جشنواره فیلم کن، همچنان تحت سلطه مردان

جشنواره فیلم کن با یک بخش کاملاً جدید، تنوع جنسیتی خود را بیشتر کرده اما چالش اصلی تغییری نکرده است. ارقام ‌و آمار مسلما روی کاغذ خوب به نظر می‌آیند: برای اولین بار، جشنواره فیلم کن میزبان ۲۰ فیلمساز زن در بخش‌های رسمی‌اش شده‌، از جمله بخش مسابقه، نوعی نگاه و بخش تازه تاسیس کن. و با این حال، مانند اغلب موارد، شیطان در جزئیات است و بسیاری از آن شیاطین مطمئناً آشنا به نظر می‌رسند.

پس از سال ۲۰۲۰ – که طی آن جشنواره ستایش شده کن به دلیل همه گیری COVID-۱۹ رویداد واقعی هرساله خود را برگزار نکرد، و فقط لیست فیلم‌ها را اعلام کرد – کن با یک مجموعه پر و پیمان از فیلم‌ها، شامل ۶۳ فیلم برای یک بخش رقابتی نسبتاً بزرگ و یک بخش کاملاً جدید بازگشته است. در این بین فقط ۱۸ فیلم از این فیلم‌ها توسط یک یا چند زن کارگردانی شده است، به این معنی که تقریباً ۲۹ درصد از کل فیلم‌ها حداقل یک کارگردان زن دارند (دو فیلم به طور مشترک توسط دو زن کارگردانی می‌شوند).

در سال ۲۰۲۱ این جشنواره میزبان چهار فیلم از مجموع ۲۴ فیلم به کارگردانی زنان در بخش اصلی خود خواهد بود، به این معنی که فقط ۱۶. ۶ درصد از فیلم‌های این بخش توسط زنان ساخته شده است – تعدادی که به نظر می‌رسد برای این جشنواره عدد قابل توجهی باشد، چرا که این بخش هرگز بیش از چهار فیلم به کارگردانی زن در میان بخش‌های مختلف خود میزبانی نکرده است. فقط یک زن، جین کمپیون با فیلم “پیانو” خود، تاکنون برنده نخل طلا شده است. (کمپیون، یکی از اعضای ثابت کن، امسال در جشنواره فیلمی برای نمایش ندارد، زیرا آخرین اثر او “قدرت سگ” توسط نت‌فلیکس تولید شده است و این خود ضرر بزرگی است.)

کن تا سال ۲۰۱۱ حتی چهار عنوان فیلم ساخته شده توسط زنان برای شرکت در بخش رقابتی هم معرفی نکرده بود (سال بعد، در سال ۲۰۱۲، هیچ زنی به این بخش راه پیدا نکرد). بین سال‌های ۲۰۱۶-۲۰۱۸، هر سال فقط سه فیلمساز زن به رقابت در این جشنواره می‌پرداختند. در سال ۲۰۱۹، جشنواره دوباره چهار کارگردان زن را در رقابت وارد کرد.

در کنار وس اندرسون، پل ورهوون،‌شان بیکر، لئوس کاراکس و آپیچاتپونگ وراستاکول، ایلدیکو انیدی (که “بدن و روحش” برنده خرس طلای برلین شد) با “داستان همسرم”، میا هانسن-لوو با “جزیره برگمان”، جولیا دوکورنو با فیلم ترسناک “تیتان” و فیلمساز کاترین کورسینی که دو دهه پس از “لا تکرار” با فیلم ” لا شکستگی” به صحنه رقابت برگشته است.

همانطور که اوایل این هفته تیری فرمو مدیر جشنواره به اریک کوهن از ایندی وایر در مورد انتخاب رسمی فیلم‌ها گفت:

«از سال ۱۹۴۶، ما هیچ معیار دیگری غیر از کیفیت خود آثار و نه جنسیت هنرمندان سازنده این آثار، اعمال نکرده‌ایم. با این حال، در صورت رقابت بین دو فیلم برای انتخاب شدن، ما اثری را که توسط یک زن کارگردانی شده انتخاب خواهیم کرد. اما هنوز کارهای زیادی وجود دارد که باید انجام شود. در بسیاری از کشورها، حضور زنان به اندازه کافی قوی نیست. خبر خوب امسال برای سینمای فرانسه است که در آن شاهد پیشرفت واقعی هستیم. امیدوارم انتخاب فیلم‌ها بتواند این موضوع را تأیید کند.»

