تاریخچه‌ تعیین سرنوشت مسابقه فوتبال با ضربات پنالتی

تعیین سرنوشت بازی با ضربات پنالتی، پایانی پرهیجان و دراماتیک در رقابت‌‌های فوتبال است. در جریان این ضربات است که هم قهرمانان زاده می‌شوند و هم ناکامان. برخی از آنان حتی با موفقیت یا ناکامی خود در زدن یا مهار این ضربه به ابدیت می‌پیوندند.

مبتکر این روش برای برنده‌ بازی داوری آلمانی به نام "کارل والد" است. این داور فوتبال بیش از یک قرن پیش (سال ۱۹۱۶)  سال پیش در فرانکفورت به دنیا آمد و در سال ۲۰۱۱ چشم از جهان فرو بست. او با ایده‌ی خود جهان فوتبال را دگرگون ساخت.

کارل والد در واپسین سال‌های عمرش نیز همچنان از ایده‌ی پیشنهادی خود احساس غرور کرده و در یکی از مصاحبه‌هایش گفته بود: «تنها از این طریق می‌توان برنده‌ مسابقه را ورزشکارانه تعیین کرد.»

راه حل عادلانه و ورزشی

تا پیش از این قاعده، گاه مسابقات حساسی را که به تساوی می‌انجامیدند، پس از ۴۸ ساعت تکرار می‌کردند. این کار از نظر سازماندهی مساله‌ساز بود.

سپس ایده‌ تعیین برنده با قرعه‌کشی یا چرخش سکه (شیر یا خط) به میان آمد که بیشتر راه‌حلی اضطراری و غیرورزشی بود.

از دید کارل والد چنین پیروزی‌ای نه ارزشمند بود و نه عادلانه. او به همین خاطر به دنبال راه حلی "ورزشی" و به عبارتی "اخلاقی" بود.

کارل والد

کارل والد، پروانه‌ داوری خود را در سال ۱۹۳۶ به دست آورد. او پس از آن در طی چهل سال بیش از هزار بازی را سوت زد. او در آن دوران در مسابقات ایالت بایرن سوت می‌زد و وقتی ایده خود را با اتحادیه فوتبال ایالت بایرن در میان گذاشت، نخست با مخالفت مقامات این اتحادیه روبرو شد.

ولی کارل والد از تلاش دست برنداشت و در سال ۱۹۷۰ قاعده تازه را رسما پیشنهاد کرد. البته هدف او متقاعد ساختن مقامات فوتبال محلی بود، ولی ایده‌ او به سرعت گسترش یافت. نخست فدراسیون فوتبال آلمان و سرانجام فدراسیون جهانی فوتبال (فیفا) این قاعده را پذیرفتند. بدین ترتیب نام کارل والد در تاریخ فوتبال ثبت شد.

آلمان نخستین قربانی بزرگ

ضربات پنالتی برای تعیین سرنوشت بازی، نخستین بار در جام ملت‌های اروپا در سال ۱۹۷۶ به کار گرفته شد و شگفت‌آور این‌که تیم ملی فوتبال آلمان، نخستین قربانی بزرگ این قاعده بود. در دیدار نهایی آن دوره از مسابقات که در بلگراد پایتخت یوگسلاوی سابق برگزار شد، تیم ملی فوتبال چکسلواکی توانست در ضربات پنالتی بر آلمان غلبه کند.

اولی هوینس، که از بازیکنان و سرپرستان تیم صاحبنام بایرن مونیخ محسوب می‌شود، بازیکن ناکامی بود که در آن دیدار توپ را از روی نقطه‌ی پنالتی به آسمان بلگراد شلیک کرد.

پنالتی ناموفق اولی هوینس در فینال جام ملت‌های اروپا ۱۹۷۶

کارل والد که شاهد این رویداد بود، بعدها گفت: «آن موقع دلم برای اولی هوینس سوخت، ولی با این حال احساس غرور می‌کردم که قاعده‌ پیشنهادی من در یک چنین مسابقه‌ مهمی به کار گرفته می‌شود.»

