۳ روز تا ۲۸خرداد؛ تشدید شکاف‌ها و سرد ماندن فضای انتخاباتی

مرکز افکارسنجی ایران (ایسپا) نتایج آخرین تحقیقات خود را منتشر کرد. بر اساس داده‌های این مرکز، تنها ۴۲ درصد شرکت‌کنندگان در نظرسنجی انتخابات ریاست جمهوری گفته‌اند، رای خواهند داد.

۶/ ۶۰ درصد این افراد در پاسخ به این پرسش که «اگر الان انتخابات برگزار شود به چه کسی رای می‌دهید؟» گفته‌اند، ابراهیم رئیسی را انتخاب خواهند کرد.

به گزارش ایسپا، از شهریور ۱۳۹۹ تا ۲۴ خرداد ۱۴۰۰ در مجموع ۱۱ موج نظرسنجی انتخاباتی با جامعه آماری افراد بالای ۱۸ سال کل کشور اجرا شده است. هشت موج به شیوه مصاحبه تلفنی با اندازه نمونه تقریبی هزار و ۵۰۰ نفر بوده است و سه موج به شیوه مصاحبه حضوری در میادین و معابر با اندازه نمونه پنج هزار و۱۰۰ نفر.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید  

ایسپا موج یازدهم نظرسنجی انتخابات ریاست جمهوری را با جامعه آماری افراد بالای ۱۸ سال کل کشور (شهر و روستا) و اندازه نمونه پنج هزار و ۹۴ نفر از طریق مصاحبه حضوری در میدان‌ها و معابر شهرها و روستاها در تاریخ ۲۳ و ۲۴ خرداد ۱۴۰۰ اجرا کرده است.

تاثیر تهدید تحریم‌کنندگان

به گفته ناظران سیاسی مستقل، نظرسنجی در ایران به دلیل ترسی که حاکمیت در جامعه ایجاد کرده و تهدیدهای رئیس پلیس و مسولان قضایی به مجازات افرادی که علیه انتخابات فعالیت یا آن را تحریم می‌کنند، نمی‌توان اطمینان داشت که شرکت‌کنندگان در نظرسنجی‌های خیابانی یا تلفنی واقعیت را بگویند.

در صورتی که نتایج نظرسنجی‌های ایسپا صددرصد درست باشد، با احتساب این که ۴۲ درصد از ۵۹ میلیون واجد شرایط رای خواهند داد و ۶/ ۶۰ درصد آنها ابراهیم رئیسی را انتخاب خواهند کرد، میزان رای نامزد اصلی اصولگرایان حدود ۱۵ میلیون خواهد بود.

ایسپا نوشت، از افرادی که در نظرسنجی شرکت‌ کرده‌اند پرسیده است: «روز شنبه سومین مناظره بین نامزدهای ریاست جمهوری برگزار شد. آیا شما این مناظره را دیدید؟»

در گزارش این مرکز آمده است که تنها ۸/ ۳۴ درصد از پاسخگویان مناظره سوم را تماشا کرده‌اند، ۲/ ۶۵ درصد به این سوال پاسخ منفی داده‌اند.

«کسب رای و اغوای مردم»

کارشناسان و ناظران مستقل در هفته‌های اخیر دلایل زیادی را برای سردی فضای انتخابات مطرح کرده‌اند. یکی از مهم‌ترین دلایل، افرادی هستند که شورای نگهبان به میدان رقابت‌های انتخاباتی فرستاده است.

زندگی‌نامه‌ها و سخنان و وعده‌های آنها در مناظره‌های تلویزیونی و شبکه‌های اجتماعی انگیزه‌ای برای برگزاری یک انتخابات «پرشور» ایجاد نمی‌کند.

مرتضی افقه، استاد اقتصاد «دانشگاه شهید چمران اهواز» در گفت‌وگو با ایلنا به نکاتی اشاره کرده است که باعث گریز مردم از انتخابات می‌شود. او می‌گوید: «وقتی من صحبت‌های این هفت نفر را شنیدم، با خودم گفتم دستمریزاد به شورای نگهبان که چنین افرادی را به عنوان اشخاص اصلح انتخاب کرده است.»

