مرهم آبیاری نوین بر زخم خشکسالی/ مزارعی که سفره‌ آب را خالی کرد!

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها- اعظم محبی: رشد روزافزون جمعیت و تأمین نیاز غذایی در مقابل ثابت ماندن پهنه‌های زراعی و منابع آبی سبب شده تا کارشناسان برای افزایش راندمان و بهره‌وری منابع به علوم و فناوری‌های نوین روی بیاورند.

ازجمله فناوری‌ها در بخش کشاورزی ایجاد تجهیزات و ادوات نوین در مرحله کاشت، داشت و برداشت بوده؛ ادواتی که با استفاده از آن‌ها راندمان تولید افزایش‌یافته و میزان مصرف نهاده‌های زراعی از قبیل کود، سم، بذر و آب هم کاهش می‌یابد.

خشک‌سالی‌های اخیر، افزایش دما و محدود شدن دسترسی به منابع آبی هم استفاده از سیستم‌های نوین را به یکی از نیازهای اصلی بخش کشاورزی مبدل کرده است تا با حداقل منابع اراضی آبیاری شود.

گلستان به سبب برخورداری از حدود نیم میلیون هکتار اراضی زراعی نقش بسزایی در تولید انواع محصولات کشاورزی و باغی در کشور دارد؛ به همین دلیل مدیران حوزه کشاورزی در سالیان اخیر تلاش کرده‌اند تا با تغییر سیستم آبیاری سنتی و ترغیب کشاورزان به استفاده از فناوری‌های نوین آبیاری علاوه بر حفظ جایگاه گلستان در کشور، درآمد سرانه کشاورزان را ارتقاء داده و اشتغال بخش کشاورزی را حفظ کنند.

طبق گفته مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای گلستان ۷۸ درصد منابع آبی در بخش کشاورزی صرف می‌شود لذا برای مدیریت مصرف و حفظ ذخایر برای نسل‌های آتی باید به سراغ سیستم‌های نوین رفت.

اختصاص میلیاردها تومان اعتبار برای تجهیز اراضی زراعی گلستان و تأمین ادوات نوین آبیاری هرچند منجر به کسب برخی موفقیت‌ها شده اما استان تا رسیدن به نقطه مطلوب و فراگیر شدن این روش نوین آبیاری فاصله بسیار دارد.

در این بین علاوه بر استفاده از ظرفیت پیمانکاران بومی از توان قرارگاه خاتم هم برای استقرار سیستم‌های نوین آبیاری در ۱۵ هزار هکتار از اراضی استفاده شده است.

استقرار سیستم‌های آبیاری نوین نوعی سرمایه گذاری است

کریم زمانی یکی از کشاورزان گرگان در خصوص استفاده از سیستم‌های نوین آبیاری در اراضی کشاورزی خود به خبرنگار مهر گفت: برای هرگونه کشت و زرع نیاز اولیه، آب است که اگر نتوانیم آن را به‌اندازه کافی تأمین کنیم زراعت معنایی ندارد.

سیستم‌های آبیاری بارانی اثرگذاری چشمگیری در تولید داشته درنتیجه اختصاص اعتبار در این بخش نوعی سرمایه‌گذاری پرسود و دوجانبه برای کشاورزان و کشور است وی افزود: سال‌ها است که با دو چاه نیمه عمیق ۱۸ هکتار زمین خود را زیر کشت محصولات مختلف برده‌ام و در این راه علاوه بر اشتغال آفرینی درزمینهٔ تولید محصولات و خودکفایی استان هم اقدامات قابل قبولی انجام‌شده است.

زمانی ادامه داد: اما در سال‌های اخیر دبی آب یکی از چاه‌ها به یک‌سوم کاهش یافت و این موضوع مشکلات زیادی را برای کشت محصولاتی همچون شالی ایجاد کرد.

وی اضافه کرد: با مشورت با یکی از کارشناسان کشاورزی استان، نیمی از اراضی خود را به سیستم آبیاری تحت‌فشار مجهز کردم که با این امر بهره‌وری آب و تولید محصولات بالا رفت.

زمانی بیان کرد: برای تجهیز مابقی اراضی به تکنولوژی نوین آبیاری چند ماهی است که پیگیر شده اما هنوز موفق به این کار نشده‌ام. با روند افزایش قیمت‌ها باید سهمیه بیشتری به استان‌ها تخصیص‌یافته تا افراد بیشتری از این خدمات استفاده کنند.

وی گفت: سیستم‌های آبیاری بارانی اثرگذاری چشمگیری در تولید داشته درنتیجه اختصاص اعتبار در این بخش نوعی سرمایه‌گذاری پرسود و دوجانبه برای کشاورزان و کشور است.

حفظ فرصت‌های شغلی با استفاده از تجهیزات نوین

یک مهندس کشاورزی هم به خبرنگار مهر گفت: داده‌های حاصل از گزارش هواشناسی حکایت از آن دارد که گلستان با یک خشکسالی شدید روبرو است و برای گذر از این خشکسالی و کم آبی باید راهکارهای موثر همچون تعیین الگوی کشت و استفاده از آبیاری‌های نوین در دستور کار قرار گیرد.

