در بزرگداشت ۱۰ جولای، روزی برای زنان بدون حجاب

مراسم «روز جهانی زنان بدون حجاب» با حضور زنان مهاجر، هر سال در خیابان‌های پاریس برگزار می‌شود. نوری از دل تاریکی، می‌تواند توصیف کننده‌ روز ۱۰ جولای باشد که در پاسخ به اعلام روز حجاب در یکم فوریه ۲۰۱۳ با درخواست نظمه خان، زن بنگلادشی تبار ساکن آمریکا شکل گرفت.

نظمه ۱۱ ساله بود که به ایالات متحده مهاجرت کرد. او در مصاحبه‌های مختلف گفته است که پس از حوادث ۱۱ سپتامبر به دلیل داشتن حجاب در آمریکا مورد توهین و تهدید کسانی که او اسلام هراس می‌خواند قرار گرفته است. به همین دلیل از زنان غیر محجبه در سراسر جهان دعوت می‌کند تا با او همراهی کنند و یک روز بدون آنکه نیازی به آیین گرایی باشد با او حجاب بر سر بگذارند. او عقیده دارد که حجاب مانع زندگی او نیست. خودش انتخاب کرده و جامعه و حکومت‌ها درکشورهای غربی باید این موضوع را بپذیرند.

روز حجاب با توفیقی که پیدا کرد اکنون در بیش از ۱۰۰ کشور جهان جشن گرفته می‌شود. به ویژه این که تماشای زنان غربی وقتی حجاب بر سر می‌گذارند تا با نظمه همدردی کنند احتمالا برای بسیاری از ما ایرانی‌ها صحنه‌ حیرت آوری به نظر خواهد آمد.

گروه فمنیستی اوبرویلیرز در فرانسه در مخالفت با این روز، ۱۰ جولای را به عنوان روزی بدون حجاب برای همبستگی با زنان در کشورهای مسلمان اعلام می‌کنند. آنها از سال ۲۰۱۴ به طور مرتب تظاهراتی را در پاریس برگزار می‌کنند.

اما چرا ۱۰ جولای؟ ۱۰ جولای زادروز ترزه کاسگرین، فمنیست مشهور اهل کبک است که همه‌ عمر خود را برای مبارزه و تحقق برابری گذاشت. در بیانیه اوبرویلیرز آمده است:

«در همبستگی با تمام زنان در کشورهای مسلمان است که برای مبارزه با حجاب اجباری می‌جنگند. حجاب نه یک پوشش ساده است و نه ارتباطی به خدا دارد. این ابزار ترجیحی اسلام‌گرایان برای سرکوب کردن حقوق اساسی و آزادی زنان است. این نشانه‌ی فیزیکی از آپارتاید جنسی است. مانند زنان الجزایری، ما برای نشان دادن این همبستگی ویژه با ایرانیانی که در حال حاضر علیه این نماد جنسیتی که نزدیک به ۴۰ سال است (زمان تنظیم بیانیه سال ۲۰۱۴ است) به آنها تحمیل شده، یک روبان سفید به دست می‌بندیم و اینکه کشورهایی مثل عربستان و ایران که این نماد آپارتاید جنسی را در مسابقات ورزشی اجبار می‌کنند از مسابقات حذف شوند.

ما خواستار اجرای قطعنامه ۱۴۶۴ سال ۲۰۰۵ اتحادیه اروپا درباره‌ی کودکانی که زیر سن قانونی هستند نیز هستیم. ماده ۷.۴: برای اطمینان ازاین موضوع که آزادی‌های دینی و فرهنگی به عنوان توجیهاتی برای نقض حقوق زنان پذیرفته نشود. از جمله مواردی که کودکان دختر را مجبور می‌کند که قوانین پوشش اجباری را رعایت کنند. این موضوعی است که آزادی آنها را نادیده می‌گیرد و یا در دسترسی آنها به ابزارهای پیشگیری از بارداری را در خانواده یا جامعه ممنوع می‌کند. ما فرانسوی ها از کشورهای مسلمان،  پروژه‌ی سیاسی و مشترک اسلام‌گرایان را محکوم می‌کنیم.»