تیم ملی آلمان اما در مقابل توانست در دیدار نیمه‌نهایی جام جهانی سال ۱۹۸۲ در اسپانیا، در ضربات پنالتی بر فرانسه غلبه کند و به دیدار نهایی راه یابد.

تا کنون حتی دوبار قهرمان فوتبال جهان با ضربات پنالتی تعیین شده است. در سال ۱۹۹۴ در آمریکا، برزیل با ضربات پنالتی بر ایتالیا غلبه کرد و در سال ۲۰۰۶ این ایتالیا بود که توانست حریف خود فرانسه را با ضربات پنالتی شکست دهد و قهرمان جهان شود.

باجو و کابوس پنالتی

نیمه‌ نخست دهه‌ نود میلادی، دوران اوج درخشش روبرتو باجو، هافبک شماره‌ی ۱۰ تیم ملی فوتبال ایتالیا بود. جام جهانی ۱۹۹۴ آمریکا به شوی باجو بدل شده و او با قابلیت‌های تکنیکی و تاکتیکی خود، لاجوردی‌ها را به فینال مسابقات رسانده بود. اما در همان دیدار نهایی به شخصیت تراژیک بازی‌ها بدل شد.

نود هزار تماشاگر حاضر در استادیوم لس‌آنجلس، نفس خود را در سینه حبس کرده بودند. باجو که در زدن ضربات پنالتی و ایستگاهی اطمینان و مهارت داشت، ضربه‌ پنالتی خود در برابر برزیل را هدر داد و با این ناکامی سبب شد که ملی‌پوشان ایتالیا تنها با عنوان نایب‌قهرمانی جهان راه خانه را در پیش گیرند.

پنالتی ناموفق روبرتو باجو در فینال جام جهانی ۱۹۹۴

شاید آن لحظه سیاه‌ترین و تلخ‌ترین لحظه‌ای بوده باشد که باجو، دست‌کم در عرصه‌ی فعالیت‌های حرفه‌ای خود، تجربه کرد.

تا آن لحظه‌ی شوم اما باجو با بازی تماشایی و جذابش، همه‌ی فوتبال‌دوستان جهان را شیفته‌ی خود کرده بود. در دیدار‌های یک‌چهارم نهایی و نیمه‌نهایی، این باجو بود که با نبوغ، بازی فوق‌العاده و گل‌های سرنوشت‌ساز خود در برابر نیجریه و اسپانیا راه رسیدن به دیدار نهایی را هموار ساخته بود.

باجو خود می‌گوید: «من با توان و قابلیت‌هایم می‌توانستم تیم‌مان را به سقف آسمان بفرستم. من آسمان را فقط یک ثانیه از نزدیک دیدم و سپس سقوط کردم.»

مبالغه‌آمیز نیست اگر بگوییم که دوستداران فوتبال هنگامی که به جام جهانی ۱۹۹۴ آمریکا می‌اندیشند، این صحنه حتی بیش از قهرمانی برزیل به ذهن‌شان خطور می‌کند!

غم باجو (چپ) و شادی تافارل، دروازه‌بان برزیل پس از پنالتی ناموفق ملی‌پوش ایتالیا

از دست دادن این ضربه‌ مهم در ورزشگاه پاسادنا در لس‌آنجلس به کابوس بزرگ باجو بدل شد. او ۱۰ سال بعد از این واقعه در گفت‌وگویی اذعان داشت: «من در خواب‌هایم هزار بار این پنالتی را زدم و هر بار هم آن را به گل بدل ساختم.»

باجو کوشید این رویداد را به دست فراموشی بسپارد تا اینکه پی برد، این کار ناممکن است و او می‌تواند با وجود این، به آرامش و رضایت درونی دست یابد. این ستاره بزرگ فوتبال ایتالیا زمانی به این باور رسید که «زندگی را نمی‌توان جدی گرفت تا چه رسد فوتبال را!»

همچنان پرهیجان

اگرچه امروزه تعیین سرنوشت بازی با ضربات پنالتی به امری عادی بدل شده، ولی از هیجان آن ذره‌ای کاسته نشده است.

