جمهوری اسلامی در مشت 'موساد'؟

• مسعود آذر
• بی‌بی‌سی

منبع تصویر، Getty Images

بنیامین نتانیاهو در حال ارائه اسناد هسته‌ای سرقت شده از ایران در سال ۲۰۱۸

در ماه‌های اخیر واژه "موساد" پیوسته از زبان مقام‌های امنیتی گذشته و فعلی ایرانی گفته و شنیده می‌شود. در جدیدترین مورد، علی یونسی، وزیر پیشین اطلاعات ایران و دستیار رئیس جمهور این کشور، در مورد نفوذ سازمان ملی اطلاعات اسرائیل - موساد - در ساختار جمهوری اسلامی ابراز نگرانی کرده و هشدار داده که نفوذ موساد تا بیخ گوش مسوولان ایرانی است و "جا دارد همه مسئولین جمهوری اسلامی برای جان خودشان نگران باشند".

در بهار امسال چند خبر مهم درباره " انفجار درتاسیسات هسته‌ای نطنز" و "خنثی کردن اقدام خرابکارانه علیه برنامه هسته‌ای ایران" منتشر شد و فریدون عباسی رئیس پیشین سازمان انرژی اتمی ایران اعلام کرد در ۱۵ سال اخیر ۵ خرابکاری بزرگ در تاسیسات نطنز انجام شده‌است. حالا مقام‌های ایرانی و اسرائیلی بیش از گذشته در رسانه‌ها از نفوذ موساد در ایران سخن می‌گویند.

"نفوذ" اطلاعاتی و امنیتی اسرائیل در ایران تازگی ندارد. در گذشته اگر اتفاق یا حادثه‌ای در ایران رخ می‌داد به رسانه‌ها کشیده نمی‌شد و اگر هم درز می‌کرد، براساس حدس و گمان‌ها به اسرائیل نسبت داده می‌شد و مقام‌های اسرائیلی مثل افراد "پوکرباز"، به گونه‌ای عمل می‌کردند که انگار نه انگار اتفاقی افتاده و نمی‌توانستی از نگاه و کلام‌شان تائید یا رد خبری را دریافت کنی و کمتر کسی متوجه می‌شد پشت خرابکاری‌ و درز اطلاعات از کجاست و مقام‌های امنیتی ایران نیز خبر را به اصطلاح لاپوشانی می‌کردند یا برای شناسایی باند نفوذ موضوع را رسانه‌ای نمی‌کردند اما در سال‌های اخیر انتشار تصاویر هوایی انفجار در مراکز هسته‌ای ایران و کشته شدن شماری از دانشمندان هسته‌ای ایران، امکان مخفی کردن اخبار را بسیار سخت کرده‌است و نیروهای امنیتی‌ برای جمع کردن موضوع، به قول محمود احمدی‌نژاد، رئیس جمهور سابق ایران، ترجیح دادند عده‌ای بی‌گناه را مسبب حادثه معرفی کنند و به زندان محکوم یا اعدام کنند یا گفته شود که آنها را "کشتیم" یا از کشور خارج شدند" و پرونده را ببندند.

• هشدار علی یونسی، دستیار روحانی: نفوذ موساد در جمهوری اسلامی به حدی است که مسئولین نگران جانشان باشند
• رئیس جدید موساد: ایران با توافق یا بدون آن در حال پیشرفت به سوی سلاح هسته‌ای است

نفوذ به "قلب ایران"

یازدهم خردادماه که رئیس پیشین سازمان اطلاعات و عملیات ویژه "موساد" خبر از نفوذ تا "قلب" ایران را داد، شاید کسی را متعجب نکرد. اما تائیدی برای حدس و گمان‌ها بود.

ایران یکی از آشناترین کشورهای جهان برای نیروهای امنیتی اسراییل است. سوابق تاریخی حضور موساد در ایران به دهه ۳۰ شمسی برمی‌گردد. آنها در کنار سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا، شوروی و بریتانیا، فعال‌ترین شبکه اطلاعاتی در ایران را داشتند. مسایل مشترک در خاورمیانه و شاخ آفریقا، نهادهای امنیتی دو کشور را به هم بیشتر نزدیک کرد و روابط ساواک و موساد در پیش انقلاب ایران چنان نزدیک شده‌بود که انگار فقط "سری از هم جدا داشتند".

موساد نه تنها اطلاعات مربوط به کشورهای عربی و منطقه را با ایران مبادله می‌کرد بلکه درباره مخالفان حکومت محمدرضا پهلوی نیز ساواک را تغذیه می‌کرد و سهم مهمی در آموزش و ارتقای دانش امنیتی نیروهای ساواک داشت.

