مناقشه رد صلاحیت‌ها؛ عقب‌نشینی شورای نگهبان و مصلحی؟

تا انتخابات ریاست جمهوری ایران تنها چند روز مانده است. اظهارات اخیر حیدر مصلحی، وزیر اطلاعات دولت احمدی‌نژاد در مورد رد صلاحیت علی‌اکبر هاشمی رفسنجانی در انتخابات ۱۳۹۲ به انتقادات از عملکرد شورای نگهبان افزوده است.

مصلحی گفته بود، در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۹۲ به پیشنهاد او‌، علی‌اکبر هاشمی، رئیس‌جمهور پیشین ایران که امکان کسب آرایی بالا را داشت، رد صلاحیت شد چرا که "برای حفظ نظام" لازم بوده که او رئیس‌جمهور نشود.

حال شورای نگهبان و خود مصلحی در تلاش "آرام کردن" فضا هستند. به گزارش سایت خبری انتخاب، علیرضا اعرافی، یکی از اعضای شورای نگهبان روز سه‌شنبه ۲۵ خرداد (۱۵ ژوئن) در ارتباط با اظهارات اخیر مصلحی گفت، شورا در حال بررسی مسئله بوده و نتیجه بررسی‌ها در طی روزهای آینده توسط سخنگوی شورای نگهبان اعلام خواهد شد.

اعرافی که یکی از فقهای شورای نگهبان است در این راستا اذعان داشت: «در آنجایی که رد صلاحیت باشد به کاندیداها اعلام می‌شود. در ریاست جمهوری نیز دلایل عدم احراز صلاحیت به خودشان اعلام می‌شود، اما برای اعلام عمومی جای کار بیشتری دارد.» 

شورای نگهبان تا کنون با این توجیه که در هیچ کجای قانون تکلیفی برای این شورا جهت توضیح دلایل خود در رد صلاحیت افراد وجود ندارد، از ارائه مستندات و برهان‌ها برای تصمیمات خود امتناع می‌کرده است. اگر سخن اعرافی جنبه عملی پیدا کند، این شاید اولین عقب‌نشینی شورای نگهبان زیر اعتراض‌ها و انتقادات مربوط به نظارت استصوابی و نوع تصمیم‌گیری‌های این شورا باشد.

به کانال اینستاگرام دویچه وله فارسی بپیوندید

حیدر مصلحی، وزیر اطلاعات سابق جمهوری اسلامی

در این میان حیدر مصلحی که اظهارت او در باره رد صلاحیت علی‌اکبر هاشمی در انتخابات ۱۳۹۲ سروصدای زیادی به پا کرده، با انتشار پستی اینستاگرامی دست به موضع‌گیری زده است.

مصلحی در بیانیه‌ای که در اینستاگرام منتشر کرده، گفته است، فیلم منتشرشده در فضای مجازی بخشی از نظرات او در خصوص فرایند تأیید صلاحیت‌ها در در سال ۱۳۹۲ بود که "ناقص بیان شده است".

او همچنین تصریح کرد: «با توجه به اطلاعات دقیقی که دارم شورای نگهبان به یک گزارش استناد نکرده و بعد از بررسی نهایی صلاحیت‌ها را اعلام می کنند.»

پس از یادداشت توییتری علی لاریجانی و همچنین درخواست توضیح از سوی اسحاق جهانگیری، محسن هاشمی، پسر علی‌اکبر هاشمی نیز روز دوشنبه (۱۴ ژوئن / ۲۴ خرداد) در نامه‌ای به علی خامنه‌ای از روند تحولات و دخالت‌های شورای نگهبان ابراز ناخشنودی کرده بود.

او در نامه خود به رهبر جمهوری اسلامی از "پیچ خطرناک" حاکم بر اوضاع سیاسی سخن گفته و خواستار اقدام خامنه‌ای در زمینه "تغییر مسیر" شد.

• استصواب جنجالی؛ هفت کاندیدای مورد تایید کیستند؟

  ابراهیم رئیسی، رئیس قوه قضاییه و قاضی احکام اعدام در دادگاه‌های تابستان ۶۷ دومین خیز برای رفتن به پاستور را برداشته است. او در انتخابات دوره قبل رقیب روحانی بود و ۱۷ میلیون رای آورد. خبرگزاری فارس پیشاپیش با انتشار تصویری ترکیبی از هفت نامزد، به استقبال ریاست جمهوری رئیسی رفت؛ پوستری که عکس رئیسی متمایزتر و بزرگتر از سایرین است.

• استصواب جنجالی؛ هفت کاندیدای مورد تایید کیستند؟

  ده سال تلاش سبزوار رضایی میرقائد برای ورود به پاستور. محسن رضایی در میان کاندیداها از همه مسن‌تر است؛ ۶۷ سال دارد، برای سومین مرتبه نامزد شده و عنوان دکتر سرلشگر پاسدار را یدک می‌کشد. دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام و مدرس دانشگاه امام حسین، ۱۶ سال فرمانده کل سپاه پاسداران بوده و واحد اطلاعات سپاه را پایه‌گذاری کرده است.

• استصواب جنجالی؛ هفت کاندیدای مورد تایید کیستند؟

  سعید جلیلی ۵۶ سال دارد. دبیر سابق شورای عالی امنیت ملی، عضو فعلی مجمع تشخیص مصلحت نظام برای دومین مرتبه کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری شده است. در فاصله سال‌های ۱۳۸۶ تا ۱۳۸۹ که او مسئولیت مذاکرات اتمی را بر عهده داشت، سه قطعنامه علیه ایران در شورای امنیت به تصویب رسید. جلیلی یک پای خود را در جنگ از دست داده و اینک "نماینده رهبری در شورایعالی امنیت ملی" است.

