نداشت. بعدها سِجِل را شناسنامه نام نهادند. ولی هنوز بعضی کهنسالان از سه جلد یا سِجِل یا سجیل در گفتار خود به جای شناسنامه استفاده می‌کنند.

از نکات جالب توجه اینکه با ملاحظه شناسنامه‌های ابتدایی مشاهده می‌شود نقش مهرهای مختلفی بر روی آن‌ها زده شده است (مهر قند و شکر، جیره بندی، سرشماری و...) که وضعیت اقتصادی و اجتماعی آن زمان را هم تا اندازه‌ای برای ما روشن می‌کند.

سنگ قبرهایی که حکم شناسنامه را داشتند

مدیرکل ثبت احوال استان بوشهر در گفت و گو با ایسنا اظهار کرد: معنای لغوی شناسنامه، ورقه یا کتابچه‌ای است که در آن نام و نام خانوادگی، نام پدر و دیگر خصوصیات شخص ثبت و از سوی اداره ثبت احوال صادر می‌شود.

پاسالار گفت: صدور اسناد هویتی به طور منسجم در جهان از قرن نوزدهم میلادی شروع شد. در ایران هم تا قبل از سال ۱۲۹۵ خورشیدی ثبت وقایع حیاتی از جمله ولادت و وفات با نوشتن نام و تاریخ ولادت در پشت جلد قرآن و کتاب‌های مورد احترام در یادها می‌ماند و از درگذشتگان هم جز نام و تاریخ وفات آنان که روی سنگ قبرشان حک می‌شد اثری نمی‌ماند.  

وی یادآور شد: اما نخستین بار در سال ۱۲۹۷ هجری شمسی در پایان دوره قاجار و به دنبال انقلاب صنعتی و نیاز به دسترسی اطلاعات دقیق و به روز از اتباع داخلی و خارجی برای به کارگیری در کارخانه‌ها و اخذ مالیات، سازمان ثبت احوال با تصویب هیئت وزرای آن زمان در بلدیه تهران ایجاد شد.

مدیرکل ثبت احوال استان بوشهر افزود: اولین ایرانی که شناسنامه دریافت کرد یک زن بود. خانم "فاطمه ایرانی" در سوم دی سال ۱۲۹۷ با شماره شناسنامه یک، اولین فرد مملکت در هویت معاصر ایرانی بوده است. در ابتدا تنها برای مردم شهر تهران و به تدریج تا سال ۱۳۱۰ در مراکز استان‌ها و شهرستان‌های بزرگ کشور برای مردم شناسنامه صادر می‌شد.

یادگاری مخروبه از اولین ساختمان ثبت احوال

اسکندر پاسالار در خصوص تاریخچه ثبت‌احوال در استان بوشهر تصریح کرد: ثبت احوال در بوشهر، از بدو تاسیس در سال ۱۳۰۷ ﺑﺎ ﺻﺪﻭﺭ ﺍﻭﻟﯿﻦ ﺷﻨﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺳﯿﺪ ﻋﺒﺪﺍﻟﺮﺳﻮﻝ ﮐﺎﺯﺭﻭﻧﯽ ﺳﺎﻝ ۱۳۰۷ در انتهای خیابان لیان فعلی، جنب مسجد فیل آغاز به کار کرد. بنایی قدیمی با درب کوتاه که برای وارد شدن به آن باید خم می‌شدی، البته این نوع سبک در معماری آن زمان شهر بوشهر مرسوم بوده، که دلایل خاص خود را داشته است. در حال حاضر از آن ساختمان استیجاری آثار مخروبه‌ای به یادگار مانده است.  

وی در خصوص تفاوت شناسنامه‌های جدید و قدیم بیان کرد: سازمان ثبت احوال کشور از اواسط سال ۱۳۸۹ اقدام به تغییر و تعویض شناسنامه‌ها کرد که این امر همچنان ادامه دارد تا همه شناسنامه‌های اتباع ایرانی تعویض شوند و به این ترتیب شناسنامه‌های قرمز رنگ ایرانیان پس از چندین دهه با تغییراتی در ظاهر، جای خود را به شناسنامه‌های رایانه‌ای دادند.

شناسنامه های سبز و قهوه ای گذرنامه‌ای 

این مسئول عنوان کرد: شناسنامه‌های جدید که در اندازه و شکل شبیه «گذرنامه» است، بر اساس گروه سنی زیر ۱۵ سال و بالای ۱۵ سال به ترتیب با رنگ‌های سبز و قهوه‌ای صادر می‌شود.

پاسالار خاطرنشان کرد: سازمان ثبت احوال در فاز اول این طرح برای نوزادان اقدام به صدور شناسنامه‌های رایانه‌ای کرد این شناسنامه‌ها با جلدی به رنگ سبز و بدون فضای عکس صادر می‌شود. همچنین ثبت احوال در این مرحله برای آن دسته از متقاضیانی که با رسیدن به سن ۱۵ سالگی برای عکس‌دار کردن شناسنامه خود مراجعه کنند نیز شناسنامه‌هایی با جلد قهوه‌ای صادر می‌کند.

وی افزود: شناسنامه‌های جدید از نظر اطلاعات مندرج تفاوتی با شناسنامه‌های قبلی ندارند و تنها فضایی برای ثبت کد ملی دارد که پیش از این در شناسنامه‌های قبلی نبوده است. ارتقای ضریب ایمنی و امنیتی شناسنامه‌ها و درج مشخصات سجلی و هویتی افراد به صورت ماشینی از مهمترین ویژگی‌های شناسنامه‌های جدید است و وجود لمینیت و الصاق هولوگرام در صفحه اول شناسنامه‌های رایانه‌ای از دیگر ویژگی‌های این شناسنامه‌ها است.

مولفه‌های هوشمندی کارت‌های ملی

مدیرکل ثبت احوال استان بوشهر در خصوص کارت ملی‌های جدید و هوشمند اظهار کرد: کارت ملی‌های قدیمی (کاغذی) هوشمند نبود، ولی کارت ملی‌های کنونی هوشمند هستند. کارت‌های ملی هوشمند در بحث فضاهای کاربردی چند ویژگی دارند که کارت‌های قبلی فاقد این ویژگی‌ها هستند. تشخیص چهره، اثر انگشت، اسکن عنبیه چشم از جمله مولفه‌های هوشمندی این کارت‌ها است و این کارت‌ها به صورت الکترونیکی در سامانه‌های سایر دستگاه‌ها قابل بهره‌برداری هستند و سایر دستگاه‌ها می‌توانند از بستری که به وسیله این کارت‌ها فراهم شده استفاده کنند.

پاسالار با اشاره به تعویض شناسنامه‌ها در ایام انتخابات تصریح کرد: ۲ هزار و ۵۸۶ شناسنامه در استان بوشهر صادر شده که از این تعداد یک هزار و ۸۵۴ مورد تعویضی و ۷۳۲ مورد المثنی بوده است.

انتهای پیام