بعد از انقلاب ایران، روابط امنیتی همسوی دو کشور، تبدیل به تعارض منافع شد و دشمن یکدیگر شدند اما این دشمنی باعث نشد که دایره نفوذ اسرائیل محدود شود. ماه گذشته "یوسی کوهن" رئیس سابق موساد نیروهای امنیتی اسراییل در مراسم خداحافظی‌اش گفت "نمی‌خواهم و نمی‌توانم" جزییات کارهایی که برای مقابله با ایران انجام داده بگوید اما می‌گوید که "ما برای جمع‌آوری بی‌وقفه اطلاعات (از ایران) و برملا کردن رازهایشان و شکستن اعتماد به نفس و غرورشان عمل کردیم" و موفقیت‌ها در بدست آوردن اسناد هسته‌ای "شکوهمند" دانست و از برنامه کشتن محسن فخری‌زاده دانشمند هسته‌ای ایران گفت.

به نظر می‌رسد چنین موفقیتی را باید به حساب آشنایی و سابقه نیروهای امنیتی اسرائیل در ایران گذاشت و از سوی دیگر امکان نفوذ موساد در یک جمعیت هشتاد میلیونی است؛ به عبارتی نه تنها استفاده از نفوذ احتمالی مستقیم و یا دسترسی به منابع و افراد اطلاعاتی و امنیتی در ایران بلکه همچنین شاید استفاده از این جمعیت برای اخذ اطلاعات مورد نیاز.

به قول محمود احمدی نژاد، در حالی که نیروهای امنیتی ایران در حال رصد کردن و سرک کشیدن به زندگی فعالان سیاسی در داخل بودند اسناد هسته‌ای ایران را در سال ۹۶ سوار ماشین کردند و بردند.

رئیس جمهوری پیشین ایران دو روز پس از افشاگری‌های یوسی کوهن، رئیس پیشین سازمان موساد گفت «این باند فاسد امنیتی باید نقش خودش را در ترور دانشمندان هسته‌ای و انفجارهای نطنز تشریح کند. در تورقوزآباد و در سازمان فضایی، اسناد بسیار مهمی سرقت کردند، این‌ها شوخی نیست، این اسناد امنیت کشور است، این‌ها آمدند و بردند".

آقای احمدی‌نژاد در این گفت‌وگویی ویدیویی از نفوذ اسرائیل در وزارت اطلاعات خبر داد و گفت: "بالاترین مسئول مقابله با جاسوسان اسرائیل در وزارت اطلاعات، خودش جاسوس اسرائیل بود".

بهشت جاسوسان در ایران

علی یونسی، مقام سابق امنیتی ایران در گفت‌وگو با سایت جماران می‌گوید در ۱۰ سال اخیر نفوذ موساد در بخش‌های مختلف کشور افزایش یافته و "متأسفانه سازمان های امنیتی و اطلاعاتی به جای اینکه آنها را شناسایی کنند به جان خودی ها افتاده‌اند". هشدار آقای یونسی به عنوان دستیار حسن روحانی درحالی است که بیشترین اتهام‌ها درباره حضور جاسوسان اسرائیلی و سایر کشورها در ایران متوجه همین دولت است. رسانه‌های اصولگرا و حکومتی بارها خبر از دستگیری یا وجود جاسوس در نزدیکان مقام‌های ارشد ایران، بخصوص تیم مذاکره کننده هسته‌ای ایران داده‌اند و از آن به عنوان "پروژه نفوذ" یاد می‌کنند.

جواد کریمی قدوسی، نماینده مشهد در مجلس و از مخالفان دولت در خردادماه ۹۶ در گفت‌وگویی با افکارنیوز می‌گوید: "مساله نفوذ در خیلی از دولت ها مطرح بوده اما در دولت یازدهم شاهد بیشترین نفوذ هستیم" این نماینده اصولگرای مجلس در اردیبهست ماه امسال نیز برای چندمین بار این اتهام‌ها را بیان می‌کند و حتی یکی از نزدیکان خانواده حسن روحانی را متهم به جاسوسی برای بریتانیا می‌کند. وزیر اطلاعات ایران در شهریورماه سال ۹۷ خبر از دستگیری "ده‌ها جاسوس در نهادهای دولتی" می‌دهد اما درباره هویت افراد دستگیر شده و زمان دستگیری و ارتباط آنها با کشورهای خارجی توضیحی نمی‌دهد.

این اتهام زنی حتی به برادر همسر آیت‌الله خامنه‌ای هم کشیده شد. محمود احمدی‌نژاد ده روز پیش، حسن خجسته باقرزاده را متهم کرد که قصد سفر به اسرائیل را داشته اما پس از "نشت این خبر"، از سمتش به عنوان رئیس رادیو عزل شد. آقای احمدی‌نژاد گفته بود آقای خجسته برای دو هفته مهمان یک شرکت اسرائیلی در هند بوده‌ است. آقای خجسته به این اتهام پاسخ نداده اما عزت‌الله ضرغامی رئیس وقت صدا و سیما این اتهام را رد کرد.