• استصواب جنجالی؛ هفت کاندیدای مورد تایید کیستند؟

  علیرضا زاکانی ۵۶ ساله، نماینده مردم قم در دوره‌های هفتم، هشتم، نهم و یازدهم و رئیس کنونی مرکز پژوهش‌های مجلس. این منتقد سرسخت برجام که در رشته پزشکی هسته‌ای تحصیل کرده، در سومین تلاش برای انتخابات ریاست جمهوری از سد شورای نگهبان گذشته است. صلاحیت او در سال‌های ۱۳۹۲ و ۱۳۹۶ تایید نشده بود. زاکانی می‌گوید برای "مقابله با اشرافیت سیاسی" و کسانی به میدان آمده که داعیه "دولت سوم روحانی" را در سر دارند.

• استصواب جنجالی؛ هفت کاندیدای مورد تایید کیستند؟

  در میان هفت کاندیدا، سید امیرحسین قاضی زاده هاشمی واجد دو ویژگی است: کمترین سن و طویل‌ترین اسم. این پزشک گوش و حلق و بینی ۵۰ ساله است و برای اولین مرتبه در انتخابات ریاست جمهوری شرکت می‌کند. سوابق اجرایی او در نمایندگی چهار دوره مجلس و ریاست دانشکده پزشکی سمنان خلاصه می‌شود. قاضی‌زاده هاشمی عضو جبهه پایداری است و روز ثبت‌نام، با دختر ۲۰ ساله‌اش به وزارت کشور رفته بود.

• استصواب جنجالی؛ هفت کاندیدای مورد تایید کیستند؟

  عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی ۶۴ سال دارد و برای اولین مرتبه در انتخابات ریاست جمهوری شرکت کرده است. جزو معدود کسانی که از دولت پنجم به بعد، در همه کابینه‌ها سمت‌های کلیدی داشته اما بی‌حاشیه بوده است. دوازده سال رئیس کل بیمه مرکزی ایران بوده و پنج سال معاون سیاسی صدا و سیمای جمهوری اسلامی. او در رشته اقتصاد درجه دکترا دارد و تحصیلات تکمیلی خود را در دانشگاه لندن به پایان برده است.

• استصواب جنجالی؛ هفت کاندیدای مورد تایید کیستند؟

  محسن مهر علیزاده، رئیس فدراسیون ورزش‌های زورخانه‌ای و تنها کاندیدای اصلاح‌طلب از حزب "راه ملت". استاندار خراسان در دولت اول خاتمی، معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان تربیت بدنی در دولت دوم خاتمی، استاندار اصفهان در دولت روحانی. مهرعلیزاده در سال ۱۳۸۴ نیز کاندیدا بود و بین هفت نامزد، نفر هفتم شد. صلاحیت او اما برای انتخابات ۱۳۹۴ تایید نشد.

• استصواب جنجالی؛ هفت کاندیدای مورد تایید کیستند؟

  رد صلاحیت علی لاریجانی با کارنامه طویلی از مناصب اجرایی چون وزارت ارشاد، ریاست صداوسیما، ریاست مجلس و دبیری شورایعالی امنیت ملی، بیش از همه با شگفتی همراه شد. شماری او را رقیب اصلی ابراهیم رئیسی می‌دانستند و حتی پیش‌بینی کرده بودند که انتخابات با رقابت فشرده آنها به دور دوم کشیده شود. او در بیانیه‌ای اعلام کرد که برای رفع مشکلات "عزمی راسخ" داشت اما "راضی به رضای الهی" است.

• استصواب جنجالی؛ هفت کاندیدای مورد تایید کیستند؟

  اسحاق جهانگیری، معاون اول روحانی در زمان اعلام کاندیداتوری در توییتر نوشته بود: «در میان دولت‌های دهه‌های اخیر، دولت من به دولت‌ آقای خاتمی شباهت بیشتری خواهد داشت، اما با استفاده از تجربه‌های انباشته در ایران و جهان مرحلهٔ نوینی از اصلاحات راهگشا را آغاز خواهد کرد.» او بعد از رد صلاحیت در بیانیه‌ای ابراز امیدواری کرد که جمهوریت نظام، منافع ملی و آینده ایران فدای مصالح آنی سیاسی نشود.

• استصواب جنجالی؛ هفت کاندیدای مورد تایید کیستند؟

  رد صلاحیت احمدی‌نژاد قابل پیش‌بینی بود اما رئیس دولت‌های نهم و دهم در زمان ثبت‌نام گفت اگر تایید نشود، انتخابات را قبول نخواهد داشت و در آن شرکت نمی‌کند. سخنی بی‌سابقه از سوی یک مقام عالی که عبور از "خط قرمز نظام" و دعوت هوادارانش به تحریم تلقی شد.

• استصواب جنجالی؛ هفت کاندیدای مورد تایید کیستند؟

  پیش‌بینی می‌شود که انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ کمترین میزان مشارکت رای‌دهندگان در عمر جمهوری اسلامی را داشته باشد. خانواده کشته‌شدگان آبان و قربانیان سرنگونی هواپیمای اوکراینی، جامعه فرهنگیان، بازنشستگان، کارگران و بسیاری از کنشگران مدنی و سیاسی اعلام کرده‌اند که انتخابات را تحریم می‌کنند.