این قاعده در طی سال‌های گذشته هیچ تغییری نکرده است. نخست پنج بازیکن از هر تیم برای ضربات پنالتی تعیین می‌شوند و اگر باز هم نتیجه مساوی ماند، ضربات پنالتی آن‌قدر ادامه می‌یابند تا برنده تعیین گردد.

و نکته‌ آخر این‌که کارل والد، مبتکر این قاعده، خود هرگز ضربه‌ پنالتی نزد. او علیرغم عشق به فوتبال، بازیکن موفقی نبود و به ناچار به داوری روی آورد تا به ورزش فوتبال وفادار بماند.

• عکس‌های دیدنی از حاشیه‌های جام ملت‌ها اروپا

  رنگین‌کمان بر دیوار و سقف استادیوم المپیک برلین، البته یوفا در روز مسابقه آلمان و مجارستان در ورزشگاه آلیانتس مونیخ این اقدام را سیاسی دانست و اجازه نداد که رنگین‌کمان دگرباشان جنسی در این روز بر این استادیوم نقش بندد.

• عکس‌های دیدنی از حاشیه‌های جام ملت‌ها اروپا

  بازی فرانسه قهرمان جهان و پرتغال قهرمان اروپا؛ طرفداران دو تیم خود را پیش از شروع دوئل آماده کرده بودند.

• عکس‌های دیدنی از حاشیه‌های جام ملت‌ها اروپا

  مارکوس زودر، رئیس دولت ایالتی بایرن به نشانه همبستگی با دگرباش جنسی از ماسکی استفاده می‌کند که طرح رنگین‌کمان را دارد.

• عکس‌های دیدنی از حاشیه‌های جام ملت‌ها اروپا

  جلوی در ورودی استادیوم آلیانتس با رنگ‌های متنوع. اتحادیه اروپا قانون جدید در مجارستان را به شدت علیه محکوم کرده و آن را تبعیضی علیه گرایش جنسی و جنسیتی شهروندان دانسته است.

• عکس‌های دیدنی از حاشیه‌های جام ملت‌ها اروپا

  اسپانیا مانند برخی از تیم‌های پرقدرت در آغاز با مشکل مسابقات فوتبال اروپا را شروع کرد. این تیم در بازی سوم مقابلی اسلواکی موفق شد ۵ بار دروازه حریف را باز کند. یکی از طرفداران اسپانیا کلاهی به رنگ پرچم این کشور را بر سر دارد.

• عکس‌های دیدنی از حاشیه‌های جام ملت‌ها اروپا

  کریستیان اریکسن، فوتبالیست دانمارکی که در بازی در مقابل پرتغال دچار سکته قلبی شده بود، حالش رو به بهبودی است. هموطنانش در دانمارک به گونه‌های مختلفی از او قدردانی و پشتیبانی می‌کنند.

• عکس‌های دیدنی از حاشیه‌های جام ملت‌ها اروپا

  طرفدار تیم اسکاتلند در لباس سنتی این کشور؛ تیم اسکاتلند گرچه نتوانست به دور یک‌هشتم نهایی راه یابد، اما با تساوی در مقابل انگلیس، رقیب دیرینه‌اش، توانست هواداران خود را شاد کند.

• عکس‌های دیدنی از حاشیه‌های جام ملت‌ها اروپا

  شادمانی طرفداران تیم فوتبال اتریش برای راه‌یابی به دور یک‌هشتم نهایی مسابقات

• عکس‌های دیدنی از حاشیه‌های جام ملت‌ها اروپا

  طرفداران تیم فوتبال اسکاتلند پیش از شروع بازی این تیم در مقابل کرواسی

• عکس‌های دیدنی از حاشیه‌های جام ملت‌ها اروپا

  پیراهن بزرگی که معمولا بدون نام و شماره در آغاز مسابقات نمایش داده می‌شود، در بازی دانمارک علیه روسیه نام و شماره کریستیان اریکسن بر آن نقش بسته بود.