حجاب، نفی آزادی و اصالت است

در بیانیه‌ زنان در اوبرویلیرز، آنها در مخالفت با زنانی که روز حجاب را انگاره‌ی فرهنگی و انتخابی خودشان می‌دانند این طور استدلال می‌کنند که حجاب دختران کوچک، نشانگر انزوای آنان است. آنها در بیانیه سال ۲۰۱۷ خود این موضوع را این طور توضیح می‌دهند:

«فراموش نکنیم بسیاری از زنان در کشورهای مسلمان، زندگی خود را از دست داده‌اند. در حکومت‌های دینی، زندانی می‌شوند یا کتک خورده‌اند. در کشورهای غربی پوشیدن حجاب اغلب براساس اصل رضایت استنباط و تشویق می‌شود اما کسی نمی‌گوید آن‌ها از کودکی و به اجبار این نماد مادی را که نشانه‌ سلطه‌ مردان مذهبی از بیش از هزار سال پیش است با خود حمل می‌کنند. حجاب اجباری به این دلیل است که آن‌ها بدن زنان را موجب برانگیختگی وسوسه‌ در مردان می‌دانند.» 

بخش دیگری از ماجرا نیز دلایل فشار روانی و عاطفی است که خانواده مذهبی در کودکی بر آنها تحمیل می‌کنند. کودکان دختر برای آنکه محبت خانواده را به دست بیاورند یا خلاف هنجارهای آن عمل نکنند مجبور به پذیرش حجاب می‌شوند. آنها با این اجبار بزرگ می‌شوند و سایه سنگین این موضوع در بزرگسالی نیز آنان را تعقیب می‌کند. این یک عامل نامرئی در غرب است که کنترل روانی مردان سرکوب‌گر در خانواده‌های اسلام‌گرا را نمی‌بینند.

بزرگ‌ترین مصداق عینی این حرکت اعتراضی که هر ساله در پاریس برگزار می‌شود وضعیت زنان را در ایران یادآوری می‌کند. مبارزه‌ای که هزینه‌ بسیاری را بر زنان ایرانی تحمیل کرده است.

حجاب اجباری در ایران

مدتی بعد از روی کار آمدن اسلام‌گرایان در ایران از سال ۱۹۷۹، حجاب و نوع پوشش مورد نظر حکومت برای زنان اجباری شد. آنها حق این را نداشتند که بدون حجاب بر سر کارهای خود حاضر شوند. در بیش از ۴۰ سالی که از عمر جمهوری اسلامی می‌گذرد بسیاری از زن‌ها شغل‌شان را از دست دادند. بسیاری که اعتراض کردند با خشونت پلیس روبه‌رو شدند. ویدیوهای زیادی از ایران وجود دارد که این صحنه‌های خشونت‌بار را نشان می‌دهد. زنان و دخترانی که به دلیل این که بد حجاب تلقی می‌شوند بر روی زمین کشیده می‌شوند؛ کتک می‌خورند و به زندان می‌روند.

دختران خیابان انقلاب یکی از بزرگ‌ترین حرکت‌های اعتراضی بوده که طی سالیان اخیر شکل گرفته است. یا کمپین چهارشنبه‌های سفید که به ابتکار مسیح علی‌نژاد از سطح شبکه‌های اجتماعی شروع شد و بسیاری از خیابان‌ها در ایران را  به محل اعتراض این کمپین فراگیر تبدیل کرد.

در میان دختران خیابان انقلاب باید از ویدا موحد به عنوان خلاق‌ترین زن ایرانی در این سال‌ها در مبارزه با پوشش اجباری نام برد. او در روز ۶ دی ماه ۹۶ در تقاطع خیابان انقلاب و وصال شیرازی بر روی یک سکوی برق که در تقاطع نصب شده بود رفت و در حالی که روسری خود را بر سر یک چوب بسته بود به نشانه‌ اعتراض تکان می‌داد. حرکتی اعتراضی که یک روز پیش از تظاهرات بزرگ در ایران که به اعتراضات دی ۹۶ مشهور شده است.

یاسمن آریانی، صبا کرد افشاری و مژگان کشاورز از زنان دیگری هستند که به سال‌ها زندان در جمهوری اسلامی محکوم شده‌اند. اتهام آنان، اعتراض شان به حجاب اجباری است و هم اکنون در زندان به سر می‌برند.