ایران، پاکستان و ترکیه پس از عقب نشینی آمریکا بر افغانستان مسلط می‌شوند! / برنامه ریزی تهران برای حضور گسترده در آسیای مرکزی

گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو؛ روزنامه اورشلیم پست اسرائیل در مطلبی تحت عنوان «ایران، پاکستان و ترکیه پس از خروج آمریکا بر افغانستان مسلط می‌شوند» نوشت: اقدامات ترکیه، پاکستان و ایران جهت پرکردن خلاء ناشی از خروج آمریکا از افغانستان در جریان است زیرا واشنگتن پس از گذشت دو دهه از جنگ، آخرین نیروهای خود را از این کشور خارج می‌کند. طالبان در جبهه‌های مختلف در حال پیشروی است و این احتمال وجود دارد که وقتی نیروهای آمریکا و شرکای آن در پیمان ناتو افغانستان را ترک کنند، بی ثباتی در سراسر کشور پخش شود.

رسانه‌های ترکیه در حال فخرفروشی هستند که آنکارا احتمالاً عقب نشینی آمریکا را با تحت کنترل در آوردن فرودگاه بین المللی کابل پر کنند. ولی ترکیه سربازان بیشتری برای تامین امنیت فرودگاه اعزام نخواهد کرد. ترکیه احتمالاً اهمیت حیاتی کنترل فرودگاه‌ها را درک کرده است. 

آنکارا اخیراً اعزام مزدور به لیبی و سوریه و نیز مداخله مستقیم در آذربایجان و شمال عراق را تجربه کرده است. ترکیه در زمینه فرودگاه نیز تجربیاتی در اختیار دارد. سال ۲۰۰۰ میلادی، یک گروه پیمانکاری از ترکیه به فرآیند مدرن سازی فرودگاه بین‌المللی اربیل کمک کردند.

احتمالاً مدل ترکیه برای کنترل و نفوذ در فرودگاه‌ها از رصد اقدامات ایران حاصل شده است. تهران از نقش خود در فرودگاه‌های بغداد، دمشق و بیروت برای اعمال کنترل بر نقل و انتقالات تسلیحات و دیگر اقدامات بهره می‌برد. ایران به همراه شبکه شبه‌نظامیان و نیروهای نیابتی تحت الحمایه‌ خود نقشی کلیدی در این فرودگاه در سراسر منطقه ایفا می‌کند. 

ترکیه ممکن است به دلیل علایق شخصی خود بخواهد جای پایی در کابل داشته باشد. آنکارا روابط نزدیکی با پاکستان دارد و هردو کشور رهبران افراطی دارد که به بدنبال اثبات قدرت خود هستند. پاکستان همواره به پشتیبانی از طالبان از طریق سازمان اطلاعات خود متهم است. رابطه پاکستان - ترکیه می‌تواند منجر به تقسیم افغانستان شود یا مسیر تسلط طالبان بر بخش‌هایی از این کشور را تسهیل کند.

در همین حال، ایران منافع خود را در افغانستان دارد. تهران مدت‌هاست که بدنبال هدف قرار دادن نیروهای آمریکا و دست آخر اخراج ایالات متحده از [همسایه شرقی خود] است. ایران همچنین برای حضور گسترده تر در آسیای مرکزی برنامه ریزی کرده است. این راهبرد می‌تواند با برنامه‌های پاکستان و ترکیه هماهنگ شود امّا در عین حال می‌تواند به رقابت منجر گردد.

ایران مایل است از شیعیان هزاره در افغانستان محافظت کند. نیروهای تندرو وابسته به داعش و پاکستان به وسیله بمب گذاری شیعیان را هدف قرار می‌دهند. هیچکس در این حملات در امان نیست؛ از جمله این حملات را می‌توان به هدف قرار دادن مدرسه دخترانه و کودکان اشاره کرد. ایران از چنین حملاتی استقبال نمی‌کند. امّا اینکه چگونه اهداف ایران با اهداف ترکیه و پاکستان منطبق می‌شود هنوز به طور کامل مشخص نیست. 

اورشلیم پست در ادامه مدعی شد: چیزی که از رصد اخبار مشخص می‌گردد این است که هر کدام از این کشور‌ها سیاست خود را دارند و درحال آماده باش برای روز پس از خروج آمریکا هستند. ایالات متحده حتی وقتی اقدام به خروج از افغانستان کند، هزاران پرسنل آمریکایی در افغانستان حضور خواهند داشت. قریب به ۶۵۰ نیروی نظامی ارتش آمریکا در این کشور باقی خواهند ماند. طالبان اعلام کرد درصورتی که نیروها باقی بمانند، این حق را دارد که واکنش نشان دهد. اکنون به نظر می‌رسد که طالبان درحال تحمیل شرایط به آمریکا است. 

مقامات ارشد و کلیدی پاکستان در مصاحبه‌های اخیر نمایان ساختند که تا چه میزان درحال نزدیکی به چین هستند. ایران نیز قرارداد ۲۵ ساله‌ای با چین منعقد کرده است. هدف ایران افزایش مبادلات تجاری با پاکستان و چین است و بی‌ثباتی در افغانستان کمکی به دستیابی آن نمی‌کند. این بدان معناست تا جایی که پاکستان پشتیبان طالبان باشد، هدف سهولت در تسخیر افغانستان است. در این طراحی نیز ترکیه را می‌توان در فرودگاه کابل جا داد. 

اشرف غنی احمدزی رئیس جمهور افغانستان هفته گذشته جهت دیدار با جو بایدن رئیس جمهور آمریکا به واشنگتن سفر کرد. او در این نشست مخمصه کنونی افغانستان را به روز‌های جنگ داخلی آمریکا در سال ۱۸۶۱ قیاس کرد. مقایسه این وضعیت با سال ۱۸۶۱ نشان دهنده این موضوع است که دولت افغانستان خواهان بسیج کشور برای توقف حمله طالبان است.

با این حال ممکن است دریابند که ایران، پاکستان، ترکیه و سایر کشورها برنامه دیگری دارند. باید دید که این کشورها در چه جایگاهی قرار خواهند گرفت و اینکه آیا افغانستان سقوط خواهد کرد یا از حمله آنان جلوگیری خواهد شد. 

ترجمه: ایلیا فروزش