اتهام جاسوسی که این روزها زیاد شنیده می‌شود یکی از راه‌ها برای مهار رقبای سیاسی است که هر کنشگر سیاسی را به لایه دفاعی فرو می‌برد یا از صحنه سیاسی خارج می‌کند یا شماری از افراد مدنی و غیر سیاسی را قربانی می‌کند و کسانی مثل فعالان محیط زیست و روزنامه‌نگاران به عنوان جاسوس آمریکا و اسراییل معرفی می‌شوند.

آنچه روشن است "دسترسی به اطلاعات" مهم و بخصوص طبقه‌بندی شده خریدار و مشتری خودش را دارد و ممکن است شخص فروشنده هم نداند که اطلاعاتش به دست چه کسی یا چه کشوری می‌رسد اما شرایط اقتصادی، نارضایتی و اختلافات سیاسی در سطح کشوری و گروهی، نگرانی از آینده شغلی، تبعیض و بی‌عدالتی سهم زیادی در "درز اطلاعات" و فروش آن به سایر افراد و کشورها دارد.

منبع تصویر، TEHRAN TV SERIES

سریال هشت قسمتی "تهران"

"موساد " در "تهران"

تیرماه سال گذشته سریال هشت قسمتی به نام "تهران" در تلویزیون اسرائیل پخش شد که همزمان با انفجارها و آتش‌سوزی‌های پی‌درپی در ایران بود. این سریال روایتی از عملیات‌ موساد در ایران و رقابتش با سپاه پاسداران و سازمان اطلاعاتی ایران دارد و تلاش وافری دارد که در پرداخت داستان غلو نکند و حتی سهم زیادی به توانایی اطلاعاتی و امنیتی ایران می‌دهد. این سریال برای مقام‌های اسرائیلی هم بسیار پر اهمیت بود چنانکه توییتر رسمی وزارت خارجه اسرائیل بارها این سریال را تبلیغ کرد و از مخاطبان فارسی‌زبان نظرشان را پرسید.

پخش چنین سریالی در اسرائیل و اظهارات اخیر مقام‌های امنیتی و سیاسی این کشور نشان از این دارد که مقام امنیتی و اطلاعاتی از سیاست سکوت و "کی بود کی بود من نبودم" خارج شده‌اند و بدشان نمی‌آید گوشه‌ای از توانایی اطلاعاتی و امنیتی‌شان را به رخ مقام‌های ایرانی بکشند.

در ایران ساخت سریال و فیلم‌هایی مثل "گاندو" و مستندهایی با محور جاسوسی کم نیست و در تمام این فیلم‌ها به گونه‌ای نمایش داده شد که آنها دست‌آخر را در پرونده‌ها دارند اما فعالان سیاسی و در فضای مجازی در جریان انفجارهای فروردین‌ماه و سال گذشته در نیروگاه اتمی نطنز و ترور محسن فخری‌زاده دانشمند هسته‌ای ایران، از مسوولان امنیتی خواستند که فیلم و سریالی درباره موفقیت‌های اسرائیلی‌ها در ترور دانشمندان و تاسیسات ایران بسازند.

علی یونسی وزیر اسبق اطلاعات ایران وقتی می‌گوید در ده سال اخیر نفوذ موساد بیشتر شده معلوم نیست که حرف او معطوف به کدام نفوذ مهم موساد در ایران است اما ویروس "استاکس‌نت" در سال ۲۰۱۰ شاید یکی از نقاط عطف عملیات موساد و یکی از مهترین ضربه‌های این سازمان امنیتی به برنامه هسته‌ای ایران بود. این ویروس توانست در عمل برنامه هسته‌ای ایران را با مشکل جدی روبرو کند و روند برنامه هسته‌ای ایران را به تعویق بیندازد و به قول محسن رضایی نشان از یک "آلودگی امنیتی" داشت.

رفتار اسرائیل در سال‌های اخیر نشان داده که این کشور بیش از آنکه بخواهد به تهدیدهای نظامی ایران واکنش نشان دهد پاسخ و ضربه را از طریق مسایل امنیتی و جاسوسی دنبال می‌کند ؛ از یک سو تهدیدهای نظامی و منطقه‌ای ایران در سوریه و عراق و منطقه را کنترل می‌کند و از سوی دیگر از طریق نیروهایی که در داخل ایر ان جذب کرده به تهدیدهایی که موجودیت اسرائیل را به خطر می‌اندازد مقابله می‌کند.