حمید شیخ افزود: در سالیان گذشته کشاورزی گلستان بر استفاده از آب استحصالی از حدود ۳۰ هزار حلقه چاه و رواناب‌ها استوار بود که در سنوات اخیر بسیاری از این چاه‌ها و رواناب‌ها خشک‌شده و یا دبی آن کاهش‌یافته است.

وی بیان کرد: با توجه به اینکه اشتغال استان بر پایه کشاورزی استوار است برای حفظ فرصت‌های شغلی و تولید، باید تمهیدات لازم برای استفاده بهینه از منابع اندیشیده شود.

باید مشوق‌ها و حمایت‌های ویژه برای کشاورزان منظور شود تا این سیستم آبیاری مورد اقبال بیشتر کشاورزان و بهره‌برداران قرار بگیرد شیخ گفت: با توجه به ثابت بودن حجم آب در دسترس نسبت به اراضی زراعی باید راهکاری اتخاذ شود تا سرانه آب مصرفی اراضی در واحد سطح کاهش یابد.

وی افزود: در این راستا باید مشوق‌ها و حمایت‌های ویژه برای کشاورزان منظور شود تا این سیستم آبیاری مورد اقبال بیشتر کشاورزان و بهره‌برداران قرار بگیرد.

شیخ بیان کرد: ساماندهی اراضی خرده مالکی، اصلاح روش‌های زراعت در کنار تولید بذر زراعی با سرانه آبی کمتر روش‌هایی هستند که به این بخش کمک خواهد کرد.

۷۸ هزار هکتار از اراضی به سیستم آبیاری نوین مجهز شد

برای آگاهی از روند اجرای آبیاری مکانیزه به سراغ رئیس سازمان جهاد کشاورزی گلستان رفتیم، مختار مهاجر به خبرنگار مهر گفت: ۲۵۰ هزار هکتار اراضی آبی در گلستان وجود داشته که ۲۱۰ هزار هکتار آن قابلیت اجرای سیستم‌های نوین آبیاری را دارد.

وی افزود: تاکنون ۷۸ هزار هکتار اراضی به سیستم‌های نوین آبیاری مجهز شده و هشت هزار هکتار هم در دست اجرا داریم.

طبق گفته مهاجر حدود ۶ هزار هکتار هم آبیاری کم‌فشار انجام‌شده که در آن تا ۲۵ درصد صرفه‌جویی رخ‌داده است.

وی بیان کرد: در برنامه هفتم توسعه در صورت تأمین منابع مالی، سالانه بین ۱۰ الی ۱۵ هزار هکتار اراضی به سیستم آبیاری نوین مجهز خواهد شد.

مهاجر گفت: میزان اعتبار این بخش در سال جاری ۶۵ میلیارد تومان بوده که تلاش می‌کنیم مبلغ آن را بیشتر کنیم و قول‌هایی هم در این زمینه داده‌شده است.

وی با بیان اینکه استان توان مکانیزه کردن آبیاری ۱۵ هزار هکتار را در سال دارد، افزود: اگر منابع مالی تأمین نشود روند طولانی‌تر خواهد شد.

رتبه ۵ گلستان در اجرای سیستم‌های نوین آبیاری

رئیس سازمان جهاد کشاورزی گلستان اضافه کرد: پیش از این میانگین اجرای سیستم آبیاری نوین سالانه بین ۷۰۰ تا ۸۰۰ هکتار بود که در سال‌های اخیر آن را به هشت هزار هکتار رساندیم.

وی افزود: ازنظر اجرای سیستم‌های آبیاری، امسال گلستان مقام پنجم را در کشور کسب کرده است.

مهاجر در خصوص چگونگی اجرای این طرح، بیان کرد: تا ۸۵ درصد هزینه در سقف مصوب بودجه سالانه به کشاورزان بلاعوض پرداخت‌شده و مابقی را باید خود آن‌ها پرداخت کنند.

وی با تأکید بر اینکه نیاز به سرمایه‌گذاری بیشتر در بخش کشاورزی است، گفت: در طول ۴۰ سال گذشته حدود ۴۰ هزار هکتار از اراضی گلستان به سیستم آبیاری نوین مجهز شد اما تنها در هفت سال اخیر ۴۰ هزار هکتار را عملیاتی کردیم و هرچه اعتبارات بیشتر باشد می‌توانیم بقیه اراضی را ظرف مدت هفت سال و حتی کمتر به پایان برسانیم‌.

مهاجر افزود: در ۷۸ هزار هکتار آبیاری تحت‌فشار راندمان عملکرد آبی ۷۵ الی ۸۰ درصد است یعنی مصرف آب به یک‌سوم تقلیل یافته درحالی‌که در موارد سنتی تا ۳۰ الی ۴۰ درصد بوده است.

کاهش نزولات جوی در سال‌های اخیر در کنار پایین رفتن سطح آب سفره‌های زیرزمینی ضرورت سرمایه‌گذاری برای توسعه آبیاری نوین در اراضی زراعی گلستان را چند برابر می‌کند؛ امری که در صورت بی‌توجهی به آن امنیت غذایی این استان را به مخاطره خواهد انداخت و هزاران بهره‌بردار فعال در حوزه زراعت را با چالش بیکاری روبرو خواهد کرد.

یقیناً مدیران دولت سیزدهم در اولویت‌های منظور شده برای این استان، باید نگاه ویژه‌ای به سیستم‌های آبیاری نوین داشته باشند.