• عکس‌های دیدنی از حاشیه‌های جام ملت‌ها اروپا

  استادیوم آگسبورگ؛ حمایت استادیوم‌های شهرهای مختلف آلمان از تزئین با رنگ و پرچم دگرباشان جنسی

• عکس‌های دیدنی از حاشیه‌های جام ملت‌ها اروپا

  مخالفت با تبعیض علیه دگرباشان جنسی در مونیخ. پرچم رنگین‌کمان به عنوان نمادی برای انتخاب نوع زندگی و تنوع جنسیتی شناخته می‌شود.

• عکس‌های دیدنی از حاشیه‌های جام ملت‌ها اروپا

  طرفداران تیم فرانسه در نقش اوبلیکس و استریکس در ورزشگاه فرانس پوشکاش مجارستان

• عکس‌های دیدنی از حاشیه‌های جام ملت‌ها اروپا

  فوتبال تنها رقابت و کری‌کری خواندن هواداران نیست، بلکه سبب دوستی میان طرفداران فوتبال نیز می‌شود. شادمانی طرفداران پرتغال و فرانسه.

• عکس‌های دیدنی از حاشیه‌های جام ملت‌ها اروپا

  مانوئل نویر، دروازه‌بان و کاپیتان تیم ملی آلمان، مدت‌هاست که بازوبند کاپیتانی‌اش با طرح رنگین‌کمان است. یوفا، فدراسیون فوتبال اروپا با این اقدام نویر مخالفتی ندارد.

• عکس‌های دیدنی از حاشیه‌های جام ملت‌ها اروپا

  هزاران پرچم رنگین‌کمان پیش از شروع بازی آلمان و مجارستان دراستادیوم آلیانتس مونیخ

• عکس‌های دیدنی از حاشیه‌های جام ملت‌ها اروپا

  بازی آلمان و مجارستان، در حالی که سرود ملی آلمان پخش می‌شد، تماشاگری با پرچم رنگین‌کمان به وسط میدان آمد.

• عکس‌های دیدنی از حاشیه‌های جام ملت‌ها اروپا

  ماموران این معترض را از ورزشگاه خارج کردند. مقامات شهر مونیخ نه تنها مشکلی با نمایش پرچم رنگین‌کمان نداشتند، بلکه پیشتر از مسئولان یوفا خواسته بودند که اجازه دهند تا تمام سقف و دیوار استادیوم با طرح این پرچم منقوش شود.

• عکس‌های دیدنی از حاشیه‌های جام ملت‌ها اروپا

  طرفدار تیم دانمارک در مسابقه این تیم مقابل روسیه

• عکس‌های دیدنی از حاشیه‌های جام ملت‌ها اروپا

  طرفداران تیم هلند در بازی این تیم مقابل مقدونیه شمالی

• عکس‌های دیدنی از حاشیه‌های جام ملت‌ها اروپا

  این مرد هم طرفدار تیم بلژیک است. بازیکنان تیم بلژیک به نام "شیاطین سرخ" معروف هستند.

• عکس‌های دیدنی از حاشیه‌های جام ملت‌ها اروپا

  حضور پلیس مونیخ در کنار طرفداران تیم ملی فوتبال مجارستان برای جلوگیری از آشوب و درگیری

• عکس‌های دیدنی از حاشیه‌های جام ملت‌ها اروپا

  واکنش پاتریک شیک، بازیکن تیم ملی چک، پس از گل مهم خود در مقابل اسکاتلند

• عکس‌های دیدنی از حاشیه‌های جام ملت‌ها اروپا

  جشن طرفداران فرانسه پس از صعود به دور یک‌هشتم نهایی

• عکس‌های دیدنی از حاشیه‌های جام ملت‌ها اروپا

  نورپردازی قطار هوایی در هامبورگ با نقش رنگین‌کمان در مخالفت با تبعیض جنسیتی

• عکس‌های دیدنی از حاشیه‌های جام ملت‌ها اروپا

  فرانسه، قهرمان جهان، برای صعود به دور بعدی راهی سخت را پشت سر گذاشت. یک برد و دو تساوی نتیجه کار فرانسویان بود. اما برای اغلب طرفداران فرانسه صعود به دور یک‌هشتم نهایی مهم‌تر از تساوی ۲ بر ۲ مقابل پرتغال بود.