نامزدهای انتخاباتی تاکنون برنامه‌ای برای از بین بردن فقر ارائه نکرده‌اند

به اعتقاد افقه، نامزدها «به طرز مضحکی» وعده می‌دهند، در حالی که «این‌ها قبلا هم مسئولیت‌هایی داشته و اصلا تازه‌کار نیستند و چندین سال به نحوی از انحاء یا در تصمیم‌گیری و یا در اجرا بودند و خودشان می‌دانند که این وعده‌ها عملیاتی نمی‌شود.»

این کارشناس اقتصادی تاکید کرده است که هفت نامزد انتخابات ریاست جمهوری «جز تلاش برای کسب رای و اغوای مردم هدف دیگری ندارند.»

او ضمن اشاره به این که «ما ۶۰ میلیون فقیر مطلق داریم» یادآور شده است که کمر اقتصاد ایران زیر فشار تحریم‌ها شکسته است و در صورت ادامه تحریم‌ها و همچنین نپیوستن به پیمان‌ «گروه ویژه اقدام مالی» (FATF) اوضاع بدتر خواهد شد.

افقه به‌درستی اشاره می‌کند که نامزدهای انتخاباتی به این موضوعات مهم اهمیت نمی‌دهند و اکثر مردم هوشیارتر از آن هستند که بتوان با وعده‌های بی‌اساس فریبشان داد.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید  

شکاف در جناح‌های سیاسی درون و حاشیه حکومت

شکاف در میان جناح‌های سیاسی درون حکومت  بر سر رویکرد انتخاباتی هم در کاهش امکان بسیج آنها برای مشارکت مردم بی‌تاثیر تلقی نیست. نامزدهای اصولگرا احتمالا با امید به گرفتن امتیازات و قول و قرارهای آب و نان‌دارتر بیشتر از نامزد اصلی‌اشان، یعنی ابراهیم رئیسی در انصراف به سود او تعلل می‌کنند و اصلاح‌طلبان هم در حمایت یا عدم حمایت از یکی از دو نامزد غیراصولگرا دچار انشقاق شده‌اند.

"جبهه اصلاحات ایران" که با رد صلاحیت هر ۱۴ نامزدش از سوی شورای نگهبان ابتدا اعلام کرد که نامزدی در انتخابات ندارد، بعدتر با فشار و تمایل احزابی مانند کارگزاران در این مصوبه دچار سستی و دو دستگی شد. گرایش‌ها و مواضع متناقض چهره‌های شاخص مورد قبول اصلاحات‌طلبان یعنی میرحسین موسوی، محمد خاتمی و مهدی کروبی هم در انشقاق میان دستجات و افراد گرد‌آمده در تشکل انتخاباتی "جبهه اصلاحات ایران" بی‌تاثیر نبوده است. میرحسین موسوی در پیامش تلویحا تحریم انتخابات را توصیه کرد، ولی خاتمی و کروبی بر طبل مشارکت کوبیده‌اند.

در پی بروز اختلاف در جبهه اصلاحات دوشنبه‌شب بر اساس وضعیت نظرسنجی‌ها و برخی تحلیل‌ها و توصیه‌ها در باره حمایت یا عدم حمایت از عبدالناصر همتی در شورای جبهه اصلاحات رای‌گیری به عمل آمد که نتیجه به سود همان تصمیم اول یا عدم حمایت از نامزد مشخص باقی ماند.

آذر منصوری، سخنگوی «جبهه اصلاحات ایران» در ارتباط با این رای گیری گفت، در آخرین جلسه مجمع عمومی این جبهه که روز ۲۴خرداد (۱۴ ژوئن) برگزار شد، تصمیم اکثریت اعضا بر این بوده است که از هیچ نامزدی حمایت نکنند.

این در حالی است که بخشی از تشکل‌ها و احزاب و افراد گردآمده در جبهه اصلاحات ایران راسا با دورزدن نتیجه رای‌گیری یادشده در حال دعوت مردم به مشارکت در انتخابات و حمایت از عبدالناصر همتی هستند. "حزب کارگزاران سازندگی"، حزب "ندای ایرانیان" و چهر‌ه‌هایی همچون بهزاد نبوی و محمدرضا عارف از این دسته‌اند. در برابر، احزابی مانند "حزب اتحاد ملت" خواهان عدم شرکت در انتخابات هستند.