جشنواره امسال مسلماً به مساله افزایش تعداد فیلمسازان زن مفتخر است، اما کن با وجود ابراز علاقه شدید به صحبت در مورد این مساله، همچنان در برابر پیشرفت‌های بزرگ در این حوزه مقاومت می‌کند. این اتفاقات سه سال پس از تصویب تعهد برابری جنسیتی ۵۰۵۰ × ۲۰۲۰ در جشنواره در سال ۲۰۱۸ اتفاق می‌افتد که تنها پس از آن صورت گرفت که با اعتراض فرش قرمز پرستاره، انجام هر کاری جز این برای جشنواره تقریباً غیرممکن بود.

در سال‌های پس از تصویب این تعهد، حضور فیلمسازان زن نرخ رو به رشدی داشته است، هرچند به آهستگی. در اینجا تعداد فیلمسازان زن شرکت کننده در جشنواره کن در سال‌های اخیر ارایه داده شده‌اند: ۱۶ نفر در سال ۲۰۲۰، ۱۴ نفر در سال ۲۰۱۹، ۱۱ نفر در سال ۲۰۱۸، ۱۲ نفر در سال ۲۰۱۷، ۹ نفر در سال ۲۰۱۶ و ۶ نفر در سال ۲۰۱۵.

حداقل در سال جاری، جشنواره سعی در بزرگنمایی این اتفاق، مانند آنچه در سال ۲۰۲۰ انجام شد، ندارد. سال گذشته، جشنواره به “افزایش قابل توجه” تعداد فیلمسازان زن مباهات می‌کرد در حالی که این مساله واقعاً با نگاهی دقیق به اعداد واقعی ثابت نشد.

در آن زمان، در بیانیه رسمی جشنواره در مورد انتخاب فیلم‌ها اشاره شده بود که “تعداد کارگردانان زن موجود در این مجموعه منتخب افزایش قابل توجهی نشان می‌دهد” که شامل فیلم‌های ۱۳ فیلمساز زن بود. از نظر درصد، این افزایش “چشمگیر” وجود نداشت: تقریباً ۲۳ درصد از کل مجموعه فیلمسازان زن بودند که نسبت به سال قبل (۲۳. ۷ درصد) کمتر بود.

حضور زنان در بخش های جانبی کن

طبق معمول، خبرهای خوب را می‌توان در بخش‌های دیگر یافت. امسال هفت فیلم از ۱۶ فیلم در بخش نوعی نگاه توسط یک یا چند فیلمساز زن کارگردانی شده است (“زنان گریه می‌کنند” به کارگردانی دو نفر، مینا مایلوا و وسلا کازاکوا)، این بخش را تقریباً به برابری می‌رساند. این مساله برای دوره جوانگرایی که امسال میزبان فیلم‌هایی از هافسیا هرزی، جسیکا جنوز، تاتیانا هووزو، لورا وندل، تئودورا آنا میهای و کیرا کووالنکو خواهد بود، پررنگ‌تر است.

بخش تازه نمایش فیلم کن شامل سه فیلم به کارگردانی یا کارگردانی مشترک زنان است، از جمله آندره آرنولد ستاره‌های بازگشت با “گاو” و “اوا هوسون” با “یکشنبه مادر”. آرنولد – که پیش از این سه فیلم در بخش مسابقه داشته است که همگی جایزه هیئت داوران را به دست آورده‌اند – اکنون در خارج از بخش اصلی کار خود را ارایه می‌دهد. به همین ترتیب، هوسون، که اولین بار در بخش رقابتی با فیلم “دختران خورشید” خود حضور داشت، حال با فیلم جدیدش فقط به “کن برتر” رسیده است.

از طرف دیگر، والری لمرسیر “آلین، صدای عشق” خود را خارج از بخش مسابقه نمایش خواهد داد، در این بخش با “در زندگی خود” ساخته امانوئل برکوت، تنها فیلم دیگر این بخش که توسط یک زن کارگردانی شده است حضور خواهد داشت. این جشنواره همچنین میزبان دو نمایش ویژه است که در آن کارگردانان زن حضور دارند: “جین توسط شارلوت” ساخته شارلوت گینسبورگ (مستندی در مورد مادرش، جین بیرکین) و فیلم “سال طوفان ابدی” که بخش هایی به کارگردانی لورا پوآتراس و دومینگا سوتومایار دارد.

عدد ۲۰ مطمئناً خوب به نظر می‌رسد، اما تا زمانی که کن نتواند اجازه دهد زنان بیشتری در بالاترین بخش مسابقه این جشنواره رقابت کنند، این مساله بیشتر تداعی کننده این وضعیت است: حرف‌های بزرگ، تغییرات کوچک.

منبع