وزیران نفت اوپک پلاس در نشست خود چه هدفی را دنبال می‌کنند؟

صدای آلمان

با کاهش تاثیرات شدید همه‌گیری کرونا چرخ‌های اقتصاد جهان مجددا به حرکت در آمده است. تقاضا برای نفت خام‌، به‌رغم افزایش صادرات نفت ایران، همچنان بیش از عرضه نفت در بازارهای جهانی است.

از این رو، نگاه‌ها متوجه نشست روز اول ژوئیه وزیران نفت کشورهای عضو اوپک پلاس است. پرسش اصلی اکنون پیرامون این محور دور می‌زند که وزیران نفت کشورهای یاد شده چه راهکاری را در پیش خواهند گرفت؟

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

بهای هر بشکه نفت خام برنت دریای شمال روز چهارشنبه ۳۰ ژوئن (نهم تیر) به ۷۵ دلار رسید. این بالاترین میزان بهای نفت طی دو سال گذشته است.

افزون بر آن گفته می‌شود که بهای هر بشکه نفت خام در ماه ژوئن نسبت به ماه ژانویه سال جاری با افزایشی ۴۰ درصدی روبه‌رو بوده ست.

اوپک پلاس و محدودیت تولید

در ماه مه سال ۲۰۲۰ و به علت شیوع ویروس کرونا و از نفس افتادن اقتصاد در جهان، کشورهای عضو اوپک در همراهی با روسیه و کشورهایی که تحت عنوان اوپک پلاس عمل می‌کنند، تصمیم گرفتند میزان تولید روزانه نفت خام خود را برای مدت دو سال، روزانه به میزان ۱۰ میلیون بشکه کاهش دهند.

حتی عربستان سعودی در یک اقدام داوطلبانه یک میلیون بشکه از میزان تولید نفت خود کاست. هدف از این اقدام مقابله با نوسانات شدید بهای نفت خام و مانع شدن از سقوط بهای آن بود.

بهای نفت خام در آن هنگام به گونه کم‌سابقه‌ای کاهش یافته بود. کاهش تولید نفت خام از سوی کشورهای اوپک پلاس و به موازات آن افزایش تقاضا در سه‌ماهه نخست و دوم سال جاری باعث افزایش مستمر بهای نفت خام شد.

خبرگزاری رویترز روز چهارشنبه ۳۰ ژوئن اعلام کرده است که میزان تولید نفت خام کشورهای عضو اوپک پلاس در ماه ژوئن روزانه ۷۴۰ هزار بشکه در قیاس با میانگین روزانه ماه مه افزایش یافته است.

نقش ایران در افزایش تولید نفت

میزان تولید و صادرات نفت خام ایران حتی پیش از آغاز مذاکرات کمیسیون مشترک برجام و احتمال لغو تحریم‌های نفتی این کشور افزایش یافته بود.

افزایش تولید نفت ایران در واپسین سه‌ماهه سال ۲۰۲۰ آغاز شد و همچنان ادامه دارد. بر اساس آمار و اطلاعات منتشر شده، صادرات نفت جمهوری اسلامی ایران در ماه ژوئن روزانه ۶۰۰ هزار بشکه بوده است.

این در حالی است که در اثر تحریم‌های نفتی ایران در دوره زمامداری دونالد ترامپ، میزان صادرات نفت ایران به کمتر از ۵۰۰ هزار بشکه در روز رسیده بود. حتی گفته می‌شود که در دوره‌هایی صادرات نفت ایران در حدود یکصد هزار بشکه در روز بوده است.

کارشناسان بازارهای انرژی در صورت لغو تحریم‌ها احتمال افزایش صدور نفت خام ایران در سال جاری به میزان ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار بشکه بیش از میزان کنونی را منتفی نمی‌دانند.

این در حالی است که گفته می‌شود بازار انرژی در حال حاضر می‌تواند افزایش صادرات نفت ایران را به سادگی جذب کرده و این افزایش تاثیری منفی بر بهای نفت به همراه نداشته باشد.

وضعیت دیگر کشورهای عضو اوپک

تولید برخی دیگر از کشورهای عضو اوپک نیز به استثنای ماه فوریه در حال افزایش بوده است. در حال حاضر ۱۳ عضو اوپک در ماه ژوئن مجموعا ۲۶ میلیون و ۲۴۰ هزار بشکه در روز نفت تولید کرده‌اند.

بر اساس توافق صورت گرفته از سوی کمیته فنی مشترک (کمیته هماهنگی بین کشورهای عضو اوپک پلاس) قرار بر افزایش ۲۷۷ هزار بشکه‌ای تولید نفت در ماه ژوئن نسبت به ماه مه بوده است. این در حالی است که افزایش تولید واقعی این کشورها حدود سه‌برابر این میزان اعلام شده است.

عربستان نیز اعلام کرده بود که به تدریج از کاهش داوطلبانه یک میلیون بشکه‌ای نفت خام خود خواهد کاست. از این رو، این کشور نیز در شمار کشورهایی بود که بر میزان تولید نفت خام خود افزوده است.

در ماه ژوئن در قیاس با ماه مه، عربستان روزانه ۵۰۰ هزار بشکه بیشتر نفت به شریان‌های انرژی جهان تزریق کرده است. حدود ۳۵۰ هزار بشکه آن ناشی از جبران کاهش داوطلبانه تولید آن کشور بوده است.