این در حالی است که بخش عمده گروه‌ها و فعالان منفرد سیاسی در خارج کشور شرکت در "انتخابات مهندسی‌شده" جمهوری اسلامی را وهن و اهانت به دمکراسی و حق اساسی مردم توصیف کرده و از آنها خواسته‌اند که این انتخابات را تحریم کنند. جمع بسیار کوچکی هم معتقد است که باید در این انتخابات شرکت کرد.

موضع‌گیری‌‌مولانا عبدالحمید

دفتر مولانا عبدالحمید اعلام کرد که جمع‌بندی و بیانیه «شورای هم‌اندیشی اهل سنت» مورد تایید امام‌جمعه اهل‌سنت زاهدان است. این شورا از ابراهیم رئیسی حمایت کرده است.

به گزارش ایسنا‌، بیانیه شورا بر اساس رایزنی برخی از اعضای این شورا و مولانا عبدالحمید با ابراهیم رئیسی و وعده‌های این نامزد انتخاباتی «مبنی بر اجرای عدالت و رفع مشکلات، تبعیض و نابرابری» تهیه و منتشر شده است.

• استصواب جنجالی؛ هفت کاندیدای مورد تایید کیستند؟

  ابراهیم رئیسی، رئیس قوه قضاییه و قاضی احکام اعدام در دادگاه‌های تابستان ۶۷ دومین خیز برای رفتن به پاستور را برداشته است. او در انتخابات دوره قبل رقیب روحانی بود و ۱۷ میلیون رای آورد. خبرگزاری فارس پیشاپیش با انتشار تصویری ترکیبی از هفت نامزد، به استقبال ریاست جمهوری رئیسی رفت؛ پوستری که عکس رئیسی متمایزتر و بزرگتر از سایرین است.

• استصواب جنجالی؛ هفت کاندیدای مورد تایید کیستند؟

  ده سال تلاش سبزوار رضایی میرقائد برای ورود به پاستور. محسن رضایی در میان کاندیداها از همه مسن‌تر است؛ ۶۷ سال دارد، برای سومین مرتبه نامزد شده و عنوان دکتر سرلشگر پاسدار را یدک می‌کشد. دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام و مدرس دانشگاه امام حسین، ۱۶ سال فرمانده کل سپاه پاسداران بوده و واحد اطلاعات سپاه را پایه‌گذاری کرده است.

• استصواب جنجالی؛ هفت کاندیدای مورد تایید کیستند؟

  سعید جلیلی ۵۶ سال دارد. دبیر سابق شورای عالی امنیت ملی، عضو فعلی مجمع تشخیص مصلحت نظام برای دومین مرتبه کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری شده است. در فاصله سال‌های ۱۳۸۶ تا ۱۳۸۹ که او مسئولیت مذاکرات اتمی را بر عهده داشت، سه قطعنامه علیه ایران در شورای امنیت به تصویب رسید. جلیلی یک پای خود را در جنگ از دست داده و اینک "نماینده رهبری در شورایعالی امنیت ملی" است.

• استصواب جنجالی؛ هفت کاندیدای مورد تایید کیستند؟

  علیرضا زاکانی ۵۶ ساله، نماینده مردم قم در دوره‌های هفتم، هشتم، نهم و یازدهم و رئیس کنونی مرکز پژوهش‌های مجلس. این منتقد سرسخت برجام که در رشته پزشکی هسته‌ای تحصیل کرده، در سومین تلاش برای انتخابات ریاست جمهوری از سد شورای نگهبان گذشته است. صلاحیت او در سال‌های ۱۳۹۲ و ۱۳۹۶ تایید نشده بود. زاکانی می‌گوید برای "مقابله با اشرافیت سیاسی" و کسانی به میدان آمده که داعیه "دولت سوم روحانی" را در سر دارند.