این در حالی است که تولید نفت عراق (بزرگ‌ترین صادر کننده نفت خام عضو اوپک پس از عربستان) در ماه ژوئن دستخوش تغییر فاحشی نشده است.

ونزوئلا و لیبی نیز تلاش کرده بودند بر میزان تولید نفت خام بیافزایند. این در حالی است که در اوایل سال جاری به علت نشت نفت، میزان تولید نفت لیبی روزانه ۲۰۰ هزار بشکه کاهش یافته است.

به‌رغم افزایش تقاضا برای نفت خام، به نظر نمی‌رسد که کشورهای عضو اوپک پلاس در نشست روز اول ژوئیه خود تصمیم به افزایش فوق‌العاده میزان تولید نفت خود بگیرند.

انتظار می‌رود که کشورهای اوپک پلاس حاضر به افزایش تولید نفت به میزانی حدود ۵۰۰ هزار تا یک میلیون بشکه نفت شوند.

کشورهای صادر کننده نفت خام عضو اوپک و به‌ویژه عربستان سعودی احتمال بروز نوسانات جدید در بهای نفت خام را منتفی نمی‌دانند و از این منظر خواستار در پیش گرفتن افزایش تدریجی و محتاطانه تولید نفت هستند.

به کانال اینستاگرام دویچه وله فارسی بپیوندید

یکی از مواردی که باعث نگرانی کشورهای عضو اوپک پلاس شده است، شیوع سویه دلتای ویروس کرونا است.

به سخن دیگر افزایش بهای نفت خام به بشکه‌ای حدود ۷۵ دلار برای کشورهای صادر کننده نفت خام، رویداد بسیار مثبتی است.

این کشورها به علت کاهش تقاضای جهانی برای نفت و همچنین به علت کاهش بهای آن در بازارهای جهانی با مشکلات بودجه‌ای متعددی روبه‌رو شده بودند. اکنون افزایش بهای نفت خام می‌تواند از دشواری‌های برخاسته از کمبود بودجه این کشورها بکاهد.

تصاویر تاریخی اکتشاف "طلای سیاه یا بلای سیاه" در ایران

بیش از صد سال از روزی که در ایران نفت کشف شد می‌گذرد.
تصاویر تاریخی اکتشاف "طلای سیاه یا بلای سیاه" در ایران

وسایل حفر و اکتشاف نفت نسبت به وسایل مدرن امروزی، ابتدایی به نظر می‌رسند.
تصاویر تاریخی اکتشاف "طلای سیاه یا بلای سیاه" در ایران

اولین چاه نفت خاورمیانه در مسجد سلیمان حفر شد که در سال ۱۲۸۷ به نفت رسید.
تصاویر تاریخی اکتشاف "طلای سیاه یا بلای سیاه" در ایران

در طول بیش از صد سال گذشته درباره این‌که کشف نفت به مدرن شدن ایران کمک کرده است یا یکی از عوامل کند شدن روند دموکراسی در ایرن بوده مطالب زیادی نوشته شده است.
تصاویر تاریخی اکتشاف "طلای سیاه یا بلای سیاه" در ایران

به عنوان نمونه در کتاب "طلای سیاه یا بلای سیاه" نوشته ابولفضل لسانی به نقل از سیاستمداری فرانسوی آمده: «ارزش یک قطره نفت مساوی با ارزش یک قطره خون است.»
تصاویر تاریخی اکتشاف "طلای سیاه یا بلای سیاه" در ایران

در کتاب دیگری با نام "خواب آشفته نفت" به قلم محمدعلی موحد دراین‌باره آمده: «کشور صادر‌کننده نفت در دایره اقتصادی واحدی محصور می‌ماند. حوزه‌های دیگر اقتصاد بهره زیادی از صنعت نفت نمی‌برند، قدرت اشتغال‌زایی آن نیز اندک است. در چنین کشوری دولت به رانت خواری معتاد می‌شود.»
تصاویر تاریخی اکتشاف "طلای سیاه یا بلای سیاه" در ایران

نویسنده کتاب "خواب آشفته نفت" می‌نویسد: «در چنین شرایطی قشر متحرک و فعال جامعه ضرورتی برای تقلا در جهت پیدا کردن منابع دیگر درآمد احساس نمی‌کند. قشرهای اجتماعی هر چه فاصله‌شان از دولت بیشتر می‌شود، نصیب کمتری دریافت می‌دارند. راهیابی به دستگاه دولت تنها راه دستیابی به ثروت می‌شود.»
تصاویر تاریخی اکتشاف "طلای سیاه یا بلای سیاه" در ایران

در گزارشی که پیش از این در روزنامه "اعتماد" منتشر شده به نقل از یکی از کارگران قدیمی شرکت نفت ایران آمده: «کاش نفت نداشتیم، کاش این چاه مسجدسلیمان هیچ‌وقت نمی‌جوشید، شاید می‌شد روی پای خودمان بایستیم. شاید اوضاع‌مان بهتر بود.»
تصاویر تاریخی اکتشاف "طلای سیاه یا بلای سیاه" در ایران

در طول صد سال گذشته دولت‌های مختلف ایران سعی داشته‌اند وابستگی اقتصادشان را به درآمدهای نفتی از بین ببرند که در عمل موفق به انجام چنین کاری نشده‌اند.