• استصواب جنجالی؛ هفت کاندیدای مورد تایید کیستند؟

  در میان هفت کاندیدا، سید امیرحسین قاضی زاده هاشمی واجد دو ویژگی است: کمترین سن و طویل‌ترین اسم. این پزشک گوش و حلق و بینی ۵۰ ساله است و برای اولین مرتبه در انتخابات ریاست جمهوری شرکت می‌کند. سوابق اجرایی او در نمایندگی چهار دوره مجلس و ریاست دانشکده پزشکی سمنان خلاصه می‌شود. قاضی‌زاده هاشمی عضو جبهه پایداری است و روز ثبت‌نام، با دختر ۲۰ ساله‌اش به وزارت کشور رفته بود.

• استصواب جنجالی؛ هفت کاندیدای مورد تایید کیستند؟

  عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی ۶۴ سال دارد و برای اولین مرتبه در انتخابات ریاست جمهوری شرکت کرده است. جزو معدود کسانی که از دولت پنجم به بعد، در همه کابینه‌ها سمت‌های کلیدی داشته اما بی‌حاشیه بوده است. دوازده سال رئیس کل بیمه مرکزی ایران بوده و پنج سال معاون سیاسی صدا و سیمای جمهوری اسلامی. او در رشته اقتصاد درجه دکترا دارد و تحصیلات تکمیلی خود را در دانشگاه لندن به پایان برده است.

• استصواب جنجالی؛ هفت کاندیدای مورد تایید کیستند؟

  محسن مهر علیزاده، رئیس فدراسیون ورزش‌های زورخانه‌ای و تنها کاندیدای اصلاح‌طلب از حزب "راه ملت". استاندار خراسان در دولت اول خاتمی، معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان تربیت بدنی در دولت دوم خاتمی، استاندار اصفهان در دولت روحانی. مهرعلیزاده در سال ۱۳۸۴ نیز کاندیدا بود و بین هفت نامزد، نفر هفتم شد. صلاحیت او اما برای انتخابات ۱۳۹۴ تایید نشد.

• استصواب جنجالی؛ هفت کاندیدای مورد تایید کیستند؟

  رد صلاحیت علی لاریجانی با کارنامه طویلی از مناصب اجرایی چون وزارت ارشاد، ریاست صداوسیما، ریاست مجلس و دبیری شورایعالی امنیت ملی، بیش از همه با شگفتی همراه شد. شماری او را رقیب اصلی ابراهیم رئیسی می‌دانستند و حتی پیش‌بینی کرده بودند که انتخابات با رقابت فشرده آنها به دور دوم کشیده شود. او در بیانیه‌ای اعلام کرد که برای رفع مشکلات "عزمی راسخ" داشت اما "راضی به رضای الهی" است.

• استصواب جنجالی؛ هفت کاندیدای مورد تایید کیستند؟

  اسحاق جهانگیری، معاون اول روحانی در زمان اعلام کاندیداتوری در توییتر نوشته بود: «در میان دولت‌های دهه‌های اخیر، دولت من به دولت‌ آقای خاتمی شباهت بیشتری خواهد داشت، اما با استفاده از تجربه‌های انباشته در ایران و جهان مرحلهٔ نوینی از اصلاحات راهگشا را آغاز خواهد کرد.» او بعد از رد صلاحیت در بیانیه‌ای ابراز امیدواری کرد که جمهوریت نظام، منافع ملی و آینده ایران فدای مصالح آنی سیاسی نشود.

• استصواب جنجالی؛ هفت کاندیدای مورد تایید کیستند؟

  رد صلاحیت احمدی‌نژاد قابل پیش‌بینی بود اما رئیس دولت‌های نهم و دهم در زمان ثبت‌نام گفت اگر تایید نشود، انتخابات را قبول نخواهد داشت و در آن شرکت نمی‌کند. سخنی بی‌سابقه از سوی یک مقام عالی که عبور از "خط قرمز نظام" و دعوت هوادارانش به تحریم تلقی شد.

• استصواب جنجالی؛ هفت کاندیدای مورد تایید کیستند؟

  پیش‌بینی می‌شود که انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ کمترین میزان مشارکت رای‌دهندگان در عمر جمهوری اسلامی را داشته باشد. خانواده کشته‌شدگان آبان و قربانیان سرنگونی هواپیمای اوکراینی، جامعه فرهنگیان، بازنشستگان، کارگران و بسیاری از کنشگران مدنی و سیاسی اعلام کرده‌اند که انتخابات را تحریم